Image-reviewer، abusefilter، autopatrolled، botadmin، دیوان‌سالاران، eliminator، import، مدیران رابط کاربری، ipblock-exempt، movedable، oversight، patroller، reviewer، rollbacker، مدیران، translationadmin
۹٬۴۳۸
ویرایش
جمهوری آذربایجان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '{{یادداشت|' به '{{یاد|'
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←شخصیتهای شیعه) |
جز (جایگزینی متن - '{{یادداشت|' به '{{یاد|') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
'''وضعیت مسلمانان پس از تسلط روسها''' | '''وضعیت مسلمانان پس از تسلط روسها''' | ||
روسها پس از گرفتن حاکمیت مناطق شمال رود ارس، تا چندین دهه نسبت به آن کم‌توجه بوده و سرمایه‌گذاری اندکی داشت.<ref>مدخل اذربایجان، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.بازدید:۱۳۹۸/۱۰/۸.</ref> با کشف و استخراج نفت در باکو در دهه ۱۲۵۰ش/۱۸۷۰م حاکمیت روسیه و حضور اتباع روس و ارمنی بیشتر شد. گفته می‌شود در این زمان برای کنترل فعالیت‌های دینی و نیز قطع ارتباط مسلمانان آذربایجان با ایران و عراق، اداره روحانیت قفقاز تاسیس شد. فعالیتهایی نیز از سوی تزار برای اختلاف بین مسلمانان و وابستگی روحانیت شیعه صورت گرفت. در ابتدای قرن بیستم، فضای اجتماعی جمهوری آذربایجان تحت تأثیر جریان‌های دین‌ستیز و نیز روشن‌فکری، سکولاریسم را تجربه کرد.<ref>جباری، شیعیان آذربایجان، ۱۳۸۹ش، ص۲۸-۲۹.</ref>{{ | روسها پس از گرفتن حاکمیت مناطق شمال رود ارس، تا چندین دهه نسبت به آن کم‌توجه بوده و سرمایه‌گذاری اندکی داشت.<ref>مدخل اذربایجان، دانشنامه (آنلاین) بریتانیکا.بازدید:۱۳۹۸/۱۰/۸.</ref> با کشف و استخراج نفت در باکو در دهه ۱۲۵۰ش/۱۸۷۰م حاکمیت روسیه و حضور اتباع روس و ارمنی بیشتر شد. گفته می‌شود در این زمان برای کنترل فعالیت‌های دینی و نیز قطع ارتباط مسلمانان آذربایجان با ایران و عراق، اداره روحانیت قفقاز تاسیس شد. فعالیتهایی نیز از سوی تزار برای اختلاف بین مسلمانان و وابستگی روحانیت شیعه صورت گرفت. در ابتدای قرن بیستم، فضای اجتماعی جمهوری آذربایجان تحت تأثیر جریان‌های دین‌ستیز و نیز روشن‌فکری، سکولاریسم را تجربه کرد.<ref>جباری، شیعیان آذربایجان، ۱۳۸۹ش، ص۲۸-۲۹.</ref>{{یاد|در فاصله بین سال‌های ۱۲۸۴ش/۱۹۰۵م تا ۱۲۹۶ش/۱۹۱۷م، افرادی ظهور کردند که در مجلات و روزنامه‌های محلی، از برخی مراسم شیعی مانند برپایی مراسم عاشورا و برخی سنت‌های قدیمی و مذهبی انتقاد می‌کردند. در مقابل این تحرکات، علمای دینی با نوشتن برخی مطالب، می‌کوشیدند عدم‌مخالفت دین با علم را نشان دهند.}} | ||
'''وضعیت مسلمانان در دوران حکومت کمونیستی''' | '''وضعیت مسلمانان در دوران حکومت کمونیستی''' | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
