حدیث ثقلین: تفاوت میان نسخه‌ها

حدیث ثقلین (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۰

۱ بایت حذف‌شده ، ‏۱۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۳

←‏مصادیق عترت و اهل‌بیت

دیداریویکی‌متن

P.motahari

Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor

۳٬۲۵۸

ویرایش

@@ خط ۸۰: / خط ۸۰: @@
 == مصادیق عترت و اهل‌بیت ==
-در بیشتر نقل‌های حدیث ثقلین،<ref>وشنوی، حدیث الثقلین، ۱۴۲۸ق، ص۴۱.</ref> کلمه [[اهل‌بیت(ع)]] به‌همراه عترت آمده است؛<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۴؛ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۳؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۳۴-۲۴۰؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۱۹، ج۵،‌ ص۴۷۸ و۴۷۹؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۱۸.</ref> اما در برخی نقل‌ها، فقط عترت<ref>نگاه کنید به: صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۶۲، ح۲۵۹؛ ابن‌کثیر، جامع المسانید و السنن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۹۸؛ حموی جوینی، فرائد السمطین، مؤسسه محمودی، ج۲، ص۱۴۴.</ref> و در برخی دیگر، فقط اهل‌بیت(ع)<ref>نگاه کنید به: مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء‌التراث العربی، ج۴،‌ ص۱۸۷۳؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۶۰؛ حموی جوینی، فرائد السمطین، ج۲، ص۲۵۰ و ۲۶۸.</ref> ذکر شده است. در بعضی از نقل‌ها هم به‌جای کلمه «عترتی»، علی بن ابی‌طالب و عترت او ذکر شده است.<ref>صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱،‌ ص۶۶.</ref> در پاره‌ای موارد سفارش به اهل‌بیت(ع) چند بار تکرار شده است.<ref>نگاه کنید به: مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء‌التراث العربی، ج۴،‌ ص۱۸۷۳؛ ابن‌حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل، ۱۴۲۱ق، ج۳۲، ص۱۱؛ دارمی، سنن الدارمی، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۲۰۹۰ و ۲۰۹۱؛ حموی جوینی، فرائد السمطین، مؤسسه محمودی، ج۲، ص۲۵۰ و ۲۶۸.</ref>
+در بیشتر نقل‌های حدیث ثقلین،<ref>وشنوی، حدیث‌الثقلین، ۱۴۲۸ق، ص۴۱.</ref> کلمه [[اهل‌بیت(ع)]] به‌همراه عترت آمده است؛<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۴؛ صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۴۱۳؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۳۴-۲۴۰؛ ترمذی، سنن‌الترمذی، ۱۴۱۹، ج۵،‌ ص۴۷۸، ۴۷۹؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۱۸.</ref> اما در برخی نقل‌ها، فقط عترت<ref>نگاه کنید به صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۶۲، حدیث ۲۵۹؛ ابن‌کثیر، جامع المسانید و السنن، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۹۸؛ حموی جوینی، فرائدالسمطین، مؤسسه محمودی، ج۲، ص۱۴۴.</ref> و در برخی دیگر، فقط اهل‌بیت(ع)<ref>نگاه کنید به مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء‌ التراث العربی، ج۴،‌ ص۱۸۷۳؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۶۰؛ حموی جوینی، فرائدالسمطین، ج۲، ص۲۵۰، ۲۶۸.</ref> ذکر شده است. در بعضی از نقل‌ها هم به‌جای کلمه «عترتی»، علی بن ابی‌طالب و عترت او ذکر شده است.<ref>صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱،‌ ص۶۶.</ref> در پاره‌ای موارد سفارش به اهل‌بیت(ع) چند بار تکرار شده است.<ref>نگاه کنید به: مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء‌التراث العربی، ج۴،‌ ص۱۸۷۳؛ ابن‌حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل، ۱۴۲۱ق، ج۳۲، ص۱۱؛ دارمی، سنن الدارمی، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۲۰۹۰ و ۲۰۹۱؛ حموی جوینی، فرائد السمطین، مؤسسه محمودی، ج۲، ص۲۵۰ و ۲۶۸.</ref>
