تروریسم: تفاوت میان نسخه‌ها

با اینکه اصطلاح تروریسم در متون [[فقه|فقهی]] و ادبیات دینی در [[صدر اسلام]] کاربرد نداشته است، اما مفاهیمی از قبیل [[محاربه]]، [[بغی]]، [[اغتیال]] و [[ارهاب]] که به‌لحاظ محتوایی نزدیک و بعضا معادل تروریسم فهم شده‌اند، مورد استفاده قرار گرفته و نوعا ممنوع و [[حرام]] دانسته شده‌اند. از این رو کارشناسان [[فقه سیاسی]] معقتدند که تروریسم در [[فقه امامیه|فقه شیعه]] جایگاهی ندارد و به‌عنوان عمل حرام و ممنوع شناخته می‌شود. [[شیعه|شیعیان]] یکی از قربانیان حملات تروریستی هستند. بر اساس یک تحقیق تنها در دو دهه پایانی قرن بیستم یک چهارم قربانیان اقدامات تروریستی را [[مسلمان|مسلمانان]] شیعه تشکیل داده‌اند.

تروریسم بعد از [[حملات یازده سپتامبر]] ۲۰۰۱م/[[سال ۱۳۸۰ هجری شمسی|۱۳۸۰ش]] در [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، به‌عنوان تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی ارزیابابی شده است. برای مقابله با آن کمیته‌های در سطح بین‌المللی ایجاد شده است که یکی از آن‌ها «کمیته مبارزه با تروریسم» [[شورای امنیت سازمان ملل]] است. دامنه حملات تروریستی نقاط مختلف جهان را در بر گرفته و احتمال دستیابی تروریست‌ها به‌تسلیحات هسته‌ای و کشتار جمعی، موجب نگرانی کارشناسان و صاحب‌نظران گردیده است. [[افغانستان]]، [[عراق]]، [[سومالی]]، [[بورکینافاسو]]، [[سوریه]]، [[نیجریه]]، [[مالی]]، [[نیجر]] و [[پاکستان]] به ترتیب ده کشوری هستند که در معرض بیشترین حملات تروریستی طی سال‌های ۲۰۱۱ - ۲۰۲۱م/۱۳۹۰-۱۴۰۰ش، قرار داشته‌اند.  

از جانب دیگر ناظران معقتدند که ممکن است گروه‌های تروریستی به تسلیحات هسته‌ای و بیولوژیکی دسترسی پیدا کنند که در آن صورت تهدید تروریسم علیه صلح و امنیت جهانی بسیار افزایش پیدا می‌کند. گفته شده که ممکن است تروریست‌ها از سه طریق به تسلیحات کشتار جمعی و اتمی دستیابند: ساخت دستگاه‌های هسته‌ای دست‌ساز، خریداری و نفوذ و سرقت.<ref>Wirz and Egger, "Use of nuclear and

از ۱۹۳۷م که اولین کنسوانسیون بین‌المللی به‌نام «کنوانسیون ممانعت و مجازات تروریسم»، در خصوص تروریسم تصویب گردید، تا اکنون هم مفهوم و هم مکانیسم‌های مقابله با تروریسم دچار تحولات گسترده و بنیادی گردیده .<ref>خبیری و دربندی، «حقوق بین‌المللی و مسئله تروریسم»، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۳.</ref> و دسته‌بندی‌های مختلفی از تروریسم ارائه گردیده است که اینجا به گونه‌های مشهور تروریسم اشاره می‌شود.

تروریسم بین‌المللی از دهه ۱۹۷۰م به بعد مورد استفاده قرار گرفته است و اشاره به نوعی از تروریسم دارد که اقدامات خشونت‌آمیز توسط گروه‌های سیاسی در خارج از مرزهای کشور متبوع‌شان صورت گیرد.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۴۹.</ref> قاضي شريف بسيوني حقوق‌دان [[مصر|مصری]] تروریسم بین‌المللی را این گونه تعریف کرده است: «رفتار اجبار آفرین فردی یا دسته‌جمعی همراه با اعمال استراتژی خشونت و ترور که یک عنصر بین‌المللی را در بر گیرد و یا علیه یک هدف تحت حمایت بین‌المللی باشد و منظور از ارتکاب آن نیز ایجاد نتیجه قدرت‌طلبانه باشد.» <ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۴۹</ref> دیوید راپوپورت محقق انگلیسی مسایل تروریسم، چهار موج یا مرحله را برای تروریسم بین‌المللی در دنیای پساوستفالیا از همدیگر تفکیک کرده است.

اصطلاح تروریسم نوین پس از حملات یازده سپتامبر ۲۰۰۱م گسترش یافت اما ناظران پیشینه کاربرد آن را به پایان جنگ سرد برگردانده‌اند.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۲.</ref> برخی پژوهشگران غربی تروریسم نوین را به منزله جنگ علیه چیزی تلقی کرده‌اند که در [[خاورمیانه]] به معنای «انحطاط و سقوط اخلاقی غرب» تلقی شده است.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۲.</ref> عملیات یازده سپتامبر ۲۰۰۱م به‌عنوان نقطه عطف در گسست از تروریسم قدیم به تروریسم جدید معرفی شده است. از این رو [[اسامه بن لادن]] و شبکه تروریستی [[القاعده]] در صدر مثال‌های تروریسم جدید قرار گرفتند.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۲.</ref> بر اساس دیدگاه ايزابل دايوستين پژوهشگر [[هلندی]] تاریخ روابط، تروريسم جديد اولاً به‌لحاظ مرتكبان و سازماندهي، طبيعتي فراملـي دارد؛ ثانياً مبتني بر نوعي الهام و افراط‌گرايي مـذهبي اسـت؛ ثالثـاً تروريـست‌هـاي جديـد بـه سلاح‌هاي كشتار جمعي دسترسي دارند و هدفشان حمله به بيشترين مردم ممكن است و رابعاً آن‌ها قربانيان خود را به دقت انتخاب و دستچين نمي‌كنند، بلكه آنها را بـه صـورت«فلـه‌اي» و غيرتبعيض‌آميز برمي‌گزينند.<ref>پور سعید، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، ۱۳۸۸ش، ص۱۵۳</ref> کریستوفر کوکر پژوهشگر مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن معتقد است که عملیات تروریسم نوین اساسا علیه شهروندان صورت می‌گیرد و نه دولت‌ها.<ref>Coker‌,Globalisation and Terrorism, P3, University of Toronto</ref>

*پور سعید، فرزاد، «تحول تروريسم در روابط بين الملل»، مندرج در فصلنامه مطالعات راهبردي، سال دوازدهم، شماره چهارم، ۱۳۸۸ش.

*حاتمی، محمدرضا، [https://pir.shahreza.iau.ir/article_558438_caf4a1e7de04f7e5e6b93948d62de862.pdf «تروريسم از ديدگاه اسلام»]، مندرج در فصلنامه تحقیقت سیاسی و بین‌المللی، شماره ششم، بهار ۱۳۹۰ش.