# تعطیلی حدود ۴۰۰ [[مسجد]] و تخریب ۱۲۰ مسجد و برخی اماکن زیارتی از جمله بارگاه [[بی‌بی هیبت]]. | # تعطیلی حدود ۴۰۰ [[مسجد]] و تخریب ۱۲۰ مسجد و برخی اماکن زیارتی از جمله بارگاه [[بی‌بی هیبت]]. | ||
# ممنوعیت آموزش اسلامی و ابراز دیانت مانند مراسم عزاداری در ایام [[عاشورا]]<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref> | # ممنوعیت آموزش اسلامی و ابراز دیانت مانند مراسم عزاداری در ایام [[عاشورا]]<ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref> | ||
# اعدام ۸۰۰ روحانی و فرد دیندار در آذربایجان به دستور لنین در اوایل دهه ۱۲۹۰ش/۱۹۲۰م <ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>{{ | # اعدام ۸۰۰ روحانی و فرد دیندار در آذربایجان به دستور لنین در اوایل دهه ۱۲۹۰ش/۱۹۲۰م <ref>اشرافی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>{{یاد|از این تعداد ۱۷ نفر در حوزه‌های علمیه نجف، قم و مشهد تحصیل کرده، دارای درجه اجتهاد بودند. برجسته‌ترین این مجتهدین آیت‌الله سیدغنی بادکوبه‌ای و آیت‌الله شیخ قدرت‌الله ابراهیمی بودند که به طرز فجیعی اعدام گردیدند.}} | ||
# قتل عام بیش از ۳۰۰ هزار نفر از دینداران در فاصله ۱۰ ساله بین سال‌های ۱۳۰۸ش تا ۱۳۱۸ش (۱۹۲۹تا۱۹۳۹م)توسط تشکیلات‌های مختلف کمونیستی | # قتل عام بیش از ۳۰۰ هزار نفر از دینداران در فاصله ۱۰ ساله بین سال‌های ۱۳۰۸ش تا ۱۳۱۸ش (۱۹۲۹تا۱۹۳۹م)توسط تشکیلات‌های مختلف کمونیستی | ||
# اعلام [[قرآن کریم]] به منزله یک «کتاب زیان‌آور» و ممنوع شدن چاپ و خواندن آن | # اعلام [[قرآن کریم]] به منزله یک «کتاب زیان‌آور» و ممنوع شدن چاپ و خواندن آن | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
هر چند بر اساس ماده ۴۸ قانون‌اساسی آذربایجان، حکومت این کشور، یک دولت غیر مذهبی است و مذهب رسمی ندارد اما نخستین رییس جمهور اذربایجان، حیدر علی‌اف پس از استقلال، سفر [[حج]] انجام داد و در همان سالها حج مسلمانان آذربایجان از سر گرفته شد. هم‌چنین مقامات رسمی ساخت مساجد، گسترش ادبیات اسلامی و احیای آموزش خصوصی اسلامی را تشویق کردند.<ref>[http://noorportal.net/951/1254/1310/23610.aspx مذهب شیعه در آذربایجان بعد از فروپاشی شوروی]</ref> گرچه برخی، مسلمانان سکولار را در اذربایجان رو به ازدیاد میدانند.<ref>[https://eurasianet.org/azerbaijan-islam-comes-with-a-secular-face «اذربایجان:بازگشت اسلام با چهره سکولار»، سایت eurasianet.]</ref> | هر چند بر اساس ماده ۴۸ قانون‌اساسی آذربایجان، حکومت این کشور، یک دولت غیر مذهبی است و مذهب رسمی ندارد اما نخستین رییس جمهور اذربایجان، حیدر علی‌اف پس از استقلال، سفر [[حج]] انجام داد و در همان سالها حج مسلمانان آذربایجان از سر گرفته شد. هم‌چنین مقامات رسمی ساخت مساجد، گسترش ادبیات اسلامی و احیای آموزش خصوصی اسلامی را تشویق کردند.<ref>[http://noorportal.net/951/1254/1310/23610.aspx مذهب شیعه در آذربایجان بعد از فروپاشی شوروی]</ref> گرچه برخی، مسلمانان سکولار را در اذربایجان رو به ازدیاد میدانند.<ref>[https://eurasianet.org/azerbaijan-islam-comes-with-a-secular-face «اذربایجان:بازگشت اسلام با چهره سکولار»، سایت eurasianet.]</ref> | ||
