Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۳۲۷
ویرایش
حجاب: تفاوت میان نسخه‌ها
←کشف حجاب
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
==مسئله حجاب در ایران معاصر== | ==مسئله حجاب در ایران معاصر== | ||
برخی پژوهشگران بر این باورند که بحث علمی از مسئله حجاب، در کشور ایران و ترکیه، بیش از هر کشور دیگری مطرح بوده است؛ چرا که در آغاز، ترک حجاب به‌صورت دستوری حکومتی درآمد و همین امر سبب شد این مسئله نه‌تنها از لحاظ دینی، که از لحاظ سیاسی نیز موردتوجه قرار گیرد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲؛ پاکتچی، «حجاب»، ص۱۴۰.</ref> در کشور ایران، همزمان با مواجهه با عالم تجدّد، حجاب مسئله‌ای چالش‌برانگیز شد؛ در حالی که پیش از آن، تنها از منظر مسئله‌ای فقهی و تکلیفی شرعی، به آن نگاه می‌شد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۱.</ref> | برخی پژوهشگران بر این باورند که بحث علمی از مسئله حجاب، در کشور ایران و ترکیه، بیش از هر کشور دیگری مطرح بوده است؛ چرا که در آغاز، ترک حجاب به‌صورت دستوری حکومتی درآمد و همین امر سبب شد این مسئله نه‌تنها از لحاظ دینی، که از لحاظ سیاسی نیز موردتوجه قرار گیرد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲؛ پاکتچی، «حجاب»، ص۱۴۰.</ref> در کشور ایران، همزمان با مواجهه با عالم تجدّد، حجاب مسئله‌ای چالش‌برانگیز شد؛ در حالی که پیش از آن، تنها از منظر مسئله‌ای فقهی و تکلیفی شرعی، به آن نگاه می‌شد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۱.</ref> به‌گفته [[رسول جعفریان]] طی نزدیک به ۶۰ سال، به‌ویژه از سال‌های [[سال ۱۳۲۹ هجری شمسی|۱۳۲۹ش]] تا [[سال ۱۳۴۸ هجری شمسی|۱۳۴۸ش]] حرکت علمی گسترده‌ای درباره حجاب در ایران صورت گرفت و پیش از آن، هیچ رساله فقهی مستقلی درباره حجاب در میان عالمان شیعه نبوده است.<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> | ||
با بالا گرفتن [[نهضت مشروطه]] و رواج روزنامه‌نگاری به سبک غربی، حجاب موردتوجه قرار گرفت.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲.</ref> پیش از اعلام فرمان کشف حجاب، کسانی به آن حمله کردند و در مقابل، نخستین رساله‌ها در دفاع از حجاب نگاشته شد و در شرایط پس از مشروطه در تهران و مشهد انتشار یافت.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲.</ref> در این دوره (قبل از اعلام قانون کشف حجاب) گرایش‌هایی به سمت کشف حجاب در آثاری که در رد حجاب نگاشته می‌شد و همچنین در اشعار شاعرانی همچون ایرج میرزا، عارف قزوینی، عشقی و ملک‌الشعرا بهار به چشم می‌خورد. در کنار این موارد رسیدن اخبار ترکیه به ایران در سال‌های [[سال ۱۳۰۲ هجری شمسی|۱۳۰۲ش]] و [[سال ۱۳۰۳ هجری شمسی|۱۳۰۳ش]]، موضوع را جدی‌تر کرد؛ به‌طوری که از سال ۱۳۰۳ش، در تهران سخن از انجمن ضدحجاب در میان بوده است. همزمان با رسیدن خبر کشف حجاب در افغانستان در سال [[سال ۱۳۰۷ هجری شمسی|۱۳۰۷ش]]، گرایش به کشف حجاب در میان متجددین بیشتر شد.<ref>جعفریان، رساله حجابیه، ج۱، ص۳۰.</ref> در همین دوره بیشترین رساله‌ها به دفاع از حجاب از سوی عالمان شیعه نوشته شد که بیانگر اوج گرفتن تبلیغات ضدحجاب در این سال‌هاست؛<ref>جعفریان، رساله حجابیه، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> با این حال از زمان مطرح شدن اولین مباحث درباره حجاب و کشف حجاب، بیش از ۲۵ سال طول کشید تا [[رضاشاه]] در سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] کشف حجاب را به‌صورت یک قانون درآورد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲.</ref> | با بالا گرفتن [[نهضت مشروطه]] و رواج روزنامه‌نگاری به سبک غربی، حجاب موردتوجه قرار گرفت.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲.</ref> پیش از اعلام فرمان کشف حجاب، کسانی به آن حمله کردند و در مقابل، نخستین رساله‌ها در دفاع از حجاب نگاشته شد و در شرایط پس از مشروطه در تهران و مشهد انتشار یافت.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲.</ref> در این دوره (قبل از اعلام قانون کشف حجاب) گرایش‌هایی به سمت کشف حجاب در آثاری که در رد حجاب نگاشته می‌شد و همچنین در اشعار شاعرانی همچون ایرج میرزا، عارف قزوینی، عشقی و ملک‌الشعرا بهار به چشم می‌خورد. در کنار این موارد رسیدن اخبار ترکیه به ایران در سال‌های [[سال ۱۳۰۲ هجری شمسی|۱۳۰۲ش]] و [[سال ۱۳۰۳ هجری شمسی|۱۳۰۳ش]]، موضوع را جدی‌تر کرد؛ به‌طوری که از سال ۱۳۰۳ش، در تهران سخن از انجمن ضدحجاب در میان بوده است. همزمان با رسیدن خبر کشف حجاب در افغانستان در سال [[سال ۱۳۰۷ هجری شمسی|۱۳۰۷ش]]، گرایش به کشف حجاب در میان متجددین بیشتر شد.<ref>جعفریان، رساله حجابیه، ج۱، ص۳۰.</ref> در همین دوره بیشترین رساله‌ها به دفاع از حجاب از سوی عالمان شیعه نوشته شد که بیانگر اوج گرفتن تبلیغات ضدحجاب در این سال‌هاست؛<ref>جعفریان، رساله حجابیه، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> با این حال از زمان مطرح شدن اولین مباحث درباره حجاب و کشف حجاب، بیش از ۲۵ سال طول کشید تا [[رضاشاه]] در سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] کشف حجاب را به‌صورت یک قانون درآورد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲.</ref> | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
===کشف حجاب=== | ===کشف حجاب=== | ||
{{مقاله اصلی|واقعه کشف حجاب}} | {{مقاله اصلی|واقعه کشف حجاب}} | ||
رضاشاه با تأثیرپذیری از غرب و تحولات و رخدادهایی که در ترکیه اتفاق افتاده بود، فرمان کشف حجاب را در [[۱۷ دی|۱۷ دی‌ماه]] سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] به عنوان یک | رضاشاه با تأثیرپذیری از غرب و تحولات و رخدادهایی که در ترکیه اتفاق افتاده بود، فرمان کشف حجاب را در [[۱۷ دی|۱۷ دی‌ماه]] سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] به عنوان یک قانون، به‌طور رسمی صادر کرد<ref>حکمت، سی‌خاطره از عصر فرخنده پهلوی، ۱۳۵۵ش، ص۹۰؛ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۱۳.</ref> و این قانون در یک دوره هفت‌ساله، تا [[سال ۱۳۲۰ش|۱۳۲۰ش]]، با نهایت تلاش برای برداشتن حجاب از سر زنان و هماهنگ ساختن آن‌ها از جهت پوشش با زنان اروپایی دنبال شد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۲.</ref> | ||
برخورد عالمان و روحانیون شیعه با قانون کشف حجاب به دو صورت بود: نخست برخوردهای | برخورد عالمان و روحانیون شیعه با قانون کشف حجاب به دو صورت بود: نخست برخوردهای سیاسی‌ـ‌اجتماعی بود که با تلاش و مبارزه آنان با حکومت، اعلان مخالفت و بیزاری بر سر منابر، و حتی درگیر شدن با مأموران دولتی همراه بود. نوع دیگر برخوردهای علمی و فرهنگی در قالب تبلیغ و نگاشتن رساله‌هایی در دفاع از مسئله حجاب و رد کشف حجاب بود.<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۵.</ref> با رفتن رضاخان و پس از تلاش جدی مراجع و عالمان در ایران و عراق، قانون کشف حجاب در سال [[سال ۱۳۲۲ هجری شمسی|۱۳۲۲ش]] از حالت اجباری خارج شد.<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> | ||
