ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ایران''' با نام رسمی جمهوری اسلامی ایران و به پایتختی [[تهران]]، کشوری با پیشینه تاریخی کهن در جنوب غربی [[آسیا]] است. اکثریت جمعیت ایران [[امامیه |شیعیان اثناعشری]]‌ هستند. ایران از قدیمی‌ترین مناطق [[شیعی]] است که از سده‌های نخستین [[اسلام]]، مهد تشیع بوده است. با تشکیل حکومت [[صفویان]]، اولین کشور مستقل [[امامیه |شیعه امامیه]] در این سرزمین پدید آمد. وجود [[حرم امام رضا(ع)|حرم امام رضا (ع)]] و [[امامزاده|امامزادگان]] فراوان، [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعی در شهرهای مختلف، شهرهای مهم شیعه‌نشین و عالمان دینی و [[مراجع تقلید]] [[امامیه]]، از دلایل اهمیت ایران در [[جهان اسلام]] و همچنین در میان شیعیان جهان است. چهار شهر [[اصفهان]]، [[تبریز]] ،[[شیراز]] و [[مشهد]] بعد از [[تهران]] بزرگترین شهرهای ایران می‌باشند.

گسترش [[تشیع]] در ایران تا قبل از [[صفویان |صفویه]]، علل مختلفی دارد؛ از جمله:

* در [[یمن]] نیز ایرانیانی وجود داشتند که متمایل به [[اهل‌البیت علیهم‌السلام |اهل بیت]] بودند که علت آن ورود اسلام به یمن توسط [[حضرت علی(ع)]] و در زمان حیات [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |رسول الله(ص)]] بود و اهل یمن از همان زمان با حضرت علی(ع) آشنا شدند. در آن زمان جنوب خلیج فارس تا [[یمن]] تحت نفوذ ایران بود.<ref>طبری، ج۲، ص۲۵۵-۲۵۷؛ ابن هشام، ج۱ص ۷۱-۷۲؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۶۰؛ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ۲۵۹</ref>

* خلفا و فرمانروایان عرب با تبعیض‌هایی که از ابتدای ورود اسلام بین عرب و عجم ایجاد کردند موجب آزردگی خاطر ایرانیان گردید. اما وقتی [[امام علی علیه‌السلام |حضرت علی(ع)]] به حکومت رسید، اعلام کرد که بین عرب و عجم تفاوتی نیست و عرب هیچ گونه فضلی بر عجم ندارد. همچنین تحریم ورود ایرانیان به [[مدینه]]، مرکز خلافت را لغو نمود. این موارد باعث شد تا ایرانیان به حضرت علی(ع) گرایش پیدا کنند.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به: [http://www.hawzah.net/fa/magazine/view/3814/7587/94694/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87-%D9%88-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87 امام علی و ایرانیان]</ref> همچنانکه [[امام سجاد(ع)]] با خریدن و آزاد کردن تعداد زیادی از بردگان و بندگان غیر عرب، جمعیت زیادی از موالیان (که بسیاری از آنان ایرانی بودند) در مدینه ایجاد کرد که محب [[اهل بیت(ع)]] بودند.<ref>نگاه کنید به سیدالاهل، زندگانی زین العابدین(ع)، ص۵۵</ref>

* شهادت [[امام حسین(ع)]] نیز از عوامل مهم گرایش ایرانیان به مکتب اهل بیت(ع) و شیعه بود. پس از شهادت [[امام حسین علیه‌السلام |امام حسین(ع)]] دو قرائت از [[اسلام]] به وجود آمد: اسلام [[یزید بن معاویه|یزیدی]] و اسلام حسینی. [[بنی‌امیه|

بنی امیه]] با آن سابقه ظلم‌ها و اعمال تبعیض‌ها نمی‌توانست در قلوب ایرانیان جایی داشته باشد و به صورت طبیعی ایرانیان به سوی امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) گرایش پیدا کردند و بعدها در سقوط بنی امیه بیشترین کمک‌ها را نمودند. زیرا [[بنی عباس]] با [[الرضا من آل محمد|شعار حمایت]] از [[آل محمد|آل محمد(ص)]] قیام کردند. اما بعد معلوم شد که این جریان نیز با جریان اهل بیت فاصله دارد.<ref>ر.ک مدخل [[عباسیان]]</ref>

