آیه خمس: تفاوت میان نسخه‌ها

عالمان شیعه با تکیه بر روایات اهل‌بیت(ع) بر این باور‌ند که مقصود از غنیمت در این آیه {{یاد|همان گونه که لغت‌شناسان گفته‌اند. رجوع کنید به: راغب اصفهانی، مفردات فی الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۶۱۵؛ابن منظور، لسان العرب، ۱۳۶۳ش، ج۱۲، ص۴۴۵.}} هر چیزی است که غنیمت شمرده شود؛ هرچند غنیمتِ از [[کفر|کفار]] در جنگ نباشد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۹۱.</ref> [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] صاحب [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] با استدلال به [[آیه]] می‌گوید علمای شیعه معتقدند خمس در هر سود و فایده‌ای که برای انسان فراهم می‌شود، [[واجب]] است؛ اعم از اینکه از راه کسب و تجارت باشد یا از راه گنج و معدن، و یا آنکه با غواصی از دریا خارج کنند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۴۶۸.</ref> بنابراین از نظر علمای شیعه، «غنیمت» معنای گسترده‌ای دارد و هر گونه درآمد و سود و منفعتی را شامل می‌شود؛ زیرا معنی لغوی این کلمه، عمومیت دارد و دلیل روشنی بر تخصیص آن در دست نیست و صِرف قرارگرفتن آیه در کنار آیات [[جهاد]]، نمی‌تواند مانع عمومیت آن شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۱۸۱.</ref>

برخی عنوان کرده‌اند که آیه خمس، [[آیه انفال]] را که در مورد تعلق همه غنائم جنگی به [[خدا|خداوند]] و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبرش]] است، [[ناسخ و منسوخ|نسخ]] کرده است؛ اما بسیاری از مفسران این نسخ را نپذیرفته‌اند و معتقدند که میان این دو آیه تضاد مفهومی وجود ندارد که یک آیه ناسخ آیه دیگر باشد.<ref>طبرسی، مجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۷۹۸؛ طوسی، التبیان،‌ بیروت،‌ ج۵، ص۷۳-۷۴؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۸۱-۸۲، طباطبایی، المیزان،‌ ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۹-۱۰.</ref> [[علامه طباطبایی]] با رد ناسخ بودن این آیه، این آیه را تبیین و تفسیر آیه اول سوره انفال دانسته است. به نظر او در آیه انفال، خداوند ابهام ملکیت انفال را حل و عنوان کرده است که هیچ کس مالک انفال نیست و انفال (که غنائم جنگی یکی از موارد آن است) متعلق به خداوند و رسولش است؛ اما در آیه ۴۱ همین سوره، در چهار پنجم غنائم جنگی، اجازه تصرف به مسلمانان داده است و یک پنجم آن را نیز برای خدا و رسولش دانسته است.<ref>طباطبایی، المیزان،‌ ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۹-۱۰.</ref>

# [[سهم امام]]: سهم خدا و [[رسول اکرم(ص)|رسول]] و [[ذوی القربی]] که به پیامبر(ص) و پس از وی به [[امام|امام معصوم]] تعلق دارد.

# [[سهم سادات]]: این سهم به [[سادات|ساداتِ]] [[یتیم]]، [[فقیر]] و [[ابن سبیل|درراه‌مانده]] تعلق می‌گیرد. طبق نظريه مشهور بين [[فقها]] تنها يتيمانِ فقير، مستحق خمس هستند؛ اما ساداتِ درراه‌مانده می‌توانند خمس دريافت كنند هرچند در [[وطن]] خود از تمكن مالی برخوردار باشند.<ref>[http://lib.eshia.ir/10152/9/570 حكيم، مستمسك العروه الوثقی، دار إحياء التراث العربی، ج۹، ص۵۷۰؛] [http://lib.eshia.ir/10027/4/305 طباطبائی يزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰، ج۴، ص ۳۰۵.]</ref>