انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی''' در [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|سال ۱۳۶۰ش]] یا حادثه هفت تیر بزرگترین اقدام [[تروریسم|تروریستی]] علیه [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این حادثه شش روز پس از عزل [[سید ابوالحسن بنی‌صدر|بنی‌صدر]] از ریاست جمهوری و یک روز پس از ترور نافرجام [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]] به وقوع پیوست و بر اثر آن [[سید محمد حسینی بهشتی]] رئیس دیوان عالی کشور، دبیرکل [[حزب جمهوری اسلامی]] و هفتاد و دو نفر از چهره‌های سیاسی از جمله چهار وزیر، چند معاون وزیر و ۲۷ نماینده مجلس به[[شهادت]] رسیدند.

انفجار دفتر [[حزب جمهوری اسلامی]] معروف به فاجعه هفتم تیر، به عنوان یکی از بزرگترین و بی‌سابقه‌ترین اقدامات [[ترور|تروریستی]]<ref>[https://irdc.ir/fa/news/5012 «نقشه منافقین برای انفجار دفتر حزب جمهوری چگونه اجرا شد؟»]، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref> بعد از [[انقلاب اسلامی ایران]]<ref>[https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> شناخته می‌شود. این انفجار شش روز پس از عزل [[سید ابوالحسن بنی‌صدر|بنی‌صدر]] رئیس‌جمهور وقت<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c17_22698 «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»،] پرتال امام خمینی؛ [https://www.isna.ir/news/1401040704330 «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»]، ایسنا آذربایجان غربی.</ref> و یک روز پس از ترور نافرجام [[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]] امام جمعه تهران و یکی از ارکان اصلی حزب جمهوری در مسجد ابوذر تهران رخ داد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84804748 «امدادرسانی ضعیف در انفجار ۷ تیر»]، خبرگزاری جمهوری اسلامی؛ [https://nahad.sanru.ac.ir/بازخوانی-فاجعه-انفجار-۷-تیر-۱۳۶۰/ «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»]، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری؛ [https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> موضوع جلسه هفتگی<ref>[https://nahad.sanru.ac.ir/بازخوانی-فاجعه-انفجار-۷-تیر-۱۳۶۰/ «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»]، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.</ref> [[حزب جمهوری اسلامی]] تورم و همچنین انتخابات آینده ریاست جمهوری<ref>[https://irdc.ir/fa/news/5017 «روایت لحظه به لحظه از انفجار دفتر حزب جمهوری/ آخرین جمله شهید بهشتی قبل از شهادت چه بود؟»]، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ [https://www.khabaronline.ir/news/1645772 «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»]، خبر آنلاین.</ref> بود.

این حادثه که در شبانگاه هفت تیر [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|۱۳۶۰ش]] به وقوع پیوست، منجر به شهادت [[سید محمد حسینی بهشتی|سید محمد بهشتی]] دبیرکل حزب و رئیس دیوان عالی کشور و همچنین هفتاد و دو نفر از مقامات و چهره‌های برجسته سیاسی شد.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/1032067/۷ «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه]؛ [http://www.imam-khomeini.ir/fa/c17_22698 «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»،] پرتال امام خمینی. [https://www.isna.ir/news/1401040704330 «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»]، ایسنا آذربایجان غربی.</ref> در این حادثه ۲۶ نفر نیز زخمی شدند.<ref>[https://www.beytoote.com/art/decorum/blast-party2-beheshti.html «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»]، بیتوته.</ref> [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران، پیامی صادر کرد و این حادثه را فاجعه‌ای بزرگ برای ملت ایران دانست.<ref>امام خمینی، صحیفه امام خمینی، ج۱۵، ص۱–۳.</ref>