* از دیگر عوامل مهم، هجرت بسیاری از [[امامزاده|امام زادگان]] به جهت ظلم خلفای ستمگر [[امویان|اموی]] و [[عباسیان|عباسی]] به ایران بود. این افراد برای مخفی‌شدن در سراسر ایران پراکنده شدند. حضور [[حضرت معصومه(س)]] در [[قم]]، علی بن موسی(ع) معروف به [[شاه چراغ]] در [[شیراز]] و [[حضرت عبدالعظیم|حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)]] در [[ری]]، از دلایل مهم روی آوری مردم ایران به سمت تشیع است.

* آمدن [[امام رضا(ع)]] به [[خراسان]] در زمان حکومت [[مأمون عباسی |مأمون]] خلیفه [[عباسیان|عباسی]] نیز به افزایش گرایش اهل‌بیتی و تشیع ایرانیان بسیار تأثیرگزار بود. یکی از دلایلی که مأمون می‌خواست امام رضا(ع) را ولیعهد کند، مقابله با عرب‌هایی بود که از برادرش [[امین عباسی|امین]] حمایت می‌کردند. تحلیل وی این بود که با [[ولایتعهدی امام رضا(ع)]] هم ایرانیان شیعی را به سوی خود جذب خواهد کرد و هم شیعیان عرب؛ و این باعث تقویت قدرت وی و ضعف امین خواهد شد.

* در دوره [[ایلخانان]]، [[اولجایتو|سلطان محمد خدابنده]] برای نخستین بار به مذهب شیعه در ایران رسمیت داد و به نام امامان شیعه سکه زده و خطبه خواند.<ref>کاشانی، تاریخ اولجایتو، ۱۳۴۸ش، ص۹۹ -۱۰۱</ref> در این دوره حضور [[علامه حلی]] به مدت ۱۰ سال در ایران و آزادی وی در بیان احکام و مهارت او در فقه و [[کلام]] و نیز تلاش‌های [[خواجه نصیر الدین طوسی]] عامل دیگری در گسترش تشیع به شمار می‌آید.{{مدرک}}

حکومت علویان در [[طبرستان]] (در شمال ایران) توسط [[زیدیان]] به [[سال ۲۵۰ هجری قمری]] شکل گرفت. علویان تا پیش از [[قرن ۴ هجری قمری]] برای حفظ قدرت خود با حکومت [[طاهریان]] و [[سامانیان]] پیکار می‎کردند و گاه شکست خورده اما پس از مدتی مناطق از دست داده خود را پس می‎گرفتند؛ اما آنان از قرن چهارم به بعد با حکومت [[آل بویه]] مصادف شده و اقتدار خود را از دست دادند؛ از این رو، گرچه حکومت آنان تا قرن دهم ادامه یافت، اما دیگر نتوانست به‌عنوان دولتی مستقل حکومت کند. پیدایش حکومت علویان طبرستان، منجر به اسلام آوردن ساکنان مناطق شمالی ایران شد.{{مدرک}}

[[آل بویه]] ([[سال ۳۲۲ هجری قمری|۳۲۲]]-[[سال ۴۴۸ هجری قمری|۴۴۸ق]]) حکومتی شیعی‌مذهب بود که در اوایل قرن چهارم از شمال ایران سربرآوردند و در حدود یک قرن و نیم بر بخش بزرگی از ایران و [[عراق]] و جزیره تا مرزهای شمالی [[شام]] فرمان راندند. این حکومت، گرچه [[بغداد]] مرکز خلافت [[عباسیان]] را تسخیر کردند و خلیفه وقت، المستکفی بالله را سرنگون کردند؛ اما به عللی خلافت عباسیان را سرنگون نکردند. در عصر آل بویه تبلیغ مکتب اهل بیت(ع) بیش از پیش فراهم شد و کتب مهم شیعی مثل [[تهذیب الأحکام|تهذیب]]، [[استبصار شیخ طوسی|استبصار]]، [[الکافی (کتاب)|کافی]] و [[من لایحضره الفقیه]] در این زمان تألیف شد. بزرگانی چون [[شیخ صدوق]]، [[شیخ مفید]]، [[شیخ طوسی]]، [[سید مرتضی]] و [[سید رضی]] توانستند در این عصر اسلام شیعی را به مردم معرفی نمایند.{{مدرک}}

