confirmed، movedable، protected، templateeditor
۴٬۲۱۸
ویرایش
(←منابع) |
|||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
در آیات افک تهمتزنندگان گروهی از مردم خوانده شده و به نام آنها اشاره نشده است<ref>سوره نور، آیه ۱۱.</ref>، اما برخی منابع، نام منافقانی چون [[عبدالله بن ابی|عبدالله بن اُبَیّ]]، [[حسان بن ثابت]] و [[مسطح بن اثاثه]] را به عنوان سرکردگان حادثه افک نام بردهاند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۵۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۶۱۴-۶۱۶.</ref> به گزارش یعقوبی تاریخنگار قرن سوم، پیامبر تهمتزنندگان را مجازات و بر آنان [[قذف#مجازات|حد قذف]] جاری کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۵۳</ref> [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] نزول این آیات را در شأن عایشه، فضیلتی بزرگ برای او به شمار میآورند.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۳، ص۳۳۸؛ ابناثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۱۹۱.</ref> اگر چه این گزارش در روایتهای مختلفی از اهل تسنن ذکر گردیده، اما به گفته [[سید جعفر مرتضی عاملی]] تقریبا همه این روایتها از خود عایشه نقل شده است.<ref>عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۹۰.</ref> از جمله عالمان شیعه که واقعه افک را مربوط به تهمت زدن به عایشه دانستهاند، میتواند به این افراد اشاره کرد: [[نصر بن مزاحم]] در کتاب [[وقعة صفین]]<ref>ابنمزاحم، وقعة صفین، ۱۴۰۴ق، ص۵۲۳.</ref>، [[نعمانی]] در [[تفسیر نعمانی|تفسیر منسوب به او]]<ref>نعمانی، تفسیر النعمانی، ۱۳۸۴ش، ص۱۵۶.</ref>، [[شیخ مفید]] در [[الجمل]]<ref>شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۶ق، ص۱۵۷.</ref>، [[شیخ طوسی]] در [[التبیان]]<ref>شیخ طوسی، التبیان، ج۷، ص۴۱۵.</ref>، [[طبرسی]] در [[اعلام الوری]]<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۹۷.</ref>، [[قطبالدین راوندی]] در [[فقه القرآن]]<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> و [[مقدس اردبیلی]] در [[زبدة البیان]].<ref>مقدس اردبیلی، زبدة البیان، مکتبة المرتضویة، ص۳۸۸.</ref> | در آیات افک تهمتزنندگان گروهی از مردم خوانده شده و به نام آنها اشاره نشده است<ref>سوره نور، آیه ۱۱.</ref>، اما برخی منابع، نام منافقانی چون [[عبدالله بن ابی|عبدالله بن اُبَیّ]]، [[حسان بن ثابت]] و [[مسطح بن اثاثه]] را به عنوان سرکردگان حادثه افک نام بردهاند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۵۳؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۶۱۴-۶۱۶.</ref> به گزارش یعقوبی تاریخنگار قرن سوم، پیامبر تهمتزنندگان را مجازات و بر آنان [[قذف#مجازات|حد قذف]] جاری کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۵۳</ref> [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] نزول این آیات را در شأن عایشه، فضیلتی بزرگ برای او به شمار میآورند.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۳، ص۳۳۸؛ ابناثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۱۹۱.</ref> اگر چه این گزارش در روایتهای مختلفی از اهل تسنن ذکر گردیده، اما به گفته [[سید جعفر مرتضی عاملی]] تقریبا همه این روایتها از خود عایشه نقل شده است.<ref>عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۹۰.