پرش به محتوا

محمد بن عثمان عمری: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۱: خط ۳۱:


===وفات===
===وفات===
بنابر نقل روایات، محمد بن عثمان زمان مرگ خویش را پیشگویی کرد و دو ماه پیش از وفات خود، از آن خبر داد. راوی، در دیداری که با او داشته، از محمد بن عثمان پرسیده که چرا برای خود قبر حفر کرده‌ای؟ و او گفته است که من مأمورم کارهای خود را جمع کنم و دو ماه بعد از دنیا خواهم رفت.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۴.</ref> <ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۳۵۱.</ref>
بنابر نقل روایات، محمد بن عثمان زمان مرگ خویش را پیشگویی کرد و دو ماه پیش از وفات خود، از آن خبر داد. راوی، در دیداری که با او داشته، از محمد بن عثمان پرسیده که چرا برای خود قبر حفر کرده‌ای؟ و او گفته است که من مأمورم کارهای خود را جمع کنم و دو ماه بعد از دنیا خواهم رفت.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۴.</ref><ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۳۵۱.</ref>


وفات نائب دوم در روز آخر جمادی الاول سال ۳۰۵ق رخ داد.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۶.</ref> پیکرش در [[بغداد]]، [[تشییع]] و در کنار مقبره پدرش به خاک سپرده شد.<ref>ره‌توشه عتبات عالیات، ص۳۷۸.</ref> طبق وصیت محمد بن عثمان، [[حسین بن روح نوبختی]] در دارالنیابه [[بغداد]] حضور یافت و جانشین او شد.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ص۲۲۳.</ref>
وفات نائب دوم در روز آخر جمادی الاول سال ۳۰۵ق رخ داد.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۶.</ref> پیکرش در [[بغداد]]، [[تشییع]] و در کنار مقبره پدرش به خاک سپرده شد.<ref>ره‌توشه عتبات عالیات، ص۳۷۸.</ref> طبق وصیت محمد بن عثمان، [[حسین بن روح نوبختی]] در دارالنیابه [[بغداد]] حضور یافت و جانشین او شد.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۳ق، ص۲۲۳.</ref>


==وکالت و نیابت امام زمان==
==وکالت و نیابت امام زمان==
[[امام حسن عسکری(ع)]] به وکالت و [[نیابت خاصه|نیابت]] محمد بن عثمان از امام مهدی(ع) تصریح کرده بود. هنگامی که گروهی از شیعیان [[یمن]] در شهر [[سامرا]] نزد امام عسکری حاضر شدند، امام(ع)، عثمان بن سعید پدر محمد بن عثمان را احضار کرد و بر [[وکالت]] و وثاقت محمد شهادت داد و او را وکیل مهدی(ع) خواند.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.</ref>
[[امام حسن عسکری(ع)]] به وکالت و [[نیابت خاصه|نیابت]] محمد بن عثمان از امام مهدی(ع) تصریح کرده بود. هنگامی که گروهی از شیعیان [[یمن]] در شهر [[سامرا]] نزد امام عسکری حاضر شدند، امام(ع)، عثمان بن سعید پدر محمد بن عثمان را احضار کرد و بر [[وکالت]] و وثاقت محمد شهادت داد و او را وکیل مهدی(ع) خواند.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.</ref>


[[شیخ طوسی]] در کتاب [[کتاب الغیبة (طوسی)|الغیبه]]، روایتی نقل کرده که بر اساس آن، محمد بن عثمان و پدرش، عثمان بن سعید، هر دو [[ثقه]] و مورد اعتماد امام حسن عسکری(ع) بوده‌اند. بنابر این روایت، امام حسن عسکری (ع) تصریح کرده است: هر چه برسانند از طرف من می‌رسانند و هر چه گویند از من است. به حرف آنان گوش بده و از آنان پیروی کن که آنان ثقه و امین من هستند.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۴۳.</ref>
[[شیخ طوسی]] در کتاب [[کتاب الغیبة (طوسی)|الغیبه]]، روایتی نقل کرده که بر اساس آن، محمد بن عثمان و پدرش، عثمان بن سعید، هر دو [[ثقه]] و مورد اعتماد امام حسن عسکری(ع) بوده‌اند. بنابر این روایت، امام حسن عسکری(ع) تصریح کرده است: هر چه برسانند از طرف من می‌رسانند و هر چه گویند از من است. به حرف آنان گوش بده و از آنان پیروی کن که آنان ثقه و امین من هستند.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۴۳.</ref>
{{جعبه نقل قول| عنوان = بخشی از نامه تسلیت|: «از نهایت سعادت پدرت آنکه فرزندی مثل تو به او عطا شده که به امر او خلیفه و قائم‌مقام او باشی، و برای او ترحم نمایی و طلب آمرزش کنی. و من می‌گویم که خدا را حمد می‌کنم، پس به راستی قلوب شیعیان از مکان و منزلت تو و آنچه خداوند در تو و در نزد تو قرار داده، مسرور شده است. حق تعالی تو را یاری فرماید و قوت به تو دهد و تو را محکم فرماید و توفیق به تو عطا فرماید و حافظ و نگهبان تو باشد.»|تاریخ بایگانی|| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان = بخشی از نامه تسلیت|: «از نهایت سعادت پدرت آنکه فرزندی مثل تو به او عطا شده که به امر او خلیفه و قائم‌مقام او باشی، و برای او ترحم نمایی و طلب آمرزش کنی. و من می‌گویم که خدا را حمد می‌کنم، پس به راستی قلوب شیعیان از مکان و منزلت تو و آنچه خداوند در تو و در نزد تو قرار داده، مسرور شده است. حق تعالی تو را یاری فرماید و قوت به تو دهد و تو را محکم فرماید و توفیق به تو عطا فرماید و حافظ و نگهبان تو باشد.»|تاریخ بایگانی|| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
بنا به روایت [[شیخ طوسی]]، وقتی [[عثمان بن سعید|نخستین نایب]] درگذشت، پسرش محمد او را [[غسل میت|غسل]] داد، [[کفن]] کرد و [[دفن]] نمود.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۴.</ref> او نامه تسلیتی از سوی امام دوازدهم دریافت کرد که در آن، با محمد بن عثمان همدردی و به سمت نیابت او پس از پدر اشاره شده بود.<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۱۰.</ref>
بنا به روایت [[شیخ طوسی]]، وقتی [[عثمان بن سعید|نخستین نایب]] درگذشت، پسرش محمد او را [[غسل میت|غسل]] داد، [[کفن]] کرد و [[دفن]] نمود.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۴.</ref> او نامه تسلیتی از سوی امام دوازدهم دریافت کرد که در آن، با محمد بن عثمان همدردی و به سمت نیابت او پس از پدر اشاره شده بود.<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۱۰.</ref>