===مسئله حجاب در دوره پهلوی دوم=== | ===مسئله حجاب در دوره پهلوی دوم=== | ||
در دوره پهلوی دوم، اگرچه قانون کشف حجاب | در دوره پهلوی دوم، اگرچه قانون کشف حجاب لغو شده بود، پوشش زن در برنامه‌ای نسبتاً صامت ادامه یافت.<ref>جاودانی مقدم، «بررسی سیر تطور گفتمان حجاب در سپهر سیاست و فرهنگ ایران»، ص۱۲۱.</ref> همزمان با اجرای سیاست‌های فرهنگی، زنان و دختران به شیوه‌های مستقیم و غیرمستقیم از استفاده از چادر در مکان‌های آموزشی منع می‌شدند و در نهایت در شورای هماهنگی امور اجتماعی نخست‌وزیری در ۱۰ آذر ماه [[سال ۱۳۵۵ هجری شمسی|۱۳۵۵ش]] طرحی برای حذف چادر از پوشش زنان ارائه گردید.<ref>جاودانی مقدم، «بررسی سیر تطور گفتمان حجاب در سپهر سیاست و فرهنگ ایران»، ص۱۲۴.</ref> | ||
===مسئله حجاب اجباری=== | ===مسئله حجاب اجباری=== | ||
مسئله [[حجاب اجباری]] یا اختیاری پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، با بحث درباره پوشش زنان شاغل در ادارات مطرح شد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/8902221185%20%20%20%20/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A «تاریخچه حجاب در ایران؛ ازپیروزی انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی»]، سایت خبرگزاری فارس.</ref> [[امام خمینی]] طی یک سخنرانی در ۱۵ اسفند [[سال ۱۳۵۷ هجری شمسی|۱۳۵۷ش]] در [[مدرسه فیضیه]] در [[قم]] گفت زنان اسلامی باید با حجاب بیرون بیایند و برای | مسئله [[حجاب اجباری]] یا اختیاری پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، با بحث درباره پوشش زنان شاغل در ادارات مطرح شد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/8902221185%20%20%20%20/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A «تاریخچه حجاب در ایران؛ ازپیروزی انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی»]، سایت خبرگزاری فارس.</ref> [[امام خمینی]] طی یک سخنرانی در ۱۵ اسفند [[سال ۱۳۵۷ هجری شمسی|۱۳۵۷ش]] در [[مدرسه فیضیه]] در [[قم]] گفت زنان اسلامی باید با حجاب بیرون بیایند و برای آنان، کار در ادارات و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی ممنوع نیست؛ اما باید با حجاب اسلامی باشند.<ref>مؤسسه اطلاعات، اطلاعات ۸۰ سال، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۳۹۰.</ref> به‌دنبال سخنرانی امام خمینی و تقارن آن با گرامیداشت روز جهانی زن، مراسم این روز با حرکت‌های اعتراض‌آمیز دسته‌ای از زنان در تهران و برخی شهرهای دیگر، در اعتراض به حجاب اجباری همراه شد و به مدت سه روز ادامه یافت.<ref>جاودانی مقدم، «بررسی سیر تطور گفتمان حجاب در سپهر سیاست و فرهنگ ایران»، ص۱۲۶-۱۲۷.</ref> معترضان به حجاب اجباری در دانشگاه تهران، مقابل دادگستری و مقابل دفتر نخست‌وزیری تجمع کردند.<ref>مجیری، [https://virgool.io/medaad/کیهان-و-اطلاعات-اسفند-1357-و-حجاب-حجاب-اجباری-نشو «کیهان و اطلاعات اسفند ۱۳۵۷ و حجاب: حجاب اجباری نشود، حجاب اجباری شود.»]، سایت نشریه مداد.</ref> | ||
