استغاثه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''استغاثه''' به معنای کمک‌خواستن به هنگام بلا و گرفتاری. استغاثه بر دو نوع استغاثه به خدا و بندگان است. آیات و روایات و همچنین سیره مسلمانان بر جایز بودن استغاثه به خدا دلالت دارد. اما درباره استغاثه به اولیای الهی(زندگان و ارواح مردگان) اختلاف است.

استغاثه به ‌معنای دادخواهی و یاری‌طلبیدن در حالت سختی و شدت است.<ref>راغب اصفهانی، المفردات، ۱۴۱۲ق، ص۶۱۷؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۰ش، ج۷، ص۲۷.</ref> فرق آن با [[دعا]] این است که دعا، هر نوع خواندنی را شامل می‌شود اما استغاثه خواندن همراه با فریاد و یاری جستن است.<ref>راغب اصفهانی، المفردات،۱۴۱۲ق ج۱، ص۳۱۵.</ref> همچنین استغاثه در حال شدت است؛ اما [[توسل]] در دو حالت سختی و آسانی را دربر می‌گیرد.<ref>عبدالرحمن عبدالمنعم، معجم المصطلحات والألفاظ الفقهیة، ص۱۵۰.</ref> برخی نیز معتقدند استغاثه، توسل و دعا با هم فرقی ندارند.<ref> سبکی، شفاء السقام فی زیارة خیر الأنام، ۱۴۱۹ق، ص۳۱۴.</ref>

مغیث، از نام‌های خداوند است که در دعای جوشن کبیر بند ۵۹ آمده: یاغیاث من لا غیاث له(ای فریاد رس آن که فریادرسی ندارد) <ref>قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، دعای جوشن کبیر.</ref> و در برخی دعاها با عبارت «یاغیاث المستغیثین؛ ای فریادرس فریادخواهان.» به آن اشاره شده است. <ref>قمی، شیخ عباس،  مفاتیح الجنان، دعای کمیل.</ref>[[امام حسین علیه‌السلام|

[[امام محمد باقر علیه‌السلام |امام باقر(ع)]] فرمودند :«هرگاه روزی دیدید که امامی از آل محمد غایب گشته، او رامشاهده نمی‌کنید، پس به درگاه خداوند عزوجل استغاثه نمایید.»<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۸۰ش، ج۱ ص۳۲۸ باب ۳۲، ح۸</ref>

استغاثه به غیر خدا، به معنای کمک‌خواستن از انسان است. برخی برای اثبات جایز بودن استغاثه به غیر خدا به آیه‌ای از قرآن استناد می‌کنند که یکی از پیروان حضرت موسی(ع) در برابر ظلمی که به او شده بود، از وی کمک خواست<ref>سوره قصص، آیه ۱۵.</ref>{{یاد|فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِي مِنْ شِيعَتِهِ عَلَى الَّذِي مِنْ عَدُوِّهِ ...آن كس كه از پيروانش بود، بر ضد كسى كه دشمن وى بود، از او يارى خواست.}}  یا به اینکه امام حسین(ع) در روز [[ روز عاشورا|عاشورا]] استغاثه کرد.<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین،۱۴۱۳ق، ج ۳، ص۲۷۴، فرهاد میرزا، قمقام زخار،۱۳۷۹ش، ص۴۰۴</ref>

در حدیثی آمده: پیامبر(ص) مردی به سوی پیامبر(ص) آمد و به حضرت عرض کرد:‌ای رسول خدا! اَحشام(چهارپاها ودام ) از بین رفت، راه امید بسته شد، از خدا بخواهید به فریاد ما برسد. رسول خدا(ص) دو دستش را بالا برد و سه بار گفت: «خدایا ما را با آب سیراب کن».<ref>صحیح بخاری،۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۴۳ ب۴، ح۱۰۱۳</ref>

