نظریه تکامل: تفاوت میان نسخه‌ها

==نقاط تلاقی تکامل و دین==

به گفته ایان باربور فیزیکدان و الهی‌دان چینی-آمریکایی نظریه تکامل دست‌کم چهار بحث الهیاتی را در پی دارد؛ معارضه با [[کتاب مقدس]]، معارضه با طرح و نظم، معارضه با منزلت انسان، و اخلاق تکاملی یا داروینیسم اجتماعی.<ref>باربور، دین و علم،‌ ۱۳۹۲ش، ص۱۵۳.</ref> عبدالحسین خسروپناه متکلم شیعه نیز تعارض با خداشناسی، تعارض با اشرفیت انسان، تعارض با ارزش‌های اخلاقی و تعارض با داستان خلقت انسان را از پیامدهای نظریه تکامل دانسته است.<ref>خسروپناه، کلام جدید، ۱۳۷۹ش، ص۳۹۵-۴۰۳.</ref> و به گفته جان.اف. هات استاد علم و دین در دانشگاه جورج تاون، پرسش اساسی که پس از داروین ایجاد شده آ‌ن است که آیا تکامل، اعتقاد به عنایت الهی را ناممکن می‌کند؟ و آیا این نظریه تصور یک خدای متشخص که مراقب جهان است را با تردید روبه‌رو کرده است؟<ref>هات، داروین، طراحی، و عنایت الهی، ص۲۲</ref> [[مرتضی مطهری]] <small>(درگذشته ۱۳۵۸ش)</small> فیلسوف و الاهی‌دان شیعه نظریه تکامل را با دو مسئله توحید و گزارش [[کتاب‌های آسمانی|کتب آسمانی]] از خلقت در تماس می‌داند.<ref>مطهری، توحید، ۱۳۷۳ش، ص۲۲۷ و ص۲۴۳.</ref> جعفر سبحانی نیز به ناسازگاری نظریه تکامل با غایتمندی آفرینش و ناسازگاری آن با گزارش کتب آسمانی از خلقت انسان توجه کرده و نقدهایی را به برداشت‌های ناسازگارانگارانه وارد کرده است.<ref>سبحانی،‌ مدخل مسائل جدید در علم کلام، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۰۴-۲۳۶.</ref> با ظهور نئوداروینیسم و تصادفی و بی‌هدف دانستن فرایند تکامل، [[علم پیشین الهی|علم  پیشین]] و خالقیت الهی نیز مورد پرسش و چالش قرار گرفته است.<ref>سعدی، رسولی‌پور و جوادی، «تکامل، خلقت و خداباوری و مواضع اندیشمندان مسلمان»، ص۱۳۵.</ref> مطهری در کتاب علل گرایش به مادی‌گری به این اشکال توجه کرده و به آن پاسخ داده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱، ص۵۱۸.</ref>

به گفته مرتضی مطهری ممکن است کسانی از نظریه تحول انواع چنین برداشت کنند که این نظریه نشان می‌دهد که جریان خلقت بدون نیاز به مدیر و مدبری از بیرون جهان، خودبه‌خود پیش می‌رود، آن‌گاه یکی از دلایل خداشناسی که عمومی‌ترین دلیل آن‌ به شمار می‌رود مخدوش می‌شود. زیرا انتخاب طبیعی نظمی است که نیازی به ناظم ندارد.<ref>مطهری، توحید، ۱۳۷۳ش، ص۲۴۶؛ و ص۱۴۹-۲۵۰.</ref> این مشکل را اندیشمندان و متألهان غیر مسلمان نیز دریافته بودند.<ref>باربور، دین و علم، ۱۳۹۲ش، ص۱۵۶؛ روس، «زیست‌شناسان جدید و برهان نظم، ص۸۱.</ref>

* اخوان نبوی، قاسم، دین و تکامل: نظریه تحول انواع با تأکید بر نظریه‌های جدید، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۸ش.

* باربور، ایان، دین و علم، ترجمه: پیروز فطورچی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، ۱۳۹۲ش.

* حسینی، سید حسن، مقدمه کتاب الهیات و تکامل داروینی: مجموعه مقالات، تهران، امیرکبیر، ۱۳۹۷ش.

* خسروپناه، عبدالحسین، کلام جدید، مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه، قم، ۱۳۷۹ش.

* دنتون، مایکل، تکامل: نظریه‌ای در بحران، ترجمه: فرشته میرزایی‌پور، تهران، هرمس، ۱۴۰۱ش.

* رامین، فرح، [https://coth.ui.ac.ir/article%2015653%20f15022def374a91019fe43e12be9a181.pdf «تکامل‌گرایی الحادی در بوته نقد»]، در الهیات تطبیقی، شماره ۱، فروردین ۱۳۸۹ش.

* روحانی مشهدی، فرزانه، [https://andishe.maaref.ac.ir/article-1-1460-fa.html «نقد دوگانه‌انگاری خلقت و تکامل بر اساس قرآن»]، فصلنامه اندیشه نوین دینی، شماره ۶۴، بهار ۱۴۰۰ش.

* روس،‌ مایکل، «زیست‌شناسان جدید و برهان نظم»،‌ ترجمه: محمدصادق میرزایی، در الهیات و تکامل داروینی: مجموعه مقالات، زیر نظر سید حسن حسینی، انتشارات امیرکبیر، تهران،‌ ۱۳۹۷ش.