confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۴۴۴
ویرایش
سوره‌های مکی و مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
←راه‌های شناسایی
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
== راه‌های شناسایی == | == راه‌های شناسایی == | ||
برای شناخت سوره‌های مکی و مدنی سه راه ذکر شده است: ۱. روایات، ۲. شواهد ظاهری، ۳. علایم محتوایی و معنوی.<ref>معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.</ref> ولی گفته شده این روایت‌ها غالبا با مشکلاتی روبه‌رو است، مانند ضعف سند، نقل نشدن از معصوم و وجود روایات معارض؛ به همین دلیل گفته شده در صورت استناد به روایات، تنها به روایاتی استناد می‌شود که شاهدی بر صحت آنها وجود داشته باشد.<ref>دولتی، تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی، ۱۳۸۴ش، ص۷۳.</ref> به نظر برخی قرآن‌پژوهان سیاق آیات، مطالب موجود در سوره‌ها و قرینه‌های خارجی | برای شناخت سوره‌های مکی و مدنی سه راه ذکر شده است: ۱. روایات، ۲. شواهد ظاهری، ۳. علایم محتوایی و معنوی.<ref>معرفت، تاریخ قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۵۱.</ref> ولی گفته شده این روایت‌ها غالبا با مشکلاتی روبه‌رو است، مانند ضعف سند، نقل نشدن از [[چهارده معصوم|معصوم]] و وجود روایات معارض؛ به همین دلیل گفته شده در صورت استناد به روایات، تنها به روایاتی استناد می‌شود که شاهدی بر صحت آنها وجود داشته باشد.<ref>دولتی، تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی، ۱۳۸۴ش، ص۷۳.</ref> به نظر برخی قرآن‌پژوهان سیاق آیات، مطالب موجود در سوره‌ها و قرینه‌های خارجی تنهاترین راه<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۲۳۵.</ref> یا بهترین راه برای شناسایی مکی یا مدنی بودن سوره‌ها است.<ref>دولتی، تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی، ۱۳۸۴ش، ص۷۴.</ref> | ||
از آنجا که مکه و مدینه دو فضای کاملا متفاوتی داشتند (غلبه کفار در مکه و برپایی حکومت دینی در مدینه<ref>احمدی، پژوهشی در علوم قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۵۲-۵۵.</ref>) سوره‌های مکی و مدنی ویژگی‌های متفاوتی را در خطاب و محتوا پیدا کرد.<ref>احمدی، پژوهشی در علوم قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۶۲.</ref> با این حال این ویژگی‌ها، دقیق نیست و همه آیات و سوره‌ها را به صورت کامل شامل نمی‌شود و تنها احتمال مکی یا مدنی بودن سوره را تقویت می‌کند.<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۰.</ref> همچنین ممکن است سوره‌ای مکی یا مدنی باشد، اما برخی از آیات آن از آیات استثنائی بوده و این ویژگی‌ها تنها در آن آیه استثنائی وجود داشته باشد.<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | از آنجا که مکه و مدینه دو فضای کاملا متفاوتی داشتند (مانند غلبه کفار در مکه و برپایی حکومت دینی در مدینه<ref>احمدی، پژوهشی در علوم قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۵۲-۵۵.</ref>) سوره‌های مکی و مدنی ویژگی‌های متفاوتی را در خطاب و محتوا پیدا کرد.<ref>احمدی، پژوهشی در علوم قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۶۲.</ref> با این حال این ویژگی‌ها، دقیق نیست و همه آیات و سوره‌ها را به صورت کامل شامل نمی‌شود و تنها احتمال مکی یا مدنی بودن سوره را تقویت می‌کند.<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۰.</ref> همچنین ممکن است سوره‌ای مکی یا مدنی باشد، اما برخی از آیات آن از آیات استثنائی بوده و این ویژگی‌ها تنها در آن آیه استثنائی وجود داشته باشد.<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | ||
=== ویژگی سوره‌ها و آیات مکی === | === ویژگی سوره‌ها و آیات مکی === | ||
* دعوت به اصول عقاید، مانند ایمان به | * دعوت به اصول عقاید، مانند ایمان به [[خدا]] و ایمان به [[قیامت|روز قیامت]]؛ | ||
* کوتاه بودن آیات و سوره‌ها؛ | * کوتاه بودن آیات و سوره‌ها؛ | ||
* بیان شدن قصص انبیا و امت‌های | * بیان شدن [[قصص القرآن|قصص انبیا و امت‌های پیشین]]؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۱.</ref> | ||
* داشتن لحن تند؛<ref>رکنی، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۱.</ref> | * داشتن لحن تند؛<ref>رکنی، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۱.</ref> | ||
* به کار رفتن کلمه «کلّا» در سوره؛ | * به کار رفتن کلمه «کلّا» در سوره؛ | ||
* داشتن | * داشتن آیات سجده‌دار؛ | ||
* آغاز شدن با [[حروف مقطعه]] مانند الم، الر، طسم، و حم (به غیر از سوره‌های بقره و آل‌عمران)؛ | * آغاز شدن با [[حروف مقطعه]] مانند الم، الر، طسم، و حم (به غیر از سوره‌های بقره و آل‌عمران)؛ | ||
* حمله شدید به بت‌پرستی؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> | * حمله شدید به بت‌پرستی؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> | ||
=== ویژگی سوره‌های مدنی === | === ویژگی سوره‌های مدنی === | ||
* بیان کردن [[فریضه|فرایض]] و [[حد|حدود]]؛ | * بیان کردن [[فریضه|فرایض]] و [[حد شرعی|حدود]]؛ | ||
* طولانی بودن آیه‌ها و سوره‌ها؛ | * طولانی بودن آیه‌ها و سوره‌ها؛ | ||
* بیان قوانین اقتصادی و سیاسی؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | * بیان قوانین اقتصادی و سیاسی؛<ref>رادمنش، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۴ش، ص۱۷۲.</ref> | ||
* داشتن زبان نرم و ملایم با مؤمنان؛<ref>رکنی، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۱.</ref> | * داشتن زبان نرم و ملایم با مؤمنان؛<ref>رکنی، آشنایی با علوم قرآنی، ۱۳۷۹ش، ص۱۱۱.</ref> | ||
* پرداختن به مسائل | * پرداختن به مسائل [[منافق|منافقان]]؛<ref>مظلومی، پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۸۹.</ref> | ||
* بیان احوال و اقدامات منافقان و موضع مسلمانان و پیامبر(ص) در برابر آنها؛<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۶۰۷.</ref> | * بیان احوال و اقدامات منافقان و موضع مسلمانان و پیامبر(ص) در برابر آنها؛<ref>رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۶۰۷.</ref> | ||
* مجادله با اهل | * مجادله با [[اهل کتاب]]؛ | ||
* بیان کردن موضوع جهاد و احکام آن.<ref>جوان آراسته، درسنامه علوم قرآنی، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۲.</ref> | * بیان کردن موضوع [[جهاد]] و احکام آن.<ref>جوان آراسته، درسنامه علوم قرآنی، ۱۳۸۰ش، ص۱۳۲.</ref> | ||
== دیدگاه خاورشناسان == | == دیدگاه خاورشناسان == | ||