پس از فوت حیدر علی‌اف، فرزندش الهام علی‌اف رییس جمهور اذربایجان (از ۱۳۸۲ش/۲۰۰۳م تا اکنون) شد. برخی سیاست‌های او مورد اعتراض مسلمانان قرار گرفت مانند ممنوعیت [[حجاب]] در مدارس و دانشگاه‌ها؛ ممنوعیت پخش [[اذان]] از [[مسجد|مساجد]] و ممنوعیت ورود دانش آموزان و افراد جوان به مساجد؛ تعطیلی مدارس اسلامی و محدودیت شدید طلاب؛ ممنوعیت برگزاری مراسم مذهبی و عزاداری ماه‌های [[ماه محرم|محرم]] و [[ماه صفر|صفر]] در بیرون از مسجد و [[حسینیه]]؛ دستگیری فعالان مذهبی، و تخریب برخی از مساجد شیعیان. برخی نیز علی‌اف را به سکوت و عدم واکنش نسبت به فعالیت‌های ضد اسلامی متهم کرده‌اند: مانند عدم جلوگیری از انتشار [[کتاب آیات شیطانی]] در باکو، حمایت از رافیق توفیق، نویسنده هتاک به [[پیامبر اسلام(ص)|پیامبر]] و [[ائمه معصومین]].{{ | پس از فوت حیدر علی‌اف، فرزندش الهام علی‌اف رییس جمهور اذربایجان (از ۱۳۸۲ش/۲۰۰۳م تا اکنون) شد. برخی سیاست‌های او مورد اعتراض مسلمانان قرار گرفت مانند ممنوعیت [[حجاب]] در مدارس و دانشگاه‌ها؛ ممنوعیت پخش [[اذان]] از [[مسجد|مساجد]] و ممنوعیت ورود دانش آموزان و افراد جوان به مساجد؛ تعطیلی مدارس اسلامی و محدودیت شدید طلاب؛ ممنوعیت برگزاری مراسم مذهبی و عزاداری ماه‌های [[ماه محرم|محرم]] و [[ماه صفر|صفر]] در بیرون از مسجد و [[حسینیه]]؛ دستگیری فعالان مذهبی، و تخریب برخی از مساجد شیعیان. برخی نیز علی‌اف را به سکوت و عدم واکنش نسبت به فعالیت‌های ضد اسلامی متهم کرده‌اند: مانند عدم جلوگیری از انتشار [[کتاب آیات شیطانی]] در باکو، حمایت از رافیق توفیق، نویسنده هتاک به [[پیامبر اسلام(ص)|پیامبر]] و [[ائمه معصومین]].{{یاد|رافیق توفیق که به خود لقب [[سلمان رشدی]] آذربایجان را داده بود، با حمایتهای دولت الهام علی‌اف، ساحت پیامبر(ص) و امامان شیعه را هتک کرد؛ پس از سوء قصد و به دنبال آن مرگ این نویسنده هتاک، رسانه‌های وابسته به دولت آذربایجان، موجی از تبلیغات منفی علیه [[جمهوری اسلامی ایران]] راه انداخته و ایران را در مرگ وی متهم کردند. در مقابل یک روزنامه روسی گزارش داد، گروه تحقیقاتی مرگِ رافیق تقی، سوء قصد به جان او را به سفارش مقامات سیاسی آذربایجان دانسته است.}}، انتشار بیانیه ۵۴ نویسنده و فعال رسانه‌ای علیه اسلام در ۱۳۹۱ش/۲۰۱۲م{{یاد|این بیانیه در روزهای آغازین سال ۲۰۱۲ در مطبوعات آذربایجان منتشر شد. این بیانیه مدعی بود که [[دین اسلام]] به زور به مردم این سرزمین قبولانده شده است. این بیانیه به نام ۵۴ نویسنده و روزنامه نگاران جمهوری آذربایجان صادر شد. در این بیانیه افرادی همچون میرزا [[فتحعلی آخوندزاده]] و رافیق تقی تکریم شده و به پیوند فکری آن‌ها با تئوریسین‌هایی همچون مارکس و انگلس و نیچه افتخار شده است.}} و ازادی فعالیت تبلیغی [[یهودیان]] و [[مسیحیان]]. | ||
====وضعیت اهل سنت==== | ====وضعیت اهل سنت==== | ||
امروزه سنی‌های بومی یا قدیمی اذربایجان در مناطق مرزی زندگی می‌کنند. محل تمرکز فعالیت‌های اهل سنت در باکو، مسجد تاریخی "اژدربیگ" است. {{ | امروزه سنی‌های بومی یا قدیمی اذربایجان در مناطق مرزی زندگی می‌کنند. محل تمرکز فعالیت‌های اهل سنت در باکو، مسجد تاریخی "اژدربیگ" است. {{یاد|اهل سنت در دستگاه‌های دولتی جایگاه درخور توجهی ندارند و اهرم و ابزار تبلیغاتی قوی و مؤثری نظیر رسانه‌های دیداری، نوشتار و الکترونیکی به صورت چشمگیر ندارند.}} ترکیه، کویت و عربستان سعودی از چند دهه به این سو، فعالیتهایی برای ترویج عقاید مذهبی موردنظر خود در اذربایجان داشته و دارند.<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3201A10813.html تشیع در جمهوری آذربایجان]</ref> | ||