-در بعضی از نقل‌ها که کلمه عترت بدون اهل‌بیت ذکر شده، از مصادیق عترت سؤال شده و در پاسخ، عترت همان اهل‌بیت پیامبر معرفی شده‌اند.<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۳۷؛ حموی جوینی، فرائد السمطین، مؤسسه محمودی، ج۲، ص۱۴۵.</ref> در دسته‌ای از نقل‌های [[شیعه]] از حدیث ثقلین، در توضیح اهل‌بیت(ع)، به [[امامان شیعه|دوازده امام شیعه]] تصریح شده است.<ref>نگاه کنید به: صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۵۷؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۷۹، حدیث ۲۵؛ خزاز رازی،‌ کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص ۸۹، ۹۱ و ۹۲، ۱۲۹ و ۱۷۱.</ref> از جمله در روایتی، از پیامبر(ص) سؤال شد اهل‌بیت شما کیان‌اند؟ پیامبر(ص)‌ پاسخ داد: [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، دو نوه‌ام و نُه تن از فرزندان حسین(ع) که امامانی امین و [[عصمت امامان|معصوم]] هستند. آگاه باشید که آنها اهل‌بیت و عترت من و از گوشت و خون من هستند.<ref>نگاه کنید به: خزاز رازی،‌ کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص ۱۷۱ و ۱۷۲؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۷۹؛ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۹۱.</ref> امام علی(ع) نیز در حدیثی، در پاسخ از مصادیق عترت در حدیث ثقلین، تصریح کرد که منظورْ من، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]]، [[امام حسین علیه‌السلام|حسین]] و نُه تن از ائمه از نسل حسین است که آخرین آنها [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|مهدی]] است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۵۷؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۴۰ و ۲۴۱.</ref>
+در بعضی از نقل‌ها که کلمه عترت بدون اهل‌بیت ذکر شده، از مصادیق عترت سؤال شده و در پاسخ، عترت همان اهل‌بیت پیامبر معرفی شده‌اند.<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۳۷؛ حموی جوینی، فرائدالسمطین، مؤسسه محمودی، ج۲، ص۱۴۵.</ref> در دسته‌ای از نقل‌های [[شیعه]] از حدیث ثقلین، در توضیح اهل‌بیت(ع)، به [[امامان شیعه|دوازده امام شیعه]] تصریح شده است.<ref>نگاه کنید به صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۵۷؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۷۹، حدیث ۲۵؛ خزاز رازی،‌ کفایةالاثر، ۱۴۰۱ق، ص ۸۹، ۹۱، ۹۲، ۱۲۹، ۱۷۱.</ref> از جمله در روایتی، از پیامبر(ص) سؤال شد اهل‌بیت شما کیان‌اند؟ پیامبر(ص)‌ پاسخ داد: [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، دو نوه‌ام و نُه تن از فرزندان حسین(ع) که امامانی امین و [[عصمت امامان|معصوم]] هستند. آگاه باشید که آنها اهل‌بیت و عترت من و از گوشت و خون من هستند.<ref>نگاه کنید به خزاز رازی،‌ کفایةالاثر، ۱۴۰۱ق، ص ۱۷۱، ۱۷۲؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۷۹؛ صدوق، معانی‌الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۹۱.</ref> امام علی(ع) نیز در حدیثی، در پاسخ از مصادیق عترت در حدیث ثقلین، تصریح کرد که منظورْ من، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]]، [[امام حسین علیه‌السلام|حسین]] و نُه تن از ائمه از نسل حسین است که آخرین آنها [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|مهدی]] است.<ref>صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۵۷؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۴۰ و ۲۴۱.</ref>
-علمای شیعه همچون [[شیخ صدوق]]<ref>صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۹۳.</ref> و [[شیخ مفید]]،<ref>مفید، المسائل الجارودیه،‌ ۱۴۱۳ق، ص۴۲.</ref> تصریح کرده‌اند که مراد از عترت و اهل‌بیت در حدیث ثقلین، امامان دوازده‌گانه شیعه هستند.<ref>نگاه کنید به: معزی ملایری، جامع احادیث الشیعه، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۴۴؛ شرف‌الدین، المراجعات، ۱۴۲۶ق، ص۷۹.</ref> [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]] در مقدمه کتاب [[جامع احادیث الشیعه (کتاب)|جامع احادیث الشیعه]] آورده است که علمای شیعه اتفاق نظر دارند که مقصود از عترت و اهل‌بیت، کسانی هستند که دربردارنده همه علوم شرعی و اسرار دینی و در گفتار و عمل، [[عصمت|معصوم از خطا و گناه]] هستند. آنها همان امامان شیعه هستند.<ref>معزی ملایری، جامع احادیث الشیعه، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۴۴.</ref>