به‌دنبال این اجتماعات، عباس امیرانتظام، معاون نخست‌وزیر و سخنگوی دولت وقت، در | به‌دنبال این اجتماعات، عباس امیرانتظام، معاون نخست‌وزیر و سخنگوی دولت وقت، در بیستم اسفند، در مصاحبه‌ای مطبوعاتی نظر دولت و نخست‌وزیر را مبنی بر پذیرش حجاب اسلامی در حد معقول بیان نمود و اظهار داشت که دستور و اجباری برای بانوان صادر نمی‌شود.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/8902221185%20%20%20%20/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A «تاریخچه حجاب در ایران؛ ازپیروزی انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی»]، سایت خبرگزاری فارس.</ref> | ||
در همان روز [[سیدمحمود طالقانی]] در گفتگویی رادیوی تلویزیونی، حجاب اسلامی را نص صریح قرآن معرفی کرد و آیه حجاب را آیه‌ای برای شخصیت دادن به زن قلمداد نمود و اظهار کرد که در | در همان روز [[سیدمحمود طالقانی]] در گفتگویی رادیوی تلویزیونی، حجاب اسلامی را نص صریح قرآن معرفی کرد و آیه حجاب را آیه‌ای برای شخصیت دادن به زن قلمداد نمود و اظهار کرد که در خصوص حجاب هیچ اجباری در کار نیست و مقصود از حجاب، تنها چادر نیست.<ref>مؤسسه اطلاعات، اطلاعات ۸۰ سال، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۳۹۲.</ref> امام خمینی سپس در مصاحبه‌ای با خبرنگاران خارجی در روز ۲۱ اسفند، در پاسخ به یک خبرنگار زن فرانسوی درباره حجاب، نظر طالقانی را تأیید کرد و آن را نظر خود دانست.<ref>مؤسسه اطلاعات، اطلاعات ۸۰ سال، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۳۹۳.</ref> | ||
گفته می‌شود از نیمه دوم فروردین سال [[سال ۱۳۵۸ هجری شمسی|۱۳۵۸ش]]، چند روز پس از | گفته می‌شود از نیمه دوم فروردین سال [[سال ۱۳۵۸ هجری شمسی|۱۳۵۸ش]]، چند روز پس از رفراندوم، طرح‌هایی همچون پاک‌سازی در مطبوعات، طرح جدید گزینش دانشجو، زنانه و مردانه کردن سواحل دریاها و ممنوعیت برگزاری تظاهرات و اجتماعات در دانشگاه تهران، مطرح شد.<ref>اردلان، حجاب به روایت تاریخ، ۱۳۸۰ش، ص۱۶۹.</ref> به‌دنبال آن، به‌تدریج حجاب در جامعه همه‌گیر شد و لزوم رعایت آن برای زنان کارمند در ادارات و مدارس و در اماکن عمومی شکل قانون به خود گرفت<ref>جاودانی مقدم، «بررسی سیر تطور گفتمان حجاب در سپهر سیاست و فرهنگ ایران»، ص۱۲۸.</ref> تا این‌که در سال [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|۱۳۶۰ش]] در بند پنج ماده ۱۸۰ قانون بازداری نیروی انسانی مؤسسات دولتی و وزارتخانه‌های وابسته به دولت، بی‌حجابی تخلف شناخته شد و به اماکن و فروشگاه‌ها دستور داده شد تا تابلویی را نصب کنند که در آن از پذیرش مهمان و مشتریان بی‌حجاب معذورند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/03/1445280/سیر-تصویب-قانون-حجاب-و-عفاف-در-ایران «سیر تصویب قانون حجاب و عفاف در ایران»، سایت خبرگزاری تسنیم.]</ref> | ||
مسئله حجاب پس از آن، به‌ویژه در سال‌های دهه | مسئله حجاب پس از آن، به‌ویژه در سال‌های دهه نَود شمسی و سال‌های [[۱۴۰۰ هجری شمسی|۱۴۰۰ش]] و [[۱۴۰۱ هجری شمسی|۱۴۰۱ش]] به یکی از مسائل تنش‌زا و حساس در جامعه ایران مبدل شد و بیش از هر دوره دیگری، علاوه بر جنبه مذهبی آن، سمت‌وسوی سیاسی به خود گرفت؛ به‌طوری که [[سیدعلی خامنه‌ای]]، رهبر انقلاب اسلامی ایران، در سخنرانی خود در ۱۵ فروردین [[سال ۱۴۰۲ هجری شمسی|۱۴۰۲ش]]، در دیدار با مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران، کشف حجاب را حرام شرعی و حرام سیاسی دانست و اظهار داشت که پشت مسئله کشف حجاب، دستگاه‌های جاسوسی دشمن، فعالیت می‌کنند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/video-content?id=52489 «متوجه برنامه دشمن برای حجاب باشید»،] سایت khamenei.ir.</ref> | ||
===جرم‌انگاری بی‌حجابی=== | ===جرم‌انگاری بی‌حجابی=== | ||