لعان: تفاوت میان نسخه‌ها

{{احکام}}

{{مقاله توصیفی فقهی}}

لعان اگر با شرایط صحیح انجام شود، موجب اموری مثل [[فسخ ازدواج|فسخ عقد ازدواج]] و عدم [[ارث]] بردن آن فرزند از مرد و.... می‌شود.

== تعریف و جایگاه ==

[[ناصر مکارم شیرازی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]] در اهمیت، جایگاه و حکمت قرار دادن حکم لعان پنج مطلب ذکر کرده است:

# زن هم به مجرد اتهام در معرض مجازات حد زناى محصنه قرار نمی‌گیرد و حق دفاع به او می‌دهد.

# شوهر مجبور نمی‌‏شود كه اگر با چنين صحنه‌ه‏ایی روبرو شد به دنبال چهار شاهد برود و اين راز دردناك را برملا سازد.

# تكليف فرزند را هم روشن می‌سازد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیرنمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۴، ص۳۸۲ و ۳۸۳.</ref>

{{نوشتار اصلی|آیه لعان}}

روایات بسیاری در موضوع لعان در کتب روایی وارد شده است.<ref>روحانی، فقه الصادق علیه‌السلام، ۱۴۱۲ق، ج۲۳، ص۲۰۱.</ref> [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] از [[محدث|محدثان شیعه]] در کتاب [[الکافی (کتاب)|الکافی]] بابی را به روایات لعان اختصاص داده است.<ref>نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۱۶۴.</ref>

== شیوه اجرا==

فقیهان در شیوه اجرای لعان گفته‌اند که [[قضاوت|قاضی]] به مرد می‌گوید: چهار مرتبه [[خدا]] را شاهد بگیرد که در آنچه به زن خود نست می‌دهد راستگو است، {{یادداشت|بیان عربی آن به این صورت است که بگویید: «أشهد باللّه إنّی من الصادقین فیما ذکرته عن هذه المرأة من الفجور»}} بعد از آن قاضی او را نصیحت می‌کند که اگر دروغ می‌گوید از حرف خود برگردد، حال اگر مرد از گفته خود بازگردد، هشتاد ضربه شلاق به عنوان حدّ قذف می‌خورد، و اگر برنگردد برای بار پنجم می‌گویید لعنت خدا برمن اگر از درغگویان باشم.{{یادداشت|بیان عربی به این صورت است که بگویید: «إنّ لعنة اللّه علی إن کنت من الکاذبین»}} سپس قاضی به زن می‌گوید: در مورد گفته این مرد چه می‌گویی؟ اگر آنرا تایید کند، [[سنگسار]] می‌شود تا زمانی که بمیرد.<ref>طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۵۲۰ و ۵۲۱.</ref>  

اما اگر زوجه گفته شوهرش را انکار کند، قاضی به او می‌گوید: تا چهار مرتبه خداوند را گواه بگیر که همسرت یکی از [[دروغ|دروغگویان]] است، سپس قاضی او را موعظه می‌کند، در این مرحله اگر زن گفته شوهرش را تایید کرد، او را سنگسار می‌کنند اما در صورتی که همچنان گفته شوهر خود را انکار کند؛ قاضی به او می‌گوید: بگو غضب خداوند برمن، اگر همسرم از راستگویان باشد. بعد از این احکام لعان بر زوجین پیاده می‌شود.<ref>طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۵۲۰ و ۵۲۱.</ref>

فقیهان شیعه برای اجرای لعان، شرایطی ذکر کرده‌اند که برخی از آن‌ها به بیان زیر است:

* زوج باید عاقل، [[بلوغ|بالغ]] و دارای اختیار باشد.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ج۲۶، ص۲۵۲.</ref>

* لعان قبل از [[آمیزش|دخول]] صحیح نمی‌باشد.<ref>طوسی، النهایه، ۱۴۰۰ق، ص۵۲۲.</ref>

* لعان باید در نزد حاکم یا منصوب حاکم باشد و شروع آن باید با امر او باشد.<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، ج۲۶، ص۲۵۷ و ۲۵۸.</ref>

در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به پیروی از [[احکام شرعی|احکام اسلامی]]، لعان را به عنوان روشی برای جدایی میان زن و شوهر و نفی ولد پذیرفته و در مواد قانونی به احکام آن اشاره شده است:

* ماده۸۸۲- بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند و همچنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمی‌برد، لکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشان مادری از او ارث می‌برند.<ref>کتاب قانون مدنی، ج۱، ص۷۷.</ref>