ایاک نعبد و ایاک نستعین: تفاوت میان نسخه‌ها

یکی از این صنایع ادبی صنعت التفات از غایب به مخاطب است. در سوره حمد آیات پیش از آیه ایاک نعبد به صورت سوم شخص بیان شده‌اند ولی از این آیه به بعد فضای تخاطب برای آیات انتخاب شده است. [[سید محمدحسین طباطبائی|طباطبایی]] فیلسوف و مفسر قرآن کریم، این جابه‌جایی سیاق‌‌ها را اشاره به این نکته می داند که انسان در حال [[عبادت]] نباید غایب و غافل باشد و نباید عبادتش تنها صورت عبادت و جسدی بی‌‎روح را داشته باشد بلکه در حال عبادت باید [[خدا|خداوند]] را حاضر در برابر خود ببیند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، اسماعیلیان، ج۱، ص۲۶.</ref> [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] فقیه و مفسّر می‌گوید انسان تا قبل از این آیه خدایی را که برای او ناآشنا و غایب بوده، با صفاتی چون: رب العالمین، الرحمن، الرحیم، مالک یوم الدین شناخته و خود را در محضر او می‌بیند سپس لیاقت تخاطب می‌یابد.<ref>جوادی آملی،‌ تسنیم، اسراء، ۱۳۹۵ش، ج۱، ص۴۱۶.</ref>

در صنعت ادبی دیگر مفعول «نعبد» و «نستعین» با عبارت «ایاک» بر فعل مقدم شده است، در حالی که می‌توانست به صورت «نعبدک و نستعینک»‌ به کار رود. بیشتر محققان مقدم شدن مفعول بر فعل و فاعل در این آیه را نشانه انحصار و اختصاص‌ عبادت و استعانت به خدا دانسته‌اند.<ref>شریف کاشانی، زبدة التفسیر،‌ مؤسسة المعارف الإسلاميّه، ج۱، ص۲۹؛ جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۵ش، ج۱، ص۴۲۱.</ref> یعنی ما «فقط» تو را می پرستیم و «فقط» از تو کمک می‌جوییم.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، اسماعیلیان، ج۱، ص۲۶.</ref> در همین راستا کلمه «ایّاک» تکرار شده است و به گفته جوادی آملی این تکرار برای آن است که حصر را هم در عبادت و هم در استعانت برساند و بگوید همه عبادات به تنهایی منحصر در خداست و جمیع استعانت‌ها به تنهایی از خداست.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۹۵ش، ج۱، ص۴۲۰.</ref>