آقابزرگ تهرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه | ||
| عنوان | | عنوان =آقابزرگ تهرانی | ||
| تصویر | | تصویر =آقابزرگ تهرانی.jpg | ||
| توضیح تصویر | | توضیح تصویر = | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| سرشناسی | | سرشناسی = [[فقیه]] و کتاب‌شناس [[شیعه]] | ||
| نام کامل | | نام کامل = محمدمحسن بن علی منزوی تهرانی | ||
| لقب | | لقب =آقابزرگ تهرانی | ||
| نسب | | نسب = | ||
| تاریخ تولد | | تاریخ تولد = [[۱۱ ربیع‌الاول]] ۱۲۹۳ قمری | ||
| زادگاه | | زادگاه = [[تهران]] | ||
| تاریخ وفات | | تاریخ وفات = [[۱۳ ذی‌الحجه]] ۱۳۸۹ق ([[۱ اسفند]] ۱۳۴۸ش | ||
| شهر وفات | | شهر وفات =نجف | ||
| تاریخ شهادت | | تاریخ شهادت = | ||
| محل شهادت | | محل شهادت = | ||
| محل دفن | | محل دفن = | ||
| خویشاوندان سرشناس = شهید سید احمد دیباجی (داماد) | | خویشاوندان سرشناس = شهید سید احمد دیباجی (داماد) | ||
| استادان | | استادان = [[محمدطه نجف]] • [[حسین خلیلی تهرانی]] • [[محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] • [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] • [[فتح‌الله غروی اصفهانی|شیخ‌الشریعه اصفهانی]] و … | ||
| شاگردان | | شاگردان = | ||
| محل تحصیل | | محل تحصیل = تهران • [[نجف]] • [[سامرا]] | ||
| اجازه روایت از | | اجازه روایت از = [[میرزا حسین نوری]] • [[سید عبدالعلی بن جعفر خوانساری]] • [[علی بن جعفر کاشف‌الغطاء]] و … | ||
| اجازه اجتهاد از | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به | | اجازه روایت به = [[سید حسین طباطبایی بروجردی]] • [[سید عبدالحسین شرف‌الدین]] • [[عبدالحسین امینی]] و … | ||
| اجازه اجتهاد به | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات | | تالیفات = [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعه]] • [[طبقات اعلام الشیعة (کتاب)|طبقات اعلام الشیعه]] • [[مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال (کتاب)|مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال]] و … | ||
| سایر | | سایر = دارای کتابخانه شخصی شامل ۵۰۰۰ جلد کتاب در موضوعات تاریخ، زیست‌نامه، فهرستهای عمومی، فهرستهای خصوصی، دایرة المعارفها و… | ||
| سیاسی | | سیاسی = | ||
| اجتماعی | | اجتماعی = | ||
| امضا | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''محمدمحسن بن علی منزوی تهرانی''' معروف به '''آقابزرگ تهرانی''' ([[سال ۱۲۹۳ هجری قمری|۱۲۹۳]]-[[سال ۱۳۸۹ هجری قمری|۱۳۸۹ق]]) [[مجتهد|فقیه]] و کتاب‌شناس [[شیعه]] بود. از او آثار متعددی به جا مانده است که مهم‌ترین آنها دو کتاب دائره المعارفی ''[[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعة]]'' در معرفی کتاب‌ها و آثار شیعه و ''[[طبقات اعلام الشیعة (کتاب)|طبقات اعلام الشیعه]]'' در شرح احوال و آثار عالمان و رجال شیعه از قرن چهارم تا چهاردهم قمری است. | '''محمدمحسن بن علی منزوی تهرانی''' معروف به '''آقابزرگ تهرانی''' ([[سال ۱۲۹۳ هجری قمری|۱۲۹۳]]-[[سال ۱۳۸۹ هجری قمری|۱۳۸۹ق]]) [[مجتهد|فقیه]] و کتاب‌شناس [[شیعه]] بود. از او آثار متعددی به جا مانده است که مهم‌ترین آنها دو کتاب دائره المعارفی ''[[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعة]]'' در معرفی کتاب‌ها و آثار شیعه و ''[[طبقات اعلام الشیعة (کتاب)|طبقات اعلام الشیعه]]'' در شرح احوال و آثار عالمان و رجال شیعه از قرن چهارم تا چهاردهم قمری است. | ||