</ref> از جمله عالمان شیعه که واقعه افک را مربوط به تهمت زدن به عایشه دانستهاند، میتواند به این افراد اشاره کرد: [[نصر بن مزاحم]] در کتاب [[وقعة صفین]]<ref>ابنمزاحم، وقعة صفین، ۱۴۰۴ق، ص۵۲۳.</ref>، [[نعمانی]] در [[تفسیر نعمانی|تفسیر منسوب به او]]<ref>نعمانی، تفسیر النعمانی، ۱۳۸۴ش، ص۱۵۶.</ref>، [[شیخ مفید]] در [[الجمل]]<ref>شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۶ق، ص۱۵۷.</ref>، [[شیخ طوسی]] در [[التبیان]]<ref>شیخ طوسی، التبیان، ج۷، ص۴۱۵.</ref>، [[طبرسی]] در [[اعلام الوری]]<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۹۷.</ref>، [[قطبالدین راوندی]] در [[فقه القرآن]]<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> و [[مقدس اردبیلی]] در [[زبدة البیان]].<ref>مقدس اردبیلی، زبدة البیان، مکتبة المرتضویة، ص۳۸۸.</ref> | ||
==== اشکالهای گزارش اول ==== | ==== اشکالهای گزارش اول ==== | ||
اگر چه شیعیان علاوه بر عایشه، همه همسران انبیا (حتی همسر نوح و همسر لوط) را از آلوده شدن به زنا منزّه دانستهاند<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۵۲؛ طبرسی، جوامع الجامع، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۵۹۶.</ref>، ولی به نظر برخی از آنان روایتهایی که نازل شدن آیات افک را مربوط به ماجرای عایشه دانستهاند، اشکالهای متعددی دارد.<ref>برای نمونه ر.ک: عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۵۵-۳۳۴؛ عسکری، احادیث امالمؤمنین عایشة، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۶۷-۱۸۱.</ref> سید جعفر | اگر چه شیعیان علاوه بر عایشه، همه همسران [[پیامبران|انبیا]] (حتی [[نوح (پیامبر)#فرزندان، همسر|همسر نوح]] و [[لوط (پیامبر)#خویشاوندان|همسر لوط]]) را از آلوده شدن به [[زنا]] منزّه دانستهاند<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۵۲؛ طبرسی، جوامع الجامع، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۵۹۶.</ref>، ولی به نظر برخی از آنان روایتهایی که نازل شدن آیات افک را مربوط به ماجرای عایشه دانستهاند، اشکالهای متعددی دارد.<ref>برای نمونه ر.ک: عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۵۵-۳۳۴؛ عسکری، احادیث امالمؤمنین عایشة، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۶۷-۱۸۱.</ref> [[سید جعفر مرتضی]]، این داستان را [[حدیث موضوع|جعلی]] و هدف سازندگان آن را، فضیلتسازی برای عایشه دانسته است.<ref>عاملی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، ۱۴۲۶ق، ج۱۲، ص۷۷-۷۸، ۸۱، ۹۷.</ref> علاوه بر ضعیف بودن [[اسناد|سند]] برخی روایتها<ref>عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۵۷-۹۰.</ref> و متناقض بودن بعضی گزارشها<ref>عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۹۴-۱۱۲.</ref> تعدادی از اشکالها چنین است: | ||
* مشورتخواهی پیامبر در چنین امر مهمی از یک کودک؛ در این روایات آمده است که پیامبر(ص) در این زمینه با [[علی بن ابیطالب]] و [[اسامه بن زید]] مشورت کرد و | * مشورتخواهی پیامبر در چنین امر مهمی از یک کودک؛ در این روایات آمده است که پیامبر(ص) در این زمینه با [[علی بن ابیطالب]] و [[اسامه بن زید|اُسامَةِ بن زید]] مشورت کرد و اُسامه در دفاع از عایشه و امام علی بر ضد عایشه سخن گفتند<ref> ابن هشام، السیره النبویه، بیروت، ج۲، ص۳۰۷.</ref>؛ این در حالی است که اُسامه در زمان رخ دادن این ماجرا کودک بوده است.<ref>عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۱۷۸-۱۸۱.</ref> | ||