+علمای شیعه همچون [[شیخ صدوق]]<ref>صدوق، معانی‌الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۹۳.</ref> و [[شیخ مفید]]،<ref>مفید، المسائل الجارودیه،‌ ۱۴۱۳ق، ص۴۲.</ref> تصریح کرده‌اند که مراد از عترت و اهل‌بیت در حدیث ثقلین، امامان دوازده‌گانه شیعه هستند.<ref>نگاه کنید به معزی ملایری، جامع احادیث الشیعه، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۴۴؛ شرف‌الدین، المراجعات، ۱۴۲۶ق، ص۷۹.</ref> [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]] در مقدمه کتاب [[جامع احادیث الشیعه (کتاب)|جامع احادیث الشیعه]] آورده است که علمای شیعه اتفاق نظر دارند که مقصود از عترت و اهل‌بیت، کسانی هستند که دربردارنده همه علوم شرعی و اسرار دینی و در گفتار و عمل، [[عصمت|معصوم از خطا و گناه]] هستند. آنها همان امامان شیعه هستند.<ref>معزی ملایری، جامع احادیث الشیعه، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۴۴.</ref>
 ===مصادیق عترت در منابع اهل‌سنت===
-عبدالرؤوف مناوی در کتاب فیض‌القدیر، اهل‌بیت را همان بیان و توضیح عترت، و مراد از آنها را [[اصحاب کساء]] دانسته است.<ref>مناوی، فیض القدیر، ۱۳۹۱ق، ج۳، ص۱۴.</ref> [[ابن‌ابی‌الحدید|ابن‌ابی‌الحدید معتزلی]] نیز در [[شرح نهج البلاغه (ابن‌ابی‌الحدید)|شرح نهج‌البلاغه]] می‌نویسد پیامبر(ص) در حدیث ثقلین، مراد از عترت خود را اهل‌بیتش بیان کرده و در جای دیگری اصحاب کساء را اهل‌بیت خود معرفی کرده و گفته است: «اللهم هؤلاءِ اهلُ بَیتی.»<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۵ و ۳۷۶.</ref> [[حاکم حسکانی|حاکم حَسکانی]] از [[براء بن عازب|براء بن عازب انصاری]] نقل کرده که پیامبر(ص)، عترت خود را [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] ذکر کرد.<ref>حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۶ و ۲۷.</ref> سمهودی نیز گفته است از میان اهل‌بیت، علی بن ابی‌طالب امام و عالم آنها و سزاوارترین شخص برای تمسک و پیروی است.<ref>سمهودی، جواهر العقدين فی فضل الشرفين، ۱۴۰۵ق، ج۲،‌ بخش اول،‌ ص۹۷.</ref> در برخی از منابع اهل‌سنت از [[زید بن ارقم]] نقل شده که اهل‌بیت پیامبر کسانی‌اند که [[صدقه]] بر آنها حرام است و آنها آل‌علی، آل‌عقیل، آل‌جعفر و آل‌عباس هستند.<ref>نگاه کنید به: ابن‌حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل، ۱۴۲۱ق، ج۳۲، ص۱۱؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۱۸۲ - ۱۸۴؛ ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقه، ۱۴۱۷ق، ج۲،‌ ص۶۵۳ و ۶۵۴..</ref>
+عبدالرؤوف مناوی در کتاب فیض‌القدیر، اهل‌بیت را همان بیان و توضیح عترت، و مراد از آنها را [[اصحاب کساء]] دانسته است.<ref>مناوی، فیض‌القدیر، ۱۳۹۱ق، ج۳، ص۱۴.</ref> [[ابن‌ابی‌الحدید|ابن‌ابی‌الحدید معتزلی]] نیز در [[شرح نهج البلاغه (ابن‌ابی‌الحدید)|شرح نهج‌البلاغه]] می‌نویسد پیامبر(ص) در حدیث ثقلین، مراد از عترت خود را اهل‌بیتش بیان کرده و در جای دیگری اصحاب کساء را اهل‌بیت خود معرفی کرده و گفته است: «اللهم هؤلاءِ اهلُ بَیتی.»<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۳۷۵، ۳۷۶.</ref> [[حاکم حسکانی|حاکم حَسکانی]] از [[براء بن عازب|براء بن عازب انصاری]] نقل کرده که پیامبر(ص)، عترت خود را [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] ذکر کرد.<ref>حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۶، ۲۷.</ref> سمهودی نیز گفته است از میان اهل‌بیت، علی بن ابی‌طالب امام و عالم آنها و سزاوارترین شخص برای تمسک و پیروی است.<ref>سمهودی، جواهر العقدين فی فضل الشرفين، ۱۴۰۵ق، ج۲،‌ بخش اول،‌ ص۹۷.</ref> در برخی از منابع اهل‌سنت از [[زید بن ارقم]] نقل شده که اهل‌بیت پیامبر کسانی‌اند که [[صدقه]] بر آنها حرام است و آنها آل‌علی، آل‌عقیل، آل‌جعفر و آل‌عباس هستند.<ref>نگاه کنید به ابن‌حنبل، مسند الامام احمد بن حنبل، ۱۴۲۱ق، ج۳۲، ص۱۱؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۵ق، ج۵، ص۱۸۲-۱۸۴؛ ابن‌حجر هیتمی، الصواعق المحرقه، ۱۴۱۷ق، ج۲،‌ ص۶۵۳، ۶۵۴..</ref>
-عترت در کتاب‌های لغت به معنای نسل و خویشاوندان نزدیک،<ref>جوهری، الصحاح، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص ۷۳۵.</ref> فرزند و ذریه<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۵۳۸.</ref> یا خویشاوندان مخصوص<ref>ابن‌اثیر، النهایه، ۱۳۶۷ش، ج۳، ص۱۷۷.</ref> آمده است.
+عترت در کتاب‌های لغت به معنای نسل و خویشاوندان نزدیک،<ref>جوهری، الصحاح، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص ۷۳۵.</ref> فرزند و ذریه<ref>ابن‌منظور، لسان‌العرب، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۵۳۸.</ref> یا خویشاوندان مخصوص<ref>ابن‌اثیر، النهایه، ۱۳۶۷ش، ج۳، ص۱۷۷.</ref> آمده است.
 == وجه نامگذاری به ثقلین ==