== معرفی == | == معرفی == | ||
[[File: | [[File:آقابزرگ طهرانی.jpg|300px|left|بندانگشتی|تصویر آقابزرگ در کتاب [[طبقات اعلام الشیعه]]]] | ||
[[پرونده:مقبره | [[پرونده:مقبره آقابزرگ تهرانی.jpg|بندانگشتی|مقبره آقابزرگ تهرانی]] | ||
علامه آقابزرگ تهرانی، کتاب‌شناس و عالم شیعه، به انگیزه ثبت و معرفی آثار مکتوب شیعه، کتاب [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعة]] را در مدت ۶۰ سال و معرفی بیش از پنجاه هزار جلد کتاب نگاشت.<ref>انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۹۲۲.</ref> | علامه آقابزرگ تهرانی، کتاب‌شناس و عالم شیعه، به انگیزه ثبت و معرفی آثار مکتوب شیعه، کتاب [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعة]] را در مدت ۶۰ سال و معرفی بیش از پنجاه هزار جلد کتاب نگاشت.<ref>انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۹۲۲.</ref> | ||
او در [[۱۱ ربیع‌الاول]] [[سال ۱۲۹۳ هجری قمری|۱۲۹۳ق]] در محله پامنار [[تهران]] به دنیا آمد.<ref>آقابزرگ تهرانی، «زندگینامه خود نوشت | او در [[۱۱ ربیع‌الاول]] [[سال ۱۲۹۳ هجری قمری|۱۲۹۳ق]] در محله پامنار [[تهران]] به دنیا آمد.<ref>آقابزرگ تهرانی، «زندگینامه خود نوشت آقابزرگ»، ص۴۱</ref> خاندان او اصالت گیلانی داشتند که به تهران مهاجرت کردند.<ref>انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۹۱۲.</ref> پدرش حاج علی از بازاریان خیر و اهل قلم بود. جدِّ بزرگش، حاج محسن نیز بازرگان بود و به همین جهت فرزندانش به محسنی شهرت داشتند.<ref>انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۹۱۲.</ref> جدش با همکاری منوچهرخان معتمدالدوله گرجی، نخستین چاپخانه ایران را بنیاد نهاد.<ref>منزوی، «الذریعه و آقابزرگ تهرانی»، ص۱۱۶</ref> | ||
آقابزرگ دو بار [[ازدواج]] کرد و دارای ۵ پسر و ۴ دختر شد.<ref>موسوی بجنوردی، | آقابزرگ دو بار [[ازدواج]] کرد و دارای ۵ پسر و ۴ دختر شد.<ref>موسوی بجنوردی، «آقابزرگ تهرانی»، ص۴۵۶</ref> [[علینقی منزوی]] و [[احمد منزوی]] از فرزندان اویند که در تألیف و نشر کتاب [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعه]] به او کمک کردند.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۷</ref> | ||
داماد شیخ آقابزرگ، حجت الاسلام سید احمد دیباجی {{یادداشت|سید احمد دیباجی ۱۳۱۱–۱۳۵۸ش. ترور در تهران در مسجد محسنی خیابان جردن همراه دو فرزند و۴ نفر دیگر}} اولین شهید روحانی پس از انقلاب بود که در برخی کارهای علمی یار و همکار ابوالزوجه خود بود.<ref>علی ربانی خلخالی؛ شهدای روحانیت شیعه در یکصد ساله اخیر؛ ج۱؛ ص و نیز بنگرید به: https://www.imna.ir/news/187224</ref> | داماد شیخ آقابزرگ، حجت الاسلام سید احمد دیباجی {{یادداشت|سید احمد دیباجی ۱۳۱۱–۱۳۵۸ش. ترور در تهران در مسجد محسنی خیابان جردن همراه دو فرزند و۴ نفر دیگر}} اولین شهید روحانی پس از انقلاب بود که در برخی کارهای علمی یار و همکار ابوالزوجه خود بود.<ref>علی ربانی خلخالی؛ شهدای روحانیت شیعه در یکصد ساله اخیر؛ ج۱؛ ص و نیز بنگرید به: https://www.imna.ir/news/187224</ref> | ||