خط ۴۷: خط ۴۷:
===مخالفان===
===مخالفان===
کسانی که پس از وفات عثمان بن سعید، در نیابت محمد تردید کردند و خود، مدعی نیابت شدند، عبارتند از:
کسانی که پس از وفات عثمان بن سعید، در نیابت محمد تردید کردند و خود، مدعی نیابت شدند، عبارتند از:
{{ستون-شروع|3}}
{{ستون-شروع|۳}}
*[[حسن شریعی]]
*[[حسن شریعی]]
*[[محمد بن نصیر نمیری]]
*[[محمد بن نصیر نمیری]]
خط ۶۱: خط ۶۱:
از حوادث مهم دوران نیابت محمد بن عثمان، [[قیام صاحب زنج]] و ظهور [[قرامطه]] بود. از آنجا که صاحب زنج، نسب خود را به [[زید بن علی|زید]]، فرزند [[امام سجاد]](ع) می‌رساند، بخشی از [[علویان]] به او پیوستند و از سال [[سال ۲۵۷ هجری قمری|۲۵۷ق]] در قیام او حضور یافتند.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی امام دوازدهم، ۱۳۸۵ش، ص۱۷۵و۱۷۶.</ref>
از حوادث مهم دوران نیابت محمد بن عثمان، [[قیام صاحب زنج]] و ظهور [[قرامطه]] بود. از آنجا که صاحب زنج، نسب خود را به [[زید بن علی|زید]]، فرزند [[امام سجاد]](ع) می‌رساند، بخشی از [[علویان]] به او پیوستند و از سال [[سال ۲۵۷ هجری قمری|۲۵۷ق]] در قیام او حضور یافتند.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی امام دوازدهم، ۱۳۸۵ش، ص۱۷۵و۱۷۶.</ref>


فرقه قرامطه به عنوان شاخه‌ای از فرقه [[اسماعیلیه]]، نیز به شیعه ارتباط داشت و این ارتباط می‌توانست مشکلاتی را برای [[امامیه]] ایجاد کند. به گفته جاسم حسین، تبلیغات قرامطه در رابطه با قیام [[قائم]]، حكومت را تحریک می‌كرد تا فعالیت‌هاى آنها را با [[غیبت امام دوازدهم]] مرتبط بداند و آن را به عنوان مرحله آمادگى براى قیام مهدی تلقى كند. وی معتقد است [[توقیعات امام زمان|توقیعی]] که از سوی امام زمان در لعن [[ابوالخطاب]] برای محمد بن عثمان صادر شد، ناظر به خطر قرامطه و برای نهی شیعیان از هر گونه ارتباط با آنان بوده است.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی امام دوازدهم، ۱۳۸۵ش، ص۱۷۷و۱۷۸.</ref>
فرقه قرامطه به عنوان شاخه‌ای از فرقه [[اسماعیلیه]]، نیز به شیعه ارتباط داشت و این ارتباط می‌توانست مشکلاتی را برای [[امامیه]] ایجاد کند. به نقل جاسم حسین، تبلیغات قرامطه در رابطه با قیام [[قائم]]، حکومت را تحریک می‌کرد تا فعالیت‌های آنها را با [[غیبت امام دوازدهم]] مرتبط بداند و آن را به عنوان مرحله آمادگی برای قیام مهدی تلقی کند. وی معتقد است [[توقیعات امام زمان|توقیعی]] که از سوی امام زمان در لعن [[ابوالخطاب]] برای محمد بن عثمان صادر شد، ناظر به خطر قرامطه و برای نهی شیعیان از هر گونه ارتباط با آنان بوده است.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی امام دوازدهم، ۱۳۸۵ش، ص۱۷۷و۱۷۸.</ref>