وهابیت نیز در آذربایجان فعالیت دارد. فرقه وهابیت در منطقه قفقاز عموماً از نواحی [[داغستان]] و چچن تغذیه می‌شود<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3201A10813.html تشیع در جمهوری آذربایجان]</ref> و بیشتر در بین گروه‌های سنی حاشیه‌ای در آذربایجان نفوذ دارد. {{ | وهابیت نیز در آذربایجان فعالیت دارد. فرقه وهابیت در منطقه قفقاز عموماً از نواحی [[داغستان]] و چچن تغذیه می‌شود<ref>[http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,3201A10813.html تشیع در جمهوری آذربایجان]</ref> و بیشتر در بین گروه‌های سنی حاشیه‌ای در آذربایجان نفوذ دارد. {{یاد|برخی معتقدند وهابیون آذربایجان از حمایت خاموش دولت آذربایجان برخوردار هستند و با هدف تغییر ترکیب جمعیتی جمهوری آذربایجان و مقابله با شیعیان در این کشور فعالیت دارند.<ref>اشرافی، مرتضی، «بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان جمهوری آذربایجان»، ۱۳۹۶ش، ص۷۳-۱۰۰.</ref>}} {{یاد|حضور و فعالیت وهابی‌ها در جمهوری آذربایجان طی ده دوازده سال گذشته باعث درگیری و اختلاف نظر میان دو نهاد دینی این کشور یعنی اداره روحانیت قفقاز و کمیته دولتی امور دینی در زمان ریاست رافق علی‌اف بر این کمیته شد.<ref>میرمحمدی، «وهابیت تهدیدی برای ثبات دینی و یکپارچگی مذهبی جمهوری آذربایجان»، روزنامه - جمهوری اسلامی، ۲۲/۰۹/۱۳۸۶</ref>}} | ||
بخش مهمی از جریان وهابی در جمهوری آذربایجان را فردی به نام «قامت سلیمان‌اف» رهبری می‌کند. وی امام جماعت مسجد جمعه منطقه نریمانف، موسوم به «مسجد ابوبکر» است. این مسجد براثر اختلاف درونی گروه‌های وهابی و در پی انفجار نارنجک ، در آگوست ۲۰۰۸، به حالت نیمه فعال درآمد. | بخش مهمی از جریان وهابی در جمهوری آذربایجان را فردی به نام «قامت سلیمان‌اف» رهبری می‌کند. وی امام جماعت مسجد جمعه منطقه نریمانف، موسوم به «مسجد ابوبکر» است. این مسجد براثر اختلاف درونی گروه‌های وهابی و در پی انفجار نارنجک ، در آگوست ۲۰۰۸، به حالت نیمه فعال درآمد. | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۲۸: | ||
*نارداران | *نارداران | ||
{{اصلی|نارداران}} | {{اصلی|نارداران}} | ||
نارداران در ۲۸ کیلومتری شمال شرقی باکو قرار دارد و یکی از کانون‌های حرکت اسلامی در قفقاز و جمهوری آذربایجان بوده و زیارتگاه [[رحمیه خاتون]] خواهر [[امام رضا(ع)]] در این روستا هست.<ref>[http://www.bultannews.com/fa/mobile/55566 تبلیغ آرمان‌های انقلاب اسلامی در قلب آذربایجان]</ref> {{ | نارداران در ۲۸ کیلومتری شمال شرقی باکو قرار دارد و یکی از کانون‌های حرکت اسلامی در قفقاز و جمهوری آذربایجان بوده و زیارتگاه [[رحمیه خاتون]] خواهر [[امام رضا(ع)]] در این روستا هست.<ref>[http://www.bultannews.com/fa/mobile/55566 تبلیغ آرمان‌های انقلاب اسلامی در قلب آذربایجان]</ref> {{یاد|این روستا هم‌اکنون نیز یکی از مراکز مهم دینی شیعیان است. دولت آذربایجان در صدد است هویت دینی این منطقه را از بین ببرد.}} | ||
*[[شماخی]] یا شاماخی | *[[شماخی]] یا شاماخی | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۶۲: | ||