شیخ | شیخ آقابزرگ پس از یک بیماری طولانی، [[۱۳ ذی‌الحجه]] ۱۳۸۹ق برابر با [[۱ اسفند]] ۱۳۴۸ش، در ۹۶ سالگی<ref>حائری، علی، روزشمار قمری، ۱۳۸۱ش، وقایع ۱۳ ذی‌الحجه.</ref> در [[نجف]] درگذشت و بر طبق [[وصیت|وصیتش]]، در کتابخانه خود که آن را برای استفاده علما و طلاب وقف کرده بود، به خاک سپرده شد.<ref>موسوی بجنوردی، «آقابزرگ تهرانی»، ص۴۵۶</ref> | ||
== حیات علمی == | == حیات علمی == | ||
آقابزرگ از ۷ سالگی (۱۳۰۰ق) در محله خود «پامنار» به مکتب‌خانه رفت و دروس متداول آن زمان را فراگرفت و از ۱۰ سالگی در مدرسهٔ دانگی، تحصیلات مقدماتی حوزه را آغاز نمود. محل تحصیل بعدی او [[مدرسه علمیه مروی|مدرسه علمیه مروی (تهران)]] بود که از سال ۱۳۰۹ علاوه بر مدرسه دانگی {{یادداشت |از مدارس پراعتبار عصر ناصری است. مؤسس این مدرسه سید جعفر لاریجانی است. محمدتقی فلسفی، خاطرات و مبارزات حجةالاسلام فلسفی، تهران ۱۳۷۶ ش.}} در کلاس‌های آنجا نیز شرکت می‌نمود.<ref>آقابزرگ تهرانی، «زندگینامه خود نوشت آقابزرگ»، ص۴۱–۴۳</ref> آقابزرگ پس از سپری کردن دوره مقدمات دروس حوزه، [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را نزد [[سیدعبدالکریم لاهیجی]]، [[سیدمحمدتقی گرکانی]] و [[شیخ علی نوری ایلکایی]] و [[سید محمدتقی تنکابنی]] آموخت<ref>انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۹۱۳.</ref> و دروس [[ریاضیات]] و [[هیئت]] را نزد شیخ علی نوری و [[میرزا ابراهیم زنجانی]] فرا گرفت.<ref>آقابزرگ تهرانی، «زندگینامه خود نوشت آقابزرگ»، ص۴۲–۴۴؛ منزوی، علی نقی، «الذریعه و آقابزرگ تهرانی»، ص۱۱۶و۱۱۷</ref> همچنین به مطالعاتی در تاریخ ادبیات و [[علم رجال|رجال]] حدیث پرداخت.<ref>منزوی، «الذریعه و آقابزرگ تهرانی»، ص۱۱۷</ref> | |||
== تحصیلات در عراق == | == تحصیلات در عراق == | ||
آقابزرگ در سال ۱۳۱۵ق به قصد ادامه تحصیل به [[نجف]] رفت و در زمینه‌های فقه و اصول و حدیث و اخلاق از اساتیدی بهره برد که برخی از آنها عبارتند از:<ref>صحتی سردرودی، آقابزرگ تهرانی اقیانوس پژوهش، ۱۳۷۶ش، ص۳۷–۵۰ ؛ انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۹۱۲.</ref> | |||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
* [[میرزا حسین نوری]] | * [[میرزا حسین نوری]] | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
آقابزرگ در سال ۱۳۲۹ق به [[سامرا]] رفت و در درس آیة الله [[محمدتقی شیرازی]] (م ۱۳۳۸ق) شرکت جست.<ref>آقابزرگ تهرانی، «زندگینامه خود نوشت | آقابزرگ در سال ۱۳۲۹ق به [[سامرا]] رفت و در درس آیة الله [[محمدتقی شیرازی]] (م ۱۳۳۸ق) شرکت جست.<ref>آقابزرگ تهرانی، «زندگینامه خود نوشت آقابزرگ»، ص۴۶</ref> او اواخر سال ۱۳۳۵ق به [[کاظمین]] نقل مکان نمود و دو سال در آنجا اقامت داشت و دوباره در سال ۱۳۳۷ق به سامراء بازگشت و تا ۱۳۵۵ق در آنجا اقامت نمود.<ref>آقابزرگ تهرانی، «زندگینامه خود نوشت آقابزرگ»، ص۴۶</ref> | ||