===شیوه فعالیت ===
===شیوه فعالیت ===
محمد بن عثمان برای آنکه بتواند وظایف سفارت را به دور از هرگونه حساسیت‌زایی برای مخالفان انجام دهد، [[تقیه]] می‌کرد. او چنین وانمود می‌کرد که تصور حکومت عباسی درباره جانشین نداشتن امام عسکری درست است و به وکلای خود سفارش می‌کرد که فعالیت‌های خود را با رعایت تقیه انجام دهند و مبادا اسم امام دوازدهم به میان آید، تا بدین وسیله ذهنیت حکومت به حال خود باقی بماند. این موضع‌گیری محمد بن عثمان برای آن بود تا حکومت آسوده‌خاطر باشد که شیعیان رهبر ندارند و قیام نمی‌کنند.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۹.</ref> <ref>غفار زاده، زندگانی نواب خاص امام زمان، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۷.</ref>
محمد بن عثمان برای آنکه بتواند وظایف سفارت را به دور از هرگونه حساسیت‌زایی برای مخالفان انجام دهد، [[تقیه]] می‌کرد. او چنین وانمود می‌کرد که تصور حکومت عباسی درباره جانشین نداشتن امام عسکری درست است و به وکلای خود سفارش می‌کرد که فعالیت‌های خود را با رعایت تقیه انجام دهند و مبادا اسم امام دوازدهم به میان آید، تا بدین وسیله ذهنیت حکومت به حال خود باقی بماند. این موضع‌گیری محمد بن عثمان برای آن بود تا حکومت آسوده‌خاطر باشد که شیعیان رهبر ندارند و قیام نمی‌کنند.<ref>جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۹.</ref><ref>غفار زاده، زندگانی نواب خاص امام زمان، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۷.</ref>


===کارگزاران و یاران===
===کارگزاران و یاران===
خط ۸۶: خط ۸۶:
از محمد بن عثمان، روایاتی درباره امام زمان نقل شده است از جمله درباره تولد حضرت مهدی<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۱۶.</ref>، حرام بودن ذکر نام او در عصر [[غیبت صغری]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۳.</ref><ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۳۳.</ref> و ملاقات‌ها و دیدارهای او با امام مهدی،<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۵.</ref><ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۲.</ref>. [[دعای سمات]]، [[دعای افتتاح]] و [[زیارت آل یاسین]]، ادعیه‌ای هستند که از طریق محمد بن عثمان نقل شده است.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۱۷.</ref> او همچنین برخی روایات را از پدرش [[عثمان بن سعید عمری|عثمان بن سعید]] نقل کرده است.
از محمد بن عثمان، روایاتی درباره امام زمان نقل شده است از جمله درباره تولد حضرت مهدی<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۱۶.</ref>، حرام بودن ذکر نام او در عصر [[غیبت صغری]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۳.</ref><ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۳۳.</ref> و ملاقات‌ها و دیدارهای او با امام مهدی،<ref>صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۳۵.</ref><ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۲، ص۱۵۲.</ref>. [[دعای سمات]]، [[دعای افتتاح]] و [[زیارت آل یاسین]]، ادعیه‌ای هستند که از طریق محمد بن عثمان نقل شده است.<ref>طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۴۱۷.</ref> او همچنین برخی روایات را از پدرش [[عثمان بن سعید عمری|عثمان بن سعید]] نقل کرده است.


محمد بن عثمان، تألیفاتی هم در [[فقه]] داشته که حاوی احادیثی از امام عسکری و حضرت مهدی است. از جمله این کتاب‌ها، «کتاب الاشربة» بود. به گفته ام کلثوم دختر ابوجعفر،‌این کتاب در وقت وصیت محمد بن عثمان، به [[حسین بن روح]] (نایب سوم) رسید و در دست او بود. چنانکه ابونصر گفته، این کتاب پس از حسین بن روح به [[علی بن محمد سمری|ابوالحسن سَمَری]] (نایب چهارم) رسید.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۳.</ref>.
محمد بن عثمان، تألیفاتی هم در [[فقه]] داشته که حاوی احادیثی از امام عسکری و حضرت مهدی است. از جمله این کتاب‌ها، «کتاب الاشربة» بود. به گفته‌ ام کلثوم دختر ابوجعفر،‌ این کتاب در وقت وصیت محمد بن عثمان، به [[حسین بن روح]] (نایب سوم) رسید و در دست او بود. چنانکه ابونصر گفته، این کتاب پس از حسین بن روح به [[علی بن محمد سمری|ابوالحسن سَمَری]] (نایب چهارم) رسید.<ref>طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۶۳.</ref>.


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۰۰

ویرایش