کاربر ناشناس
تحف العقول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Smnazem جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mahboobi جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:تحف العقول.jpg|بندانگشتی|تصوير روی جلد تحف العقول]] | [[پرونده:تحف العقول.jpg|بندانگشتی|تصوير روی جلد تحف العقول]] | ||
'''تُحَفّ العُقول فیما جاء من الحِكَم و المواعظ من آل‌الرسول''' کتابی حدیثی نوشته [[ابن شعبه حرانی]] [[محدث]] [[شیعه|شیعی]] قرن 4 ق است. هدف اين كتاب جمع‌آوری بخشی از احادیث [[اهل بیت]] و [[نبوت|پیامبران]] الهی با محوریت مواعظ و حكمت و اندرزهاست. | '''تُحَفّ العُقول فیما جاء من الحِكَم و المواعظ من آل‌الرسول''' کتابی حدیثی نوشته [[ابن شعبه حرانی]] [[محدث]] [[شیعه|شیعی]] قرن 4 ق است. هدف نویسنده اين كتاب جمع‌آوری بخشی از احادیث [[اهل بیت]] و [[نبوت|پیامبران]] الهی با محوریت مواعظ و حكمت و اندرزهاست. | ||
مؤلف به سخنان [[پیامبر (ص)]] و نيز هر يك از [[امامان شیعه]] فصلی را اختصاص داده و احادیث نقل شده از ايشان را در همان بخش آورده است. مواعظی از [[:رده:پیامبران|پیامبران]] گذشته نیز در فصل‌های پایانی كتاب نقل شده است. | |||
در متن كتاب معمولا ابتدا احادیث طولانی‌تر ذكر شده و پايان هر بخش به احادیث كوتاه اختصاص يافته است. | در متن كتاب معمولا ابتدا احادیث طولانی‌تر ذكر شده و پايان هر بخش به احادیث كوتاه اختصاص يافته است. مؤلف برای اين كه كتاب حجيم نشود از ذكر سند روايات خودداری كرده است. | ||
ترجمه‌های فارسی متعدد این كتاب نشان‌دهنده جايگاه آن در بين شيعيان است. كتاب بارها به همراه ترجمه فارسی آن و توسط ناشران مختلف منتشر شده است. | ترجمه‌های فارسی متعدد این كتاب نشان‌دهنده جايگاه آن در بين شيعيان است. كتاب بارها به همراه ترجمه فارسی آن و توسط ناشران مختلف منتشر شده است. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
==انگی‍زه تألیف == | ==انگی‍زه تألیف == | ||
به نوشته | به نوشته ابن‌شعبه،<ref>ابن‌شعبه، ص 2ـ3.</ref> هدف وى از تألیف این كتاب در دسترس قراردادن دانشهاى [[پیامبر اكرم]] و [[امامان]] است كه دربردارنده كار دین و دنیا و صلاح امروز و فرداست و چون دانشمندان [[شیعه]] درباره حلال و حرام و فرائض و سنن از گفتار [[ائمه]] كتاب فراهم كرده‌اند ولى درباره حكمتها و اندرزهاى پیامبر و ائمه، خاصه كلمات قصار آنها، كتابى تألیف نكرده‌اند، وى دست به این كار زده است. | ||
== محتوای كتاب == | == محتوای كتاب == | ||
این كتاب مشتمل بر احادیثى در اصول و | این كتاب مشتمل بر احادیثى در [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] و كلیات و دسته‌اى از سنّتها و آداب دین و پند و اندرزهاى امامان و سخنان حكیمانه آنان است. | ||
در این كتاب گزیده‌اى از سخنان پیامبر و امامان | در این كتاب گزیده‌اى از سخنان [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]]، به جز [[امام دوازدهم]] (عج) آمده است. | ||
بخش مهم اين كتاب به ترتيب از سخنان پيامبر آغاز شده و با سخنان امام يازدهم پايان می‌پذیرد. نويسنده ابتدا به نقل سخنان مفصل پيامبر و ائمه پرداخته است. | بخش مهم اين كتاب به ترتيب از سخنان پيامبر(ص) آغاز شده و با سخنان امام يازدهم پايان می‌پذیرد. نويسنده ابتدا به نقل سخنان مفصل پيامبر(ص) و ائمه(ع) پرداخته است. | ||
بخشى از مهم‌ترین مطالب كتاب عبارت‌اند از: | بخشى از مهم‌ترین مطالب كتاب عبارت‌اند از: | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
*جواب [[امام حسن]] به [[حسن بصرى]]، | *جواب [[امام حسن]] به [[حسن بصرى]]، | ||
*خطبه [[امام حسن]] بعد از [[صلح با معاویه]]، | *خطبه [[امام حسن]] بعد از [[صلح با معاویه]]، | ||
*سخنان [[امام حسین]] در امر به معروف و | *سخنان [[امام حسین]] در [[امر به معروف و نهی از منکر]]، | ||
*نامه امام حسین به اهل [[كوفه]]، | *نامه امام حسین به اهل [[كوفه]]، | ||
*[[رساله حقوق]] [[امام زین العابدین]]، | *[[رساله حقوق]] [[امام زین العابدین]]، | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
*سفارش [[امام كاظم]] به [[هشام]]، | *سفارش [[امام كاظم]] به [[هشام]]، | ||
*پاسخ [[امام رضا]] به [[مأمون]] درباره احكام شریعت، | *پاسخ [[امام رضا]] به [[مأمون]] درباره احكام شریعت، | ||
*توصیف امام رضا از [[امامت]] و منزلت آن در | *توصیف امام رضا از [[امامت]] و منزلت آن در [[مسجد جامع]] [[مرو]]، | ||
*پاسخ [[امام جواد]] به پرسشهاى یحیی‌بن اكثم، | *پاسخ [[امام جواد]] به پرسشهاى یحیی‌بن اكثم، | ||
*رساله [[امام هادی]] در رد بر اهل [[جبر]] و [[تفویض]]، | *رساله [[امام هادی]] در رد بر اهل [[جبر]] و [[تفویض]]، | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
در بخش پایاني كتاب نیز، | در بخش پایاني كتاب نیز، | ||
*سخنان خدا با حضرت | * سخنان خدا با [[حضرت موسی]]، | ||
*سخنان خدا با حضرت | * سخنان خدا با [[حضرت عیسی]]، | ||
*اندرزهاى مسیح در انجیل و جز آن، | * اندرزهاى مسیح در [[انجیل]] و جز آن، | ||
*و سرانجام سفارش [[مفضّل‌بن عمر]] به شیعیان آمده است. | * و سرانجام سفارش [[مفضّل‌بن عمر]] به [[شیعیان]] آمده است. | ||
== جايگاه كتاب == | == جايگاه كتاب == | ||
تحف‌العقول در قرون اخیر همواره مورد توجه علماى [[شیعه]] بوده تا آنجا كه [[قطیفى]] آن را بی‌نظیر خوانده است <ref>رجوع کنید به شوشترى، ج۱، ص ۳۸۳.</ref> | تحف‌العقول در قرون اخیر همواره مورد توجه علماى [[شیعه]] بوده تا آنجا كه [[قطیفى]] آن را بی‌نظیر خوانده است.<ref>رجوع کنید به شوشترى، ج۱، ص ۳۸۳.</ref> در كتاب‌هاى حدیثى و فقهى از آن نقل قول كرده‌اند.<ref>رجوع کنید به مجلسى، ج 1، ص 29؛ بحرانى، ج 25، ص 180؛ نورى، ج 1، ص 187.</ref> | ||