شیخ آقابزرگ در سال ۱۳۵۵ق. به دنبال کشته شدن [[محمدهادی تهرانی|شیخ هادی تهرانی]] از دوستان نزدیک او به دست متعصبان ضدشیعه و ضدایرانی [[سامرا]]، اقامت بیشتر در آنجا را به مصلحت ندیده، به نجف بازگشت.<ref>منزوی، «الذریعه و | شیخ آقابزرگ در سال ۱۳۵۵ق. به دنبال کشته شدن [[محمدهادی تهرانی|شیخ هادی تهرانی]] از دوستان نزدیک او به دست متعصبان ضدشیعه و ضدایرانی [[سامرا]]، اقامت بیشتر در آنجا را به مصلحت ندیده، به نجف بازگشت.<ref>منزوی، «الذریعه و آقابزرگ تهرانی»، ص۱۱۸</ref> | ||
== اجازه روایت == | == اجازه روایت == | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
* [[سید محمدحسین حسینی تهرانی]]<ref>آیت نور، ج ۱، ص ۱۷۰ http://www.maarefislam.com/fa/doreholomvamaarefislam/bookscontent/ayatenoor/ayatenoorfasl4-1.htm</ref> | * [[سید محمدحسین حسینی تهرانی]]<ref>آیت نور، ج ۱، ص ۱۷۰ http://www.maarefislam.com/fa/doreholomvamaarefislam/bookscontent/ayatenoor/ayatenoorfasl4-1.htm</ref> | ||
* [[سید محمدصادق بحرالعلوم]] | * [[سید محمدصادق بحرالعلوم]] | ||
* [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]<ref>موسوی بجنوردی، | * [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی]]<ref>موسوی بجنوردی، «آقابزرگ تهرانی»، ص۴۵۶</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== آثار مکتوب == | == آثار مکتوب == | ||
آقابزرگ متخصص شرح حال نگاری و کتابشناسی و فهرست نویسی بود. ولی دامنه تالیفاتش موضوعات دیگری چون تاریخ؛ کلام؛ اخلاق؛ فقه؛ ریاضی و… را نیز دربردارد. | |||
* [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعة]] | * [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعة]] | ||
مهم‌ترین اثر او [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعة]]، موسوعه کتابشناسی که شامل ۲۶ جلد است. او به انگیزه ثبت و معرفی آثار مکتوب شیعه این کتاب را در مدت ۶۰ سال با معرفی بیش از پنجاه هزار جلد کتاب نگاشت.<ref>انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۹۲۲.</ref>آقابزرگ ۲۵ ذی القعده ۱۳۲۹ق کار نگارش کتاب را آغاز نمود.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۶</ref> او در مدت اقامت در سامرا در این مدت هر سال دو یا سه بار به نجف اشرف و سایر شهرهای عراق مسافرت می‌نمود و کتاب‌های کتابخانه‌های عمومی و شخصی را دیده، بر الذریعه می‌افزود.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۶</ref> این کتاب میان سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۹۷ق/۱۹۳۸–۱۹۷۷م در نجف و بیروت به چاپ رسیده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۶</ref> | مهم‌ترین اثر او [[الذریعة الی تصانیف الشیعة (کتاب)|الذریعة الی تصانیف الشیعة]]، موسوعه کتابشناسی که شامل ۲۶ جلد است. او به انگیزه ثبت و معرفی آثار مکتوب شیعه این کتاب را در مدت ۶۰ سال با معرفی بیش از پنجاه هزار جلد کتاب نگاشت.