پرش به محتوا

امام هادی علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۹: خط ۲۹:
== نام، نسب و القاب==
== نام، نسب و القاب==
{{گاهشمار زندگی امام هادی(ع)}}
{{گاهشمار زندگی امام هادی(ع)}}
{{اصلی|فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام هادی(ع)}}
علی بن محمد، مشهور به امام هادی و علی النقی، امام دهم شیعیان است. پدرش [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]]، امام نهم شیعیان، و مادرش کنیزی <ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۷؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۲۸.</ref> به نام [[سمانه مغربیه|سَمانه مَغربیه]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۷.</ref> یا سوسَن بود.<ref> نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۶۱ش، ص۱۳۵.</ref>


علی بن محمد، مشهور به امام هادی و علی النقی، امام دهم شیعیان است. پدرش [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]]، امام نهم شیعیان، و مادرش کنیزی <ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۷؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۲۸.</ref> به نام [[سمانه مغربیه|سَمانه مَغربیه]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۷. </ref> یا سوسَن بود.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۶۱ش، ص۱۳۵.</ref>
از مشهورترین القاب امام دهم شیعیان، هادی و [[نقی (لقب)|نَقی]] است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۱.</ref> او به هادی ملقب شده است چرا که در زمان خود بهترین هدایت‌کننده مردم به سوی خیر بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام علی الهادی، ۱۴۲۹ق، ص۲۱.</ref> القاب دیگری همچون مرتضی، عالم، فقیه، امین، ناصح، متوکل،{{یاد|گفته‌اند حضرت هادی این لقب را خوش نداشت و از اصحاب خود می‌خواست که او را با لقب متوکل صدا نزنند. باقر شریف قرشی، بر این باور است که چون متوکل، لقب خلیفه عباسی از دشمنان اهل‌بیت به شمار می‌رفت، امام هادی نمی‌خواست او را با این لقب صدا بزنند.(قرشی، حیاة الامام علی النقی، ۱۴۲۹ق، ص۲۲.)}} خالص و طَیّب برای او ذکر شده است.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۴۰۱.</ref> [[شیخ صدوق]] از اساتیدش نقل کرده که امام هادی و فرزندش [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] را به دلیل اینکه در [[سامرا]] در منطقه‌ای به نام عسکر ساکن بودند<ref> صدوق، علل‌الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> [[عسکریین (لقب)|امامین عسکریین]] می‌خوانند.<ref>ابن‌جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۹۲.</ref>  
{{اصلی|فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام هادی(ع)}}
از مشهورترین القاب امام دهم شیعیان، هادی و [[نقی (لقب)|نَقی]] است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۱.</ref> او به هادی ملقب شده است چرا که در زمان خود بهترین هدایت‌کننده مردم به سوی خیر بوده است.<ref>قرشی، حیاة الامام علی الهادی، ۱۴۲۹ق، ص۲۱.</ref> القاب دیگری همچون مرتضی، عالم، فقیه، امین، ناصح، متوکل،{{یاد|گفته‌اند حضرت هادی این لقب را خوش نداشت و از اصحاب خود می‌خواست که او را با لقب متوکل صدا نزنند. باقر شریف قرشی، بر این باور است که چون متوکل، لقب خلیفه عباسی از دشمنان اهل‌بیت به شمار می‌رفت، امام هادی نمی‌خواست او را با این لقب صدا بزنند.(قرشی، حیاة الامام علی النقی، ۱۴۲۹ق، ص۲۲.)}} خالص و طَیّب برای او ذکر شده است.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۴۰۱.</ref> [[شیخ صدوق]] از اساتیدش نقل کرده که امام هادی و فرزندش [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] را به دلیل اینکه در [[سامرا]] در منطقه‌ای به نام عسکر ساکن بودند<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۰، ص۱۱۳؛ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۲۴۱.</ref> [[عسکریین (لقب)|امامین عسکریین]] می‌خوانند.<ref>سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۹۲.</ref>  