علاوه بر شهادت [[سید محمد حسینی بهشتی|سید محمد بهشتی]]، ۷۲ نفر از جمله چهار وزیر، چند معاون وزیر، ۲۷ نماینده مجلس و جمعی از اعضای [[حزب جمهوری اسلامی]] در جریان انفجار مقر اصلی این حزب به[[شهادت]] رسیدند.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/1032067/۷ «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»، خبرگزاری رسمی حوزه]؛ [http://www.imam-khomeini.ir/fa/c17_22698 «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»،] پرتال امام خمینی؛ [https://www.isna.ir/news/1401040704330 «هفتم تیر ماه؛ یادآور رشادت‌های راست قامتان جاودانه تاریخ»]، ایسنا آذربایجان غربی.</ref> [[محمد منتظری]]، محمدعلی حیدری، [[سید رضا پاک‌نژاد]]، [[غلامحسین حقانی]] و [[عبدالحمید دیالمه]] از دیگر اعضای نام‌دار حزب بودند که در این حادثه کشته شدند. برخی دیگر از اعضای حزب همچون [[اکبر هاشمی رفسنجانی|هاشمی رفسنجانی]]، [[محمدجواد باهنر|محمد جواد باهنر]]، [[محمدعلی رجایی]]، بهزاد نبوی<ref>[https://www.irna.ir/news/84804748 «امدادرسانی ضعیف در انفجار ۷ تیر»]، خبرگزاری جمهوری اسلامی.</ref> و دیگران به دلایل مختلف، نتوانستند در جلسه حزب شرکت کنند و دقایقی قبل از انفجار از ساختمان حزب خارج شدند.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1646622 «هاشمی رفسنجانی روز انفجار مرگبار هفتم تیر چرا به جلسه حزب نرفت؟»]، خبرآنلاین.</ref>

طبق اطلاعات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مراسم تشییع پیکر سید محمد بهشتی به همراه شهدای دیگر این حادثه علی‌رقم تبلیغات گسترده بر علیه [[سید محمد حسینی بهشتی|سید محمد بهشتی]]، با حضور گسترده مردم صورت گرفت که این امر باعث تعجب همگان گردید.<ref>[https://irdc.ir/fa/news/5004 «بی‌تابی مردم در سوگ شهدای هفتم تیر/ تشیع بی‌نظیر شهید بهشتی توسط مردم»]، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref> گستردگی جمعیت به‌اندازه‌ای بود که امکان دفن پیکر شهدا فراهم نشد و خاکسپاری به روز بعد موکول شد.<ref>تاریخ شفاهی حادثه هفتم تیر ۱۳۶۰، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی، [https://irdc.ir/fa/news/5019 «خروش ملت در مراسم تشییع پیکر شهدای هفتم تیر»]، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref>

در هشتم تیرماه در محکومیت اقدام تروریستی تظاهراتی برگزار شد که برخی معتقدند یکی از بی‌نظیرترین تظاهرات کشور ایران بود و خیابان‌ها و کوچه‌های شهرها مملو از جمعیت شد.<ref>[https://irdc.ir/fa/news/5005 «چگونگی نفوذ کلاهی در حزب جمهوری/ موارد مشکوک از فعالیت‌های کلاهی در حزب»]، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درح مطلب: ۵ تیر ۱۳۹۸ش.</ref>