<ref>انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۲، ص۹۲۲.</ref>آقابزرگ ۲۵ ذی القعده ۱۳۲۹ق کار نگارش کتاب را آغاز نمود.<ref> آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۶</ref> او در مدت اقامت در سامرا در این مدت هر سال دو یا سه بار به نجف اشرف و سایر شهرهای عراق مسافرت می‌نمود و کتاب‌های کتابخانه‌های عمومی و شخصی را دیده، بر الذریعه می‌افزود.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۶</ref> این کتاب میان سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۹۷ق/۱۹۳۸–۱۹۷۷م در نجف و بیروت به چاپ رسیده است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۲۶</ref> | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۱۷: | ||
* [[ضیاء المفازات فی طریق مشایخ الاجازات]]، (خطی) | * [[ضیاء المفازات فی طریق مشایخ الاجازات]]، (خطی) | ||
* [[اجازات الطوسی]]، نجف، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م، (همچنین در مقدمه تفسیرالتبیان چاپ شده است: بیروت، داراحیاء التراث العربی) | * [[اجازات الطوسی]]، نجف، ۱۳۷۶ق/۱۹۵۶م، (همچنین در مقدمه تفسیرالتبیان چاپ شده است: بیروت، داراحیاء التراث العربی) | ||
* [[مستدرک کشف الظنون]]، یا ذیل کشف الظنون، تهران، مکتبةالاسلامیه و جعفری تبریزی ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م<ref>موسوی بجنوردی، | * [[مستدرک کشف الظنون]]، یا ذیل کشف الظنون، تهران، مکتبةالاسلامیه و جعفری تبریزی ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م<ref>موسوی بجنوردی، «آقابزرگ تهرانی»، ص۴۵۶</ref> | ||
== کتابخانه == | == کتابخانه == | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، «زندگینامه خود نوشت | * آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، «زندگینامه خود نوشت آقابزرگ»، کتاب ماه کلیات، ش ۶۹، ۱۳۸۲ش. | ||
* آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق. | * آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۳ق. | ||
* انصاری قمی، ناصر الدین، اختران فقاهت، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | * انصاری قمی، ناصر الدین، اختران فقاهت، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | ||
* حکیمی، محمدرضا، حماسه غدیر، قم: دلیل ما، ۱۳۸۹ش. | * حکیمی، محمدرضا، حماسه غدیر، قم: دلیل ما، ۱۳۸۹ش. | ||
* صحتی سردرودی، محمد، آقابزرگ تهرانی اقیانوس پژوهش، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش. | * صحتی سردرودی، محمد، آقابزرگ تهرانی اقیانوس پژوهش، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش. | ||
* منزوی، علی نقی، الذریعه و | * منزوی، علی نقی، الذریعه و آقابزرگ تهرانی، کتاب ماه کلیات، ش۶۹، ۱۳۸۲ش. | ||
* موسوی بجنوردی، محمدکاظم، | * موسوی بجنوردی، محمدکاظم، «آقابزرگ تهرانی»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۷ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||