علاوه براین روایات، می‌توان از احادیثی که در مورد شفاعت و توسل در کتاب‌های روایی اهل سنت آمده است، درباره استغاثه استناد کرد؛ زیرا معنی استغاثه، شفاعت و توسل، به هم نزدیک است و هر سه به این معناست که انسان وسیله‌ای نزد خداوند داشته باشد.<ref>قسطلانی، المواهب اللدنیة، ج۳، ص۶۰۵؛ عابدی، توحید و شرک در نگاه شیعه و وهابیت،ٰ۱۳۸۴ش، ص۱۵۰</ref>

در جايز بودن استغاثه به [[پیامبران]] یا ولی خدا برای گرفتن حاجتی که به نوعی در حیطه قدرت خداست میان وهابیان و دیگر مسلمانان محل اختلاف است. وهابیون آن را[[شرک]] می‌دانند{{یاد|به عنوان نمونه [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن تیمیه]] در کتاب «زیارة القبور و الاستنجاد بالمقبور» استنجاد (استغاثه) به قبر [[پیامبران]] و صالحان را تقسیم بندی کرده و تمام اقسامش را [[شرک]]  

درخواست حاجت از ولی خدا در زمان حیات و ممات به نحو استقلالی شرک است.<ref>خمینی، کتاب الطهارة، ج۳، ص۳۴۵؛ نجفی، جواهر الکلام، ج۶ ص۱۲۹</ref> اما استغاثه به اولیای الهی و درخواست حاجت در زمان حیات و ممات به اذن خدا را علمای اسلام، شرک نمی‌دانند.<ref>فرمانیان کاشانی؛ معینی‌فر، نشریه سلفی‌ پژوهی، ش۱، مقاله«رابطه توسل، شفاعت و استغاثه؛ بازخوانی محل نزاع و نقد آن» و سرمقاله«رابطه ولایت تکوینی و استغاثه به ارواح اولیای الاهی» نشریه سراج منیر، ش۱۴.</ref> برهمین اساس اولیای الهی نیز به اذن [[خدا|خداوند متعال]] می توانند فریادرس باشند و به عنوان «غیاث المستغیثین» مورد خطاب قراربگیرند . در روایتی پیامبر(ص) امام حسین(ع)را با اوصافی مانند مولای مؤمنان و  جانشین پروردگار جهانیان و نیز «غياث المستغيثين» معرفی کرده است. <ref>شیخ صدوق، امالی، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref>{{یاد| وأما الحسين فإنه مني، وهو ابني وولدي، وخير الخلق بعد أخيه، وهو إمام المسلمين، ومولى المؤمنين، وخليفة رب العالمين، وغياث المستغيثين }} هم‌چنین در یکی از کراماتی که توسط امیرالمؤمنین(ع) تحقق یافته منادی غیبی او را با «يا غياث المستغيثين» مورد خطاب قرار داده است. <ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۷، ص۳۴۵، ج۴۰، ص۲۷۸.</ref>

گزارشی در منابع موجود نیست که اهل بیت(ع) شیعیان را از استغاثه به پیامبر و اهل بیت(ع) نهی کرده باشند. بلکه در حدیثی امام صادق(ع) می‌فرمایند: هر موقعی حاجتی داشتی که خواستی از خدا طلب کمک بکنی دو رکعت نماز بخوان و بعد از نماز در سجده بگو: «یا محمد یا علی؛‌ای آقای مومنین و مومنات، به شما استغاثه می‌کنم به سوی خدا، یا محمد یا علی، استغاثه می‌کنم به شما، استغاثه به خدا می‌کنم و استغاثه می‌کنم به محمد و علی و فاطمه و- بقیه ائمه(ع) را می‌شماری- به شما توسل می‌کنم به سوی خدا. اگر این عمل را انجام دهی انشاء الله در همان ساعت به فریادت می‌رسند.»<ref>طبرسی، مکارم الأخلاق،۱۳۷۰ش، ص۳۳۰</ref>