گفته شده است عامل انفجار هفتم تیر یکی از عناصر نفوذی [[سازمان مجاهدین خلق]] به نام محمدرضا کلاهی<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c17_22698 «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»،] پرتال امام خمینی؛ [https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> ملقب به نام سازمانی کریم رادیو بود.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1645772 «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»]، خبر آنلاین.</ref> کلاهی با هدایت سازمان مجاهدین و نفوذ به داخل [[حزب جمهوری اسلامی]] توانست مسئولیت حفاظت حزب را به عهده بگیرد<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۷.</ref> گفته شده است که او قبل از انفجار برای حضور حداکثری همه اعضای شورای مرکزی اصرار زیادی داشت.<ref>[https://irdc.ir/fa/news/1027 «نحوه نفوذ و ارتقاء کلاهی در حزب جمهوری اسلامی»]، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref> وی پس از جاسازی بمب‌ها زیر تریبون و کنار یکی از ستون‌های سالن،<ref>[https://www.beytoote.com/art/decorum/blast-party2-beheshti.html «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»]، بیتوته.</ref> دقایقی قبل از انفجار از ساختمان حزب خارج شد.<ref>دارابی، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۷.</ref> وی سرانجام در سال [[سال ۱۳۹۴ هجری شمسی|۱۳۹۴ش]] در هلند ترور شد.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1645772 «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»]، خبر آنلاین؛ [https://www.beytoote.com/art/decorum/blast-party2-beheshti.html «۷ تیر انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی»]، بیتوته.</ref> عامل حذف کلاهی را نیز سازمان مجاهدین خلق دانسته‌اند.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/tag/1717/ «خوشکوشک: حذف کلاهی کار منافقین بود»، تاریخ ایران].</ref> یکی از اعضای کادر مرکزی سازمان مجاهدین خبر از یکسره شدن کار [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] در روز هفتم تیر داد.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c17_22698 «واقعه هفت تیر چگونه به وقوع پیوست»،] پرتال امام خمینی؛ [https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی؛[https://nahad.sanru.ac.ir/بازخوانی-فاجعه-انفجار-۷-تیر-۱۳۶۰/ «حزب جمهوری اسلامی، جلسات هفتگی خود را یکشنبه‌ها برگزار می‌کرد»]، نهاد نمایندگی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.</ref> موسی خیابانی نفر دوم سازمان، انفجار را سیلی محکم سازمان به جمهوری اسلامی توصیف کرد و معتقد بود که این حادثه سبب نابودی جمهوری اسلامی خواهد شد؛<ref>[https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref>

گزارش وزارت خارجه [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] دربارهٔ سازمان مجاهدین خلق که در سال [[سال ۱۳۷۳ هجری شمسی|۱۳۷۳ش]] انتشار یافت، صراحتاً این سازمان را مسئول انفجار هفتم تیر عنوان کرد.<ref>[https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> [[سازمان مجاهدین خلق]] به علت برخی از ملاحظات<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1645772 «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»]، خبر آنلاین.</ref> ازجمله جلوگیری از تبعات حقوقی<ref>[https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3842474-عوامل-انفجار-هفتم-تیر-چه-کسانی-بودند «عوامل انفجار هفتم تیر ۱۳۶۰ چه کسانی بودند؟»، دنیای اقتصاد].</ref> و ابعاد و آثار گسترده داخلی و بین‌المللی، مسئولیت انفجار را صریحاً به عهده نگرفت؛ اما به صورت تلویحی و با کنایه آن را به خود نسبت می‌داد.<ref>[https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> اعترافات گوناگونی از اعضای اصلی سازمان وجود دارد؛<ref>[https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> چنان‌که طبق اعتراف سعید شاهسوندی عضو سابق کمیته مرکزی سازمان مجاهدین، این انفجار اولین و بزرگترین عمل مسلحانه‌ای بود که توسط سازمان طراحی و اجرا شد.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/1032067/۷ «۷ تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی»]، خبرگزاری رسمی حوزه؛ [https://www.khabaronline.ir/news/1645772 «سالروز انفجار ۷ تیر / «کریم رادیو»، از نفوذ مرگبار در حزب تا ترور در هلند»]، خبر آنلاین.</ref> گفته شده است مدیریت ستاد عملیات ترور توسط بنی‌صدر، رجوی و تعدادی از اعضای رده بالای منافقین اداره شد.<ref>[https://irdc.ir/fa/news/5012 «نقشه منافقین برای انفجار دفتر حزب جمهوری چگونه اجرا شد؟»]، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref> علی فراستی از اعضای قدیمی و جدا شده سازمان در بیان چگونگی اقدام سازمان به انفجار هفتم تیر، [[شوروی]] را پشتیبانی این عملیات معرفی کرد.<ref>[https://psri.ir/?id=gqx6fmp2lq «فاجعه هفتم تیر»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref>