۱۷٬۸۲۳
ویرایش
ابن شعبه حرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (←التمحیص) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| وب‌گاه رسمی = | | وب‌گاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''حسن بن علی بن حسین بن شُعبَه حَرّانی''' مشهور به '''ابن شعبه حرانی''' از قدیمی‌ترین [[محدث|محدثان]] شیعه و مؤلف کتاب | '''حسن بن علی بن حسین بن شُعبَه حَرّانی''' مشهور به '''ابن شعبه حرانی''' از قدیمی‌ترین [[محدث|محدثان]] شیعه و مؤلف کتاب [[تحف العقول|تُحَف ُالعقول]] است. بر اساس برداشت [[آقا بزرگ تهرانی]] از رساله اخلاقِ [[حسین بن علی بن صادق بحرانی]]، ابن شعبه از کسانی است که [[شیخ مفید]] از وی نقل روایت کرده و هم‌عصر [[شیخ صدوق]] بوده است؛ البته بر منابع رجالی، مفید از کسی به این نام، [[حدیث|حدیثی]] نقل نکرده است. | ||
== معرفی == | == معرفی == | ||
حسن بن علی بن حسین بن شُعبَه حَرّانی، مشهور به ابن شعبه حرانی، منسوب به [[خاندان شعبه|خاندان شُعبه]] است که | حسن بن علی بن حسین بن شُعبَه حَرّانی، مشهور به ابن شعبه حرانی، منسوب به [[خاندان شعبه|خاندان شُعبه]] است که اهل [[حلب]] بودند.<ref>نگاه کنید به: حلبی، اشارة السبق، ۱۴۱۴ق، ص۹.</ref> از تاریخ تولد و وفاتش، اطلاعی در دست نیست و در منابع کهن رجالی [[شیعه]] نیز اطلاعاتی درباره وی وجود ندارد.{{مدرک}} | ||
قدیمی‌ترین اظهارنظر درباره شخصیت علمی و دینی حرّانی، از [[ابراهیم بن سلیمان قطیفی]]، از علمای [[قرن دهم]] است. بنا به نقل [[سید نورالله حسینی شوشتری]]،<ref>شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۵۴ش، ج۱، ص۳۸۳.</ref> قطیفی در کتاب [[الوافیه (قطیفی)|الوافیه]] خود از حرّانی با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام برده است. بر اساس نوشته [[حسین بن علی بن صادق بحرانی]] در رساله‌ای که درباره [[اخلاق]] و سلوک تألیف کرده، ابن شعبه از قدمای اصحاب [[امامیه]] محسوب شده و [[شیخ مفید]] از [[تحف العقول|تُحف العقولِ]] وی، مطالبی نقل کرده است.<ref>نگاه کنید به: قمی، الکنی والألقاب، ۱۳۵۷-۱۳۵۸ش، ج۱، ص۳۲۹-۳۳۰.</ref> اظهارنظر علمای بعدی، همه از ابن صادق بحرانی و قطیفی گرفته شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: حرّ عاملی، امل الأمل، ۱۳۶۲ش، ص۷۴؛ افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۴۴.</ref> [[آقا بزرگ تهرانی]] از نوشته بحرانی برداشت کرده که حرّانی از کسانی بوده که [[شیخ مفید]]، از وی نقل روایت کرده و همچنین هم‌عصر [[شیخ صدوق]] بوده،<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، دار الأضواء، ج۳، ص۴۰۰.</ref> اما بنا بر مقدمه‌ای که بر کتاب التمحیص نوشته شده است، مفید از کسی به این نام، حدیثی نقل نکرده است.<ref>اسکافی، التمحیص، ۱۳۸۰ش، ص۱۳-۱۴.</ref> | |||
== آثار == | == آثار == | ||
| خط ۴۴: | خط ۳۹: | ||
[[پرونده:متن و ترجمه تحف العقول.jpg|بندانگشتی|''[[تحف العقول]]'']] | [[پرونده:متن و ترجمه تحف العقول.jpg|بندانگشتی|''[[تحف العقول]]'']] | ||
{{اصلی|تحف العقول}} | {{اصلی|تحف العقول}} | ||
کتاب [[تحف العقول]] سبب شهرت ابن شعبه حرانی شده است. این کتاب مشتمل بر احادیثی در [[اصول دین|اصول]]، [[فروع دین]]، سنّت‌ها و آداب دین و پند و اندرزهای [[امامان(ع)]] و سخنان حکیمانه آنان است.<ref>ابن شعبه، تحف العقول، ۱۳۶۳ش، ص۳.</ref> در این کتاب گزیده‌ای از سخنان [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]]، به‌جز [[امام مهدی|امام دوازدهم(عج)]] آمده است. در پایان کتاب نیز، سخنان خدا با [[حضرت موسی(ع)]] و [[حضرت عیسی(ع)]]، اندرزهای مسیح در [[انجیل]] و جز آن و سرانجام سفارش [[مفضل بن عمر|مفضّل بن عمر]] به شیعیان آمده است. | |||