[[کنیه]] وی ابوالحسن است<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۱؛ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۱۰۴.</ref> و در منابع حدیثی، ابوالحسن سوم خوانده شده است،<ref>برای نمونه رجوع کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۹۷، ۳۴۱.</ref> تا با ابوالحسن اول یعنی [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم]] و ابوالحسن دوم یعنی [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا]] اشتباه نشود.<ref>قرشی، حیاة الامام علی الهادی، ۱۴۲۹ق، ص۲۱.</ref>
[[کنیه]] وی ابوالحسن است<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۱؛ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۱۰۴.</ref> و در منابع حدیثی، ابوالحسن سوم خوانده شده است،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۹۷، ۳۴۱.</ref> تا با ابوالحسن اول یعنی [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم]] و ابوالحسن دوم یعنی [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا]] اشتباه نشود.<ref> قرشی، حیاة الامام علی الهادی، ۱۴۲۹ق، ص۲۱.</ref>


== زندگی‌نامه==
== زندگی‌نامه==
بنابر نظر [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] و [[شیخ طوسی]]، امام هادی در [[۱۵ ذی‌الحجه]] سال [[سال ۲۱۲ هجری قمری|۲۱۲ق]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۷؛ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۱۰۴.</ref> در [[صریا|صَریا]] (منطقه‌ای در نزدیکی [[مدینه]]) متولد شده است.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۷؛ ابن شهرآشوب، ۱۳۷۹ق، مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۴۰۱.</ref> تولد او را در دوم یا پنجم [[رجب]] همان سال،<ref>کفعمی، مصباح، ص۵۱۲‌؛ محدث قمی، ج۳، ص۱۸۳۵؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۲۸.</ref> رجب ۲۱۴ق و [[جمادی‌الآخر|جمادی‌الثانی]] سال ۲۱۵ق نیز ثبت کرده‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۷.</ref> به گزارش [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] تاریخ‌نگار قرن چهارم، در سالی که امام جواد همراه با همسرش، [[ام فضل دختر مأمون|اُم‌ُّالفَضل]] حج به جای آورد، امام هادی را در حالی‌که کوچک بود به مدینه آوردند<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۲۸.</ref> و او تا سال ۲۳۳ق یا ۲۴۳ق در مدینه زندگی کرده است. در این سال، [[متوکل عباسی|متوکل]] امام هادی را به سامرا احضار کرد و در منطقه‌ای تحت کنترل خود به نام عسکر اقامت داد و تا پایان عمر در آنجا بود.<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، منشورات المكتبة الحيدرية، ج۱،  ص ۲۴۱.</ref>
بنابر نظر [[محمد بن یعقوب کلینی]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۷.</ref> [[شیخ طوسی]]،<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۱۰۴.</ref> شیخ مفید<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۷.</ref> ابن‌شهرآشوب<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۱.</ref>  امام هادی در [[۱۵ ذی‌الحجه]] سال [[سال ۲۱۲ هجری قمری|۲۱۲ق]] در [[صریا|صَریا]] (منطقه‌ای در نزدیکی [[مدینه]]) متولد شده است. با این حال تولد او را در دوم یا پنجم [[رجب]] همان سال،<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۲۸.</ref> رجب ۲۱۴ق و [[جمادی‌الآخر|جمادی‌الثانی]] سال ۲۱۵ق<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۷.</ref> نیز ثبت کرده‌اند.
 
به گزارش [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] تاریخ‌نگار قرن چهارم، در سالی که امام جواد همراه با همسرش، [[ام فضل دختر مأمون|اُم‌ُّالفَضل]] حج به جای آورد، امام هادی را در حالی‌که کوچک بود به مدینه آوردند<ref> مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ق، ص۲۲۸.</ref> و او تا سال ۲۳۳ق یا ۲۴۳ق در مدینه زندگی کرده است.{{مدرک}} در این سال، [[متوکل عباسی]] امام هادی را به سامرا احضار کرد و در منطقه‌ای تحت کنترل خود به نام عسکر اقامت داد و تا پایان عمر در آنجا بود.{{مدرک}}


از زندگی امام هادی، امام جواد و امام عسکری در مقایسه با دیگر [[امامان شیعه|ائمه شیعه]]، اطلاعات چندانی وجود ندارد. دلیل آن را عمر کوتاه این [[امامان شیعه|امامان]]، محصور بودن آنان و غیرشیعی بودن نویسندگان کتب تاریخ در آن روزگار می‌دانند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=19933 علل محدود بودن اطلاعات تاریخی درباره امام هادی(ع)]، وبگاه تحلیلی نخبگان.</ref>   
از زندگی امام هادی، امام جواد و امام عسکری در مقایسه با دیگر [[امامان شیعه|ائمه شیعه]]، اطلاعات چندانی وجود ندارد. محمدحسین رجبی دوانی (زاده ۱۳۳۹ش)، تاریخ‌پژوه، دلیل این مسئله را عمر کوتاه این [[امامان شیعه|امامان]]، محصور بودن آنان و غیرشیعی بودن نویسندگان کتب تاریخ در آن روزگار می‌داند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=19933 علل محدود بودن اطلاعات تاریخی درباره امام هادی(ع)]، وبگاه تحلیلی نخبگان.</ref>   
=== فرزندان ===
=== فرزندان ===
در منابع شیعه از چهار پسر به نام‌های [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|حسن]]، [[محمد بن علی الهادی(ع)|محمد]]، حسین و [[جعفر پسر امام هادی(ع)|جعفر]] برای امام هادی یاد شده است.<ref>خصیبی، الهدایة الکبرای، ۱۹۹۱م، ص۳۱۳؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۱-۳۱۲؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۲.</ref> همچنین از دختری برای او یاد شده است که [[شیخ مفید]] نامش را [[عایشه دختر امام هادی|عایشه]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۲.</ref> و [[ابن‌شهرآشوب]]<ref> ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۲.</ref>  عِلِّیّه (یا عَلیِّه) ذکر کرده‌اند. در [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل‌الاِمامه]] دو دختر به نام عایشه و دَلالة برای وی ذکر شده است.<ref>طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ق، ص۴۱۲.</ref> ابن‌حجر هیثمی از علمای اهل‌سنت نیز در [[الصواعق المحرقة (کتاب)|الصَواعِق المُحرِقَه]] فرزندان امام دهم شیعیان را چهار پسر و یک دختر دانسته است.<ref>ابن‌حجر، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص۲۰۷.</ref>
در منابع شیعه از چهار پسر به نام‌های [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|حسن]]، [[محمد بن علی الهادی(ع)|محمد]]، حسین و [[جعفر پسر امام هادی(ع)|جعفر]] برای امام هادی یاد شده است.<ref>خصیبی، الهدایة الکبرای، ۱۹۹۱م، ص۳۱۳؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۱-۳۱۲؛ ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۲.</ref> همچنین از دختری برای او یاد شده است که [[شیخ مفید]] نامش را [[عایشه دختر امام هادی|عایشه]]<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۲.</ref> و [[ابن‌شهرآشوب]]<ref> ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۴۰۲.</ref>  عِلِّیّه (یا عَلیِّه) ذکر کرده‌اند. در [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل‌الاِمامه]] دو دختر به نام عایشه و دَلالة برای وی ذکر شده است.<ref>طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ق، ص۴۱۲.</ref> ابن‌حجر هیثمی از علمای اهل‌سنت نیز در [[الصواعق المحرقة (کتاب)|الصَواعِق المُحرِقَه]] فرزندان امام دهم شیعیان را چهار پسر و یک دختر دانسته است.<ref>ابن‌حجر، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص۲۰۷.</ref>