*[[علی اکرام علی اف]](۱۹۴۰م-۲۰۱۱م): علی‌اف بنیانگذار حزب اسلام در آذربایجان است و به عنوان بنیانگذار جریان شیعی مردمی درجمهوری آذربایجان شناخته می شود. او سالها برای ترویج اسلام شیعی و اندیشه‌های امام خمینی در آذربایجان تلاش کرد و ۱۵ سال به خاطر تلاش‌هایش به زندان افتاد و در [[۲۶ اسفند]] [[سال ۱۳۸۹ هجری شمسی|سال ۱۳۸۹]] در اثر سختی‌های سال زندان از دنیا رفت.<ref>[http://dana.ir/News/680422.html آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف]</ref> مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، خاطرات وی را با عنوان خاطرات حاج علی اکرام علی اف در سال ۱۳۸۵ منتشر کرده است. | *[[علی اکرام علی اف]](۱۹۴۰م-۲۰۱۱م): علی‌اف بنیانگذار حزب اسلام در آذربایجان است و به عنوان بنیانگذار جریان شیعی مردمی درجمهوری آذربایجان شناخته می شود. او سالها برای ترویج اسلام شیعی و اندیشه‌های امام خمینی در آذربایجان تلاش کرد و ۱۵ سال به خاطر تلاش‌هایش به زندان افتاد و در [[۲۶ اسفند]] [[سال ۱۳۸۹ هجری شمسی|سال ۱۳۸۹]] در اثر سختی‌های سال زندان از دنیا رفت.<ref>[http://dana.ir/News/680422.html آشنایی با شخصیت حاج علی اکرام علی یف]</ref> مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، خاطرات وی را با عنوان خاطرات حاج علی اکرام علی اف در سال ۱۳۸۵ منتشر کرده است. | ||
*[[ایلقار ابراهیم اوغلو]]: ایلقار ابراهیم اوغلو مسئول جمعیت جمعه و نماینده انجمن بین‌المللی آزادی دینی در آذربایجان است.<ref>[http://fa.arannews.com/News/15948 تشیع در جمهوری آذربایجان]</ref>{{ | *[[ایلقار ابراهیم اوغلو]]: ایلقار ابراهیم اوغلو مسئول جمعیت جمعه و نماینده انجمن بین‌المللی آزادی دینی در آذربایجان است.<ref>[http://fa.arannews.com/News/15948 تشیع در جمهوری آذربایجان]</ref>{{یاد| انجمن یاد شده نهاد غیردولتی مسیحی است که مرکز آن در آمریکا قرار دارد.}} او به مدت ۸ سال علوم دینی و فلسفه اسلامی را در دانشگا‌ه‌های ایران تحصیل کرده است. برخی او را روشنفکر مذهبی میدانند.<ref>[http://fa.arannews.com/News/15948 تشیع در جمهوری آذربایجان]</ref>ایلقار در کنار توجه به شیوه‌های ملایم مذهبی از منتقدان سرسخت حاکمیت اقتدارگرای علی‌اُف است و به خاطر مخالفت‌های گسترده با دولت در سال ۱۳۸۳ش/۲۰۰۴م از امامت جماعت مسجد جامع باکو، کنار گذاشته شد و با محدودیت‌های اساسی در فعالیت‌هایش مواجه گشت.<ref>[http://fa.arannews.com/News/15948 تشیع در جمهوری آذربایجان]</ref> | ||
*[[موسم صمداف]]: صمداف از فعالان شیعه آذربایجان و رهبر حزب اسلام است. وی در زندان قبوستان در شرایط ناگواری نگهداری می‌شود.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/734005 وضعیت وخیم محسن صمداف رهبر حزب اسلام آذربایجان]</ref> فیلم کوتاهی از زندگی سیاسی و اجتماعی وی با نام «آزاد زندانی» تهیه شده است. | *[[موسم صمداف]]: صمداف از فعالان شیعه آذربایجان و رهبر حزب اسلام است. وی در زندان قبوستان در شرایط ناگواری نگهداری می‌شود.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/734005 وضعیت وخیم محسن صمداف رهبر حزب اسلام آذربایجان]</ref> فیلم کوتاهی از زندگی سیاسی و اجتماعی وی با نام «آزاد زندانی» تهیه شده است. | ||