آیه وضو: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه وضو (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۱۳

۲٬۲۱۵ بایت حذف‌شده ، ‏۲۲ اوت ۲۰۲۳

←‏اختلاف قرائت‌ها در آیه

دیداریویکی‌متن

P.motahari

Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor

۳٬۰۳۱

ویرایش

@@ خط ۵۹: / خط ۵۹: @@
 در کشیدن مسح بر روی پاها یا شستن آن‌ها، میان فقهای امامیه و اهل‌سنت اختلاف‌نظر هست.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۰۵.</ref> امامیه با استناد به سنت پیامبر و امامان معصوم<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۱۸-۴۲۳.</ref> و دلیل اجماع <ref>محقق اردبیلی، زبدة البیان، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، ص۱۸.</ref> بر این باورند که مسح پا، از نوک انگشتان تا برآمدگی پاها (کعبین)، واجب است و شستن آن به‌جای مسح، وضو را باطل می‌کند؛ حال آنکه بیشتر فقهای اهل‌سنت با استناد به سنت پیامبر<ref>مسلم، صحیح مسلم، دار إحیاء التراث العربی، ج۱، ص۲۱۵.</ref> و اجماع صحابه <ref>جمعی از نویسندگان، الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ۱۴۲۷ق، ج۴۳، ص۳۵۳.</ref> بر این نظرند که به جای مسح پا، واجب است پاها تا برآمدگی شسته شود.<ref>جمعی از نویسندگان، الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ۱۴۲۷ق، ج۲۲، ص۱۲۱ و ج۴۳، ص۳۵۲.</ref>
 ==اختلاف قرائت‌ها در آیه==
-دو قرائت مختلف از آیه وضو وجود دارد که به گفته مفسران، بنا به هر دو قرائت، مسح پا ثابت است:<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۰۵؛ فاضل مقداد، کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۱۲-۱۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲۲.</ref>
+دو قرائت مختلف از آیه وضو وجود دارد:
-#بنا به قرائت‌های [[عبدالله بن کثیر مکی|ابن‌کثیر]]، [[حمزه بن حبیب کوفی|حمزه]]، [[ابو عمرو محمد بن عبدالرحمن|ابوعمر]] و قرائت [[عاصم]] به روایت [[ابوبکر بن عیاش]]، کلمه ««أَرْجُلِكُمْ» به صورت «مجرور» آمده و به کلمه «بِرُءُوسِكُمْ» که خودش «مجرور» است، عطف شده است، براساس آن، همان‌طور که مسح سر واجب است، مسح پا نیز واجب است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۰۵؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲۲.</ref>
+#در قرائت‌های [[عبدالله بن کثیر مکی|ابن‌کثیر]]، [[حمزه بن حبیب کوفی|حمزه]]، [[ابو عمرو محمد بن عبدالرحمن|ابوعمر]] و همچنین قرائت [[ابوبکر بن عیاش]] از [[عاصم]]، کلمه ««أَرْجُلِكُمْ» به «بِرُءُوسِكُمْ» عطف شده و به صورت «مجرور» (با کسره) آمده است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۰۵؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲۲.</ref>
-#بنا به قرائت‌های [[نافع بن عبدالرحمن|نافع]]، [[عبدالله بن عامر دمشقی|ابن‌عامر]] و [[قرائت حفص از عاصم]]، واژه «أَرْجُلَكُمْ» به صورت «منصوب» آمده و به کلمه «بِرُءُوسِكُمْ»، اگرچه إعراب ظاهری آن «مجرور» است،{{یاد|اعراب ظاهری کلمه «رؤسکم» به سبب این که حرف «باء» بر سر آن آمده، «مجرور» است؛ اما چون خود کلمه «بِرُءُوسِكُمْ»، مفعول است برای فعل «امْسَحُوا» و مفعول نیز طبق قواعد ادبیات عرب باید «منصوب» باشد، گفته می‌شود اِعراب این کلمه در محل منصوب و به منزله آن است. منظو از اِعراب، تغییر در حرکت آخر کلمات، به‌‌واسطه دخالت عوامل لفظی است که گاهی ظاهری و گاهی غیر ظاهری است. (طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲۲؛ صفایی بوشهری، بدایة النحو، ۱۳۹۶ش، ص۸۱ و ص۹۴-۹۵.)}} عطف شده است، بنابراین، همان‌طور که مسح سر واجب است، مسح پاها نیز واجب است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۰۵؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲۲.</ref>
+#در قرائت‌های [[نافع بن عبدالرحمن|نافع]]، [[عبدالله بن عامر دمشقی|ابن‌عامر]] و [[قرائت حفص از عاصم|قرائت حَفْص از عاصم]]، واژه «أَرْجُلَكُمْ» به صورت «منصوب» (با فتحه) آمده است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۰۵؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲۲.</ref> برای همین، برخی از فقیهان اهل‌سنت گفته‌اند «أَرْجُلَكُمْ» به کلمه «وُجُوهَكُمْ» عطف می‌شود که منصوب است. از این سخن نتیجه گرفته‌اند همان‌گونه که شستن صورت در وضو واجب است، شستن پاها نیز واجب است و مسحشان کفایت نمی‌کند؛<ref>جمعی از نویسندگان، الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ۱۴۲۷ق، ج۴۳، ص۳۵۲.</ref> اما عالمان شیعه می‌گویند «أَرْجُلَكُمْ» اینجا نیز به کلمه «بِرُءُوسِكُمْ» عطف شده است. اگرچه اعراب ظاهری «بِرُءُوسِكُمْ»، «مجرور» است، چون مفعول است، طبق قواعد زبان عربی در جایگاه نصب و به‌منزله منصوب است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲۲؛ صفایی بوشهری، بدایة النحو، ۱۳۹۶ش، ص۸۱ و ص۹۴-۹۵.</ref>
-فخر رازی معتقد است که اگرچه هر دوی این قرائت‌ها بر واجب بودن مسح پاها دلالت می‌کند؛ ولی روایات زیادی در وجوب شستن پاها به‌جای مسح آن، وارد شده، ضمن آن که شستن، مشتمل بر مسح نیز هست و لذا به [[احتیاط (ابهام‌زادیی)|احتیاط]] نیز نزدیکتر است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ۳۰۶.</ref> گروهی دیگر گفته‌اند ظاهر آیه بر وجوب مسح پا و سنت پیامبر بر وجوب شستن آن دلالت می‌کند و این بدین معناست که آیه به‌وسیله سنت، [[ناسخ و منسوخ|نسخ]] شده و لذا شستن پا در وضو واجب است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ۲۲۴.</ref>
-برخی دیگر از فقیهان اهل سنت براین باورند که کلمه «أَرْجُلَكُمْ» در آیه به کلمه «وُجُوهَكُمْ»، عطف می‌شود و بر این اساس، همان‌گونه که شستن صورت در وضو واجب است، شستن پاها نیز واجب است.<ref>جمعی از نویسندگان، الموسوعة الفقهیة الکویتیة، ۱۴۲۷ق، ج۴۳، ص۳۵۲.</ref> کسانی نیز مانند [[حسن بصری]] و [[ابن جریر طبری]]، صاحب تفسیر و [[تاریخ طبری]]، بنا به نقل فخر رازی، بر این نظرند که [[مکلف]] مخیر است بین این که پاها را در وضو بشوید یا مسح بکشد.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۰۵.
-</ref>
 == پانویس ==