در عین حال، آنچه مایه خرده‌گیرى و در برخى موارد نامعتبر دانستن مندرجات تحف‌العقول از سوى علماى شیعه شده، ارسال اسنادِ احادیث آن است. البته خودِ [[ابن شعبه حرانی|ابن‌شعبه]] به این موضوع توجه داشته و در مقدمه نوشته كه سلسله سندِ بیشتر احادیث كتاب را سماع كرده، ولى در تألیف كتاب براى رعایت ایجاز و نیز به این سبب كه بیشتر این كلمات و سخنان از زمره آموزشها و حكمتهایى است كه خود گواه درستى خود هستند و به این دلیل كه آنها را براى شیعیان فراهم كرده است كه تسلیم امامان‌اند، از ذكر اسناد احادیث كتاب اجتناب كرده است. | در عین حال، آنچه مایه خرده‌گیرى و در برخى موارد نامعتبر دانستن مندرجات تحف‌العقول از سوى علماى شیعه شده، ارسال اسنادِ احادیث آن است. البته خودِ [[ابن شعبه حرانی|ابن‌شعبه]] به این موضوع توجه داشته و در مقدمه نوشته كه سلسله سندِ بیشتر احادیث كتاب را سماع كرده، ولى در تألیف كتاب براى رعایت ایجاز و نیز به این سبب كه بیشتر این كلمات و سخنان از زمره آموزشها و حكمتهایى است كه خود گواه درستى خود هستند و به این دلیل كه آنها را براى شیعیان فراهم كرده است كه تسلیم امامان‌اند، از ذكر اسناد احادیث كتاب اجتناب كرده است. | ||
آیت الله | [[آیت الله خوئی]] ضمن اعتراف به فضل و ورع و ممدوح بودن [[ابن شعبه حرانی|حرّانى]]، كتاب وى را به دلیل [[حدیث مرسل|مُرسل]] بودن احادیث آن، فاقد اعتبار دانسته و در هیچ یك از احكام شرعى، استناد به روایات تحف‌العقول را جایز نشمرده است.<ref>رجوع کنید به توحیدى، ج 1، ص 5؛ ص 9؛ نیز رجوع کنید به معلم، ص 274ـ277.</ref> | ||
گفتنى است كه تحف‌العقول در میان [[نصیریه|نُصَیریه]] حرمتى خاص داشته و بسیارى از پیروان این مذهب آن را از بر دارند. <ref>ضیائى، ج 1، ص 81.</ref> | گفتنى است كه تحف‌العقول در میان [[نصیریه|نُصَیریه]] حرمتى خاص داشته و بسیارى از پیروان این مذهب آن را از بر دارند.<ref>ضیائى، ج 1، ص 81.</ref> | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
[[پرونده:متن و ترجمه تحف العقول.jpg|بندانگشتی|يكی از ترجمه‌های تحف العقول]] | [[پرونده:متن و ترجمه تحف العقول.jpg|بندانگشتی|يكی از ترجمه‌های تحف العقول]] | ||
تحف‌العقول بارها در ایران و عراق و لبنان به چاپ رسیده است. | تحف‌العقول بارها در ایران و عراق و لبنان به چاپ رسیده است. نخستین‌بار در 1297، با [[روضه كافى]]، در یك مجلد چاپ سنگى شد. بهترین چاپ آن، با تصحیح و تعلیق علی‌اكبر غفارى، در 1376 در تهران صورت گرفته است. این كتاب بارها به فارسى ترجمه شده كه بهترین آنها ترجمه پرویز اتابكى با عنوان رهاوردِ خِرد (تهران 1376ش) است. تحف العقول را بدر شاهین به انگلیسى ترجمه و در 1383ش در قم به چاپ رسانده است. | ||
نخستین‌بار در 1297، با [[روضه كافى]]، در یك مجلد چاپ سنگى شد. | |||
بهترین چاپ آن، با تصحیح و تعلیق علی‌اكبر غفارى، در 1376 در تهران صورت گرفته است. | |||
این كتاب بارها به فارسى ترجمه شده كه بهترین آنها ترجمه پرویز اتابكى با عنوان رهاوردِ خِرد (تهران 1376ش) است. | |||