* همراهی نکردن همسران پیامبر در دیگر | * همراهی نکردن همسران پیامبر در دیگر [[غزوه|جنگها]]؛ در گزارش مربوط به عایشه، همراهی یکی از همسران پیامبر با او در جنگها، روش و سیره پیامبر معرفی شده است، با این حال گزارشی وجود ندارد که حضور همسران پیامبر را در سایر جنگها نقل کرده باشد.<ref>طایی، سیرة السیدة العایشة، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۰۵-۲۰۶.</ref> | ||
* سوء ظن پیدا کردن پیامبر به عایشه؛ بر اساس گزارش | * [[سوء ظن]] پیدا کردن پیامبر به عایشه؛ بر اساس گزارش اهلتسنن پیامبر به عایشه سوء ظن پیدا کرد، ولی چنین مطلبی با مقام [[عصمت]] پیامبر ناسازگار است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۵، ص۱۰۱؛ مکارم شیرازی، الامثل، ۱۴۲۱ق، ج۱۱، ص۴۰.</ref> | ||
* جاری نشدن حدّ قذف درباره تهمتزنندگان؛ از ظاهر آیات استفاده میشود که پیش از این واقعه، حدّ قذف در اسلام تشریع شده است، ولی در صورتی که ماجرای عایشه صحیح باشد، چگونه ممکن است در طول مدتی که این شایعه جاری بوده (تقریبا یک ماه) پیامبر از تهمتزنندگان، دلیل سخنشان را نخواهد و حدّ قذف را بر آنان جاری نسازد.<ref>مکارم شیرازی، الامثل، ۱۴۲۱ق، ج۱۱، ص۴۱؛ جعفرنیا، «بررسی و نقد گزارشهای حادثه افک»، ص۵۳.</ref> | * جاری نشدن [[قذف#مجازات|حدّ قذف]] درباره تهمتزنندگان؛ از ظاهر آیات استفاده میشود که پیش از این واقعه، حدّ قذف در اسلام تشریع شده است، ولی در صورتی که ماجرای عایشه صحیح باشد، چگونه ممکن است در طول مدتی که این شایعه جاری بوده (تقریبا یک ماه) پیامبر از تهمتزنندگان، دلیل سخنشان را نخواهد و حدّ قذف را بر آنان جاری نسازد.<ref>مکارم شیرازی، الامثل، ۱۴۲۱ق، ج۱۱، ص۴۱؛ جعفرنیا، «بررسی و نقد گزارشهای حادثه افک»، ص۵۳.</ref> | ||
* عزب بودن صفوان بن معطل؛ در این روایت عایشه، صفوان را فردی عزب معرفی کرده است، در حالی که طبق روایتهای دیگر، او همسر داشته و همسرش از او به پیامبر شکایت برده است.<ref>جعفرنیا، «بررسی و نقد گزارشهای حادثه افک»، ص۵۸.</ref> | * عزب بودن صفوان بن معطل؛ در این روایت عایشه، صفوان را فردی عزب معرفی کرده است، در حالی که طبق روایتهای دیگر، او همسر داشته و همسرش از او به پیامبر شکایت برده است.<ref>جعفرنیا، «بررسی و نقد گزارشهای حادثه افک»، ص۵۸.</ref> | ||
* گزارش واقعهای بسیار مهم تنها از سوی یک نفر؛ به گفته سید جعفر مرتضی، اکثریت قاطع و شاید همه روایات | * گزارش واقعهای بسیار مهم تنها از سوی یک نفر؛ به گفته سید جعفر مرتضی، اکثریت قاطع و شاید همه روایات این بخش از عایشه نقل شده است<ref>عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۹۰.</ref>، اما چگونه ممکن است واقعهای با چنین اهمیتی تنها از یک نفر نقل شده باشد و فرد دیگری آن را نقل نکند.<ref>عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۹۱.</ref> | ||
برخی محققان معتقدند عایشه با طرح برخی از مسائل، این ماجرا را به حادثهای شخصی تنزل داده است و همین امر سبب شده شیعیان در صحت این ماجرا تردید کنند.<ref>جعفرنیا، «بررسی و نقد گزارشهای حادثه افک»، ص۵۲.</ref> | برخی محققان معتقدند عایشه با طرح برخی از مسائل، این ماجرا را به حادثهای شخصی تنزل داده است و همین امر سبب شده شیعیان در صحت این ماجرا تردید کنند.<ref>جعفرنیا، «بررسی و نقد گزارشهای حادثه افک»، ص۵۲.</ref> |