تأسیس حکومت [[صفویه]] و اعلام [[تشیع]] به عنوان مذهب رسمی و حضور و دعوت از علمای شیعه از سراسر جهان اسلام باعث شکل‌گیری دولتی شیعی‌مذهب و مقتدر در ایران شد. این موارد سبب شد تا در عصر صفویه پس از طی ۱۰ قرن، اسلام شیعی به صورت یک مکتب و مذهب فراگیر در این کشور معرفی شود.{{مدرک}}

مردم ایران در [[۲۲ بهمن]] [[سال ۱۳۵۷ شمسی|۱۳۵۷ش]] به رهبری [[امام خمینی]] علیه سلطنت [[پهلوی]] قیام کردند و نظام سیاسی جدیدی با قالب [[جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] جایگزین نظام سلطنتی کردند. در همه‌پرسی [[۱۲ فروردین]] ۱۳۵۸، با شرکت ۹۸.۲% کل واجدین شرایط رأی دادن، که بیش از ۹۷% آنان به جمهوری اسلامی رأی دادند، رسمیت یافت.{{مدرک}} در نظام جمهوری اسلامی، تمامی قوا هر کدام به نحوی زیر نظر [[ولی فقیه]] فعالیت می‌کنند. پس از درگذشت امام خمینی در [[سال ۱۳۶۸ شمسی|۱۳۶۸ش]]، [[آیت الله خامنه‌ای]] رهبری حکومت ایران را بر عهده گرفته است.

[[قم]] مهم‌ترین شهر مذهبی ایران و از پایگاه‌های [[تشیع]] است. ورود [[اشعریان]] به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به [[اهل بیت]] داشتند، شهر قم از همان ابتدای تأسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت [[حضرت معصومه(س)]] و [[دفن]] وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و [[سادات]]، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تأسیس [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه]] در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می‌توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می‌شود.{{مدرک}}

[[مشهد]] شهری در شمال شرق ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر به علت وجود [[حرم امام رضا(ع)]] و [[حوزه علمیه مشهد|حوزه علمیه]] مهمی که در این شهر است، از مراکز مهم تشیع در ایران به حساب می‌آید. این شهر مرکز حکومت [[افشاریه]] بوده است.{{مدرک}}

[[شیراز]] از شهرهای کشور [[ایران]] است و به دلیل وجود مرقد [[احمد بن موسی|احمد بن موسی(ع)]] معروف به شاهچراغ، برادر [[امام رضا(ع)]] در این شهر، نزد [[شیعیان]] ایران اهمیت دارد. شیراز محل حکومت سلسله [[زندیه]] بوده و آثار تاریخی فراوانی را از آن دوران در خود به یادگار دارد. مقبره [[سعدی]] و [[حافظ]] دو شاعر برجسته فارسی زبان در این شهر قرار دارند.{{مدرک}}

پس از [[شهادت]] امام رضا(ع) توسط مأمون<ref>المفید، الارشاد، ص۴۶۴.</ref>، مأمون، او را در خانه [[حمید بن قحطبه طائی]] ([[بقعه هارونیه]]) در روستای [[سناباد]] دفن کرد.<ref>المفید، الارشاد، ص۴۶۴.</ref> امروزه [[حرم رضوی]]، در [[ایران]] و در شهر [[مشهد|مشهد مقدس]] واقع است.

