نظریه تکامل: تفاوت میان نسخه‌ها

==نقاط تلاقی تکامل و دین==

به گفته ایان باربور فیزیکدان و الهی‌دان چینی-آمریکایی نظریه تکامل دست‌کم چهار بحث الهیاتی را در پی دارد؛ معارضه با [[کتاب مقدس]]، معارضه با طرح و نظم، معارضه با منزلت انسان، و اخلاق تکاملی یا داروینیسم اجتماعی.<ref>باربور، دین و علم،‌ ۱۳۹۲ش، ص۱۵۳.</ref> عبدالحسین خسروپناه متکلم شیعه نیز تعارض با خداشناسی، تعارض با اشرفیت انسان، تعارض با ارزش‌های اخلاقی و تعارض با داستان خلقت انسان را از پیامدهای نظریه تکامل دانسته است.<ref>خسروپناه، کلام جدید، ۱۳۷۹ش، ص۳۹۵-۴۰۳.</ref> و به گفته جان.اف. هات استاد علم و دین در دانشگاه جورج تاون، پرسش اساسی که پس از داروین ایجاد شده آ‌ن است که آیا تکامل، اعتقاد به عنایت الهی را ناممکن می‌کند؟ و آیا این نظریه تصور یک خدای متشخص که مراقب جهان است را با تردید روبه‌رو کرده است؟<ref>هات، داروین، طراحی، و عنایت الهی، ص۲۲</ref> [[مرتضی مطهری]] <small>(درگذشته ۱۳۵۸ش)</small> فیلسوف و الاهی‌دان شیعه نظریه تکامل را با دو مسئله توحید و گزارش [[کتاب‌های آسمانی|کتب آسمانی]] از خلقت در تماس می‌داند.<ref>مطهری، توحید، ۱۳۷۳ش، ص۲۲۷ و ص۲۴۳.</ref> جعفر سبحانی نیز به ناسازگاری نظریه تکامل با غایتمندی آفرینش و ناسازگاری آن با گزارش کتب آسمانی از خلقت انسان توجه کرده و نقدهایی را به برداشت‌های ناسازگارانگارانه وارد کرده است.<ref>سبحانی،‌ مدخل مسائل جدید در علم کلام، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۰۴-۲۳۶.</ref> با ظهور نئوداروینیسم و تصادفی و بی‌هدف دانستن فرایند تکامل، [[علم پیشین الهی|علم  پیشین]] و خالقیت الهی نیز مورد پرسش و چالش قرار گرفته است.<ref>سعدی، رسولی‌پور و جوادی، «تکامل، خلقت و خداباوری و مواضع اندیشمندان مسلمان»، ص۱۳۵.</ref> مطهری در کتاب علل گرایش به مادی‌گری به این اشکال توجه کرده و به آن پاسخ داده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱، ص۵۱۸.</ref>

===برهان نظم و اثبات وجود خدا===

به گفته مرتضی مطهری ممکن است کسانی از نظریه تحول انواع چنین برداشت کنند که این نظریه نشان می‌دهد که جریان خلقت بدون نیاز به مدیر و مدبری از بیرون جهان، خودبه‌خود پیش می‌رود، آن‌گاه یکی از دلایل خداشناسی که عمومی‌ترین دلیل آن‌ به شمار می‌رود مخدوش می‌شود. زیرا انتخاب طبیعی نظمی است که نیازی به ناظم ندارد.<ref>مطهری، توحید، ۱۳۷۳ش، ص۲۴۶؛ و ص۱۴۹-۲۵۰.</ref> این مشکل را اندیشمندان و متألهان غیر مسلمان نیز دریافته بودند.<ref>باربور، دین و علم، ۱۳۹۲ش، ص۱۵۶؛ روس، «زیست‌شناسان جدید و برهان نظم، ص۸۱.</ref>

=== ماجرای آفرینش انسان===

{{اصلی|خلقت انسان}}

داروین در کتاب منشأ گونه‌ها درباره انسان چیزی نگفت ولی ۱۲ سال بعد در کتاب تبار انسان <small>(The Descent of Man)</small> تلاش کردن نشان دهد که چگونه همه ویژگی‌های انسان می‌توانند بر وفق اصلاح تدریجی نیاکان انسان‌نما با روند انتخاب طبیعی تبیین شوند. داروین نشان داد راست‌قامتی انسان، بزرگ‌تر بودن اندازه مغز و دیگر تحولات ویژه انسان در مقایسه با دیگر حیوانات فقط از نظر درجه و مقدار متفاوت است و تفاوت بنیادین ندارد. بدین‌سان وجود انسان که تاکنون مقدس شمرده می‌شد به قلمروی قانون طبیعی برده شد.<ref>باربور، دین و علم،‌ ۱۳۹۲ش، ص۱۴۶.</ref>

چنان که برخی تصریح کرده‌اند که آنچه موجب جلب نظر دانشمندان مسلمان به نظریه تکامل شده است ناسازگاری این نظریه با برخی از آیات قرآن درباره خلقت انسان بوده است.<ref>کلانتری، «تبیین موضع تعارض ظاهری نظریه تکامل و آیات آفرینش و آرای قرآن‌پژوهان در حل آن»، ص۱۶.</ref> گزارش خسروپناه از اندیشه‌های اندیشوران شیعه در کتاب کلام جدید نیز همه ناظر به ماجرای خلقت انسان است.<ref>رک:خسروپناه، کلام جدید، ۱۳۷۹ش، بخش قرآن و تئوری تحول، ص----.</ref>

==واکنش‌های شیعیان==