[[ | ''تحف العقول'' در قرون اخیر همواره مورد توجه علمای [[شیعه]] بوده است و در کتاب‌های حدیثی و فقهی از آن نقل شده است.<ref>نگاه کنید به: مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۹؛ بحرانی، الحدائق الناضرة، ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش، ج۲۵، ص۱۸۰؛ نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۸۷.</ref> البته [[سیدابوالقاسم خویی]] ضمن اشاره به فضل و ورع ابن شعبه حرانی، به دلیل مُرسل بودن احادیث تحف العقول، استناد به روایات آن را در احکام شرعی جایز نشمرده است.<ref> توحیدی، مصباح الفقاهة، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۹؛ نیز نگاه کنید به: معلم، اصول علم الرجال، ۱۴۱۶ق، ص۲۷۴-۲۷۷.</ref> | ||
=== التمحیص === | === التمحیص === | ||
[[التمحیص]]، کتابی درباره سبب و شیوه‌های [[آزمایش‌های الهی]] مؤمنان ([[شیعه]]) و همراه روایاتی درباره صبر و زهد و رضاست. درباره انتساب التمحیص به ابن شعبه حرانی یا [[ابن همام اسکافی]] | [[التمحیص]]، کتابی درباره سبب و شیوه‌های [[آزمایش‌های الهی]] مؤمنان ([[شیعه]]) و همراه روایاتی درباره صبر و [[زهد]] و رضاست. درباره انتساب التمحیص به ابن شعبه حرانی یا [[ابن همام اسکافی]] اختلاف وجود دارد: قطیفی، [[شیخ حر عاملی|حرّ عاملی]] و [[افندی اصفهانی]] آن را تألیف حرّانی دانسته<ref>نگاه کنید به: شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۵۴ش، ج۱، ص۳۸۳.</ref> در مقابل [[علامه مجلسی]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۷.</ref> و [[محدث نوری]]<ref>نوری، خاتمة مستدرک الوسائل، ۱۴۱۵-۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۸۶-۱۸۷.</ref> در انتساب آن به حرّانی یا ابن همام تشکیک کرده‌اند. | ||
[[موحدی ابطحی]] در مقدمه التمحیص به نقد و بررسی ادله کسانی که کتاب را به حرّانی یا ابن همام اسکافی نسبت داده‌اند پرداخته است. | [[موحدی ابطحی]] در مقدمه التمحیص به نقد و بررسی ادله کسانی که کتاب را به حرّانی یا ابن همام اسکافی نسبت داده‌اند پرداخته است. او نتیجه می‌گیرد که اصل کتاب از محمد بن همام است و شک در این است که التمحیص را شخصِ دیگری از او روایت کرده، که در این صورت روایات آن با واسطه است، یا کتاب به املای ابن‌همام است که در این صورت این کتاب نظیر امالی مشایخ حدیثی چون [[شیخ مفید]]، [[سید مرتضی]] و [[شیخ طوسی]] خواهد بود.<ref>اسکافی، التمحیص، ۱۳۸۰ش، ص۱۰-۱۴.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۰: | ||
*حرّ عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، تحقیق احمد حسینی، بغداد، ۱۹۶۵م، چاپ افست قم، ۱۳۶۲ش. | *حرّ عاملی، محمد بن حسن، امل الآمل، تحقیق احمد حسینی، بغداد، ۱۹۶۵م، چاپ افست قم، ۱۳۶۲ش. | ||
*حلبی، علی بن حسن، اشارة السبق، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۴ق. | *حلبی، علی بن حسن، اشارة السبق، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۴ق. | ||
*شوشتری، نوراللّه بن | *شوشتری، نوراللّه بن شریف‌الدین، مجالس المؤمنین، تهران، بی‌نا، ۱۳۵۴ش. | ||
*قمی، عباس، کتاب الکنی و الالقاب، صیدا، ۱۳۵۷-۱۳۵۸، چاپ افست قم، بی‌تا. | *قمی، عباس، کتاب الکنی و الالقاب، صیدا، ۱۳۵۷-۱۳۵۸، چاپ افست قم، بی‌تا. | ||
*مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۳ق. | *مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۳ق. | ||