[[حضرت معصومه (س)]] در [[سال ۲۰۱ هجری قمری|۲۰۱ق]]/۸۱۶م، یک سال پس از ورود [[امام رضا(ع)]] به [[مرو]]، عزم [[خراسان]] کرد و چون به [[ساوه]] رسید، بیمار شد. [[موسی بن خزرج]] از [[اشعریان]] مقیم [[قم]] به ساوه رفت و ایشان را به قم آورد و در سرای خویش منزل داد. پس از مدت کوتاهی حضرت معصومه(س) وفات یافت و در محلی موسوم به باغ بابلان که اکنون روضه اوست به خاک سپرده شد. نخستین قبه بر قبر وی توسط زینب از زنان علویه ساخته شد و این بنا در زمان [[صفویه]] شکوه و جلالی یافت. نخستین ضریح مرقد، ساخته [[شاه طهماسب اول]] است. امروزه کلیه امور آستانه طبق اساسنامه مصوب، با [[تولیت]] آستانه است.{{مدرک}}

بنابر نقلی رحلت [[عبدالعظیم حسنی]] در [[۱۵ شوال]] سال [[سال ۲۵۲ هجری قمری|۲۵۲ق]] و در زمان [[امام هادی(ع)]] بوده است.<ref>الذریعه، ج۷، ص۲۹۰.</ref> آن چه درباره چگونگی رحلت عبدالعظیم حسنی آمده است، دو قول مرگ طبیعی و [[شهادت]] او را روایت کرده‌اند.<ref>رجال نجاشی، ص۲۴۸ و المنتخب، ص۸.</ref> بنا بر نقل [[محدث نوری]]، فردی از شیعیان، [[رسول اکرم(ص)]] را در عالم رؤیا [[زیارت]] می‌کند که به او می‌فرماید: فردا یکی از اولاد من در باغ سیب در منزل عبدالجبار بن عبدالوهاب رازی [[تشییع]] و [[دفن]] خواهد شد. وی آن باغ را خرید و وقف عبدالعظیم و دیگر شیعیان کرد که در آن دفن شوند.<ref>خاتمه مستدرک، ج۴، ۴۰۵.</ref> به همین علت، [[حرم عبدالعظیم حسنی|آرامگاه وی]] به «مسجد شجره» یا «مزار نزدیک درخت» معروف است.<ref>عمده الطالب، ص۹۴. بر آستان کرامت، ص۱۲.</ref> [[شیخ صدوق]] در باب زیارت مرقد وی، روایتی را نقل می‌کند که فردی از اهالی [[ری]] بر [[امام هادی(ع)]] وارد شد و گفت: به [[زیارت]] [[سیدالشهدا]] مشرف شدم. امام فرمود: ثواب زیارت قبر عبدالعظیم که نزد شماست مانند کسی است که قبر [[حسین بن علی(ع)]] را [[زیارت]] کرده است.<ref>ثواب الاعمال، ص۹۹.</ref>

بنابر نقلی پس از شهادت [[امام رضا(ع)]]، برادرش [[احمد بن موسی|احمد]] به همراه نزدیکان خود راهی [[شیراز]] شد و در آنجا در جریان جنگ به [[شهادت]] رسید.<ref>شوشتری، تحفه العالم، ص۲۸.</ref> قبر احمد بن موسی تا سیصد سال مخفی بود تا آنکه در زمان [[عضدالدوله دیلمی]] ([[سال ۳۷۲ هجری قمری|۳۷۲]] – [[سال ۳۳۸ هجری قمری|۳۳۸ق]]) <ref>مجد الاشرف، آثار الاحمدیه، ص۲ – ۸.</ref> و بنا بر قولی دیگر در زمان امیر مقرب‌الدین از وزرا و نزدیکان اتابک ابوبکر ([[سال ۶۵۸ هجری قمری|۶۵۸]] – [[سال ۶۵۳ هجری قمری|۶۵۳ق]]) <ref>فرصت شیرازی، آثار العجم، ص۴۴۵.</ref> آشکار شد. جنازه او را از روی [[انگشتر]] وی که نگینش به عبارت '''العزّه لله احمد بن موسی''' منقوش بود، شناختند.<ref>زرکوب شیرازی، شیراز نامه، ص۵۹. مجد الاشرف، آثار الاحمدیه. جنید شیرازی، شدّ الازار فی حظ الاوزار عن زوار المزار، ص۲۸۹.</ref>