دانشنامه علائی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
این کتاب شامل پنج بخش علمی [[منطق]]، [[طبیعیات]]، [[الهیات]]، [[موسیقی]] و [[هیأت|هیئت]] است که سه بخش منطق و طبیعیات و الهیات آن از نوشته‌های ابن‌سینا است و دو بخش هیئت و موسیقی را [[ابوعبید جوزجانی]]، شاگرد ابن‌سینا، با استفاده از دیگر آثار ابن‌سینا نوشته شده و به این کتاب اضافه شده است. از این کتاب با نام‌های مختلف، از جمله حکمة العلائیة و حکمت علائی، نیز یاد شده است. | این کتاب شامل پنج بخش علمی [[منطق]]، [[طبیعیات]]، [[الهیات]]، [[موسیقی]] و [[هیأت|هیئت]] است که سه بخش منطق و طبیعیات و الهیات آن از نوشته‌های ابن‌سینا است و دو بخش هیئت و موسیقی را [[ابوعبید جوزجانی]]، شاگرد ابن‌سینا، با استفاده از دیگر آثار ابن‌سینا نوشته شده و به این کتاب اضافه شده است. از این کتاب با نام‌های مختلف، از جمله حکمة العلائیة و حکمت علائی، نیز یاد شده است. | ||
دانشنامه | دانشنامه علائی را اولین بار [[محمد معین]]، در سال ۱۳۳۰ش، تصحیح کرد و در تهران به‌چاپ رساند. پس از آن این کتاب به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و روسی ترجمه و چاپ شده است. | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
ابن‌سینا، در ایام اقامتش در [[اصفهان]]، کتاب دانشنامه علائی را به درخواست علاءالدوله محمد بن رستم دشمن‌زیار (م۴۳۳ق)، بنیان‌گذار حکومت آل‌کاکویه و حاکم وقت اصفهان، به نگارش در آورد.<ref>دانش‌پژوه، نمونه‌ای از فهرست آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی در غنا و موسیقی، ۱۳۵۵ش، ص۷۱.</ref> این دانشنامه مشتمل بر اصول پنج علم [[منطق]]، [[طبیعیات]]، [[هیئت]]، [[موسیقی]] و [[الهیات]] است.<ref>مجتبایی، «ابن‌سینا: ادبیات، زبان‌شناسی و آثار فارسی»، ج۴، ص۴۸</ref> | ابن‌سینا، در ایام اقامتش در [[اصفهان]]، کتاب دانشنامه علائی را به درخواست علاءالدوله محمد بن رستم دشمن‌زیار (م۴۳۳ق)، بنیان‌گذار حکومت آل‌کاکویه و حاکم وقت اصفهان، به نگارش در آورد.<ref>دانش‌پژوه، نمونه‌ای از فهرست آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی در غنا و موسیقی، ۱۳۵۵ش، ص۷۱.</ref> این دانشنامه مشتمل بر اصول پنج علم [[منطق]]، [[طبیعیات]]، [[هیئت]]، [[موسیقی]] و [[الهیات]] است.<ref>مجتبایی، «ابن‌سینا: ادبیات، زبان‌شناسی و آثار فارسی»، ج۴، ص۴۸</ref> | ||
همچنین، رساله‌ای در منطق به نام دانشنامه علائی یا الرسالة العلائیة موجود است که غیر از منطق دانشنامه علائی ابن‌سینا است. با توجه به بررسی‌های انجام شده این رساله همان تبصره ابن‌سهلان ساوی است.<ref>ابوعلی سینا، الهیات دانشنامه علائی، ۱۳۸۳ش، مقدمه مصحح، ص ز- یه. </ref> | همچنین، رساله‌ای در منطق به نام دانشنامه علائی یا الرسالة العلائیة موجود است که غیر از منطق دانشنامه علائی ابن‌سینا است. با توجه به بررسی‌های انجام شده این رساله همان تبصره ابن‌سهلان ساوی{{یادداشت|تبصره رساله‌ای فارسی در علم منطق از ابن‌سهلان ساوی است. این رساله همواره مورد توجه دانشوران بوده و از کتاب‌های درسی به‌شمار می‌رفته است. این رساله در سال ۱۳۳۷ش به‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه به چاپ رسیده است. (موحد، «ابن‌سهلان»، ۱۳۷۴، ص۷۲۷).}} است.<ref>ابوعلی سینا، الهیات دانشنامه علائی، ۱۳۸۳ش، مقدمه مصحح، ص ز- یه. </ref> از نظر معین بعید نیست که ابن‌سهلان رساله منطق خود را به تقلید از ابن‌سینا چنین نامیده باشد. کاری که بعداً موجب خلط آن با دانشنامه علائی ابن‌سینا شده است.<ref>ابوعلی سینا، الهیات دانشنامه علائی، ۱۳۸۳ش، مقدمه مصحح، ص یه.</ref> | ||
==اهمیت دانشنامه علائی در غنای علمی زبان فارسی== | ==اهمیت دانشنامه علائی در غنای علمی زبان فارسی== | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}}*ابوعلی سینا، دانشنامه علائی، الهیات، با مقدمه، حواشی و تصحیح محمد معین، همدان، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و دانشگاه بوعلی سینا، ۱۳۸۳ش. | ||
* ابوعلی سینا، دانشنامه | * ابوعلی سینا، دانشنامه علائی، منطق، با مقدمه، حواشی و تصحیح محمد معین و سید محمد مشکاة، تهران، نشر مولی، ۱۳۸۳ش. | ||
* بینش، تقی، «ابن سینا:موسیقی»، در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۴، تهران، نشر مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۰ش. | * بینش، تقی، «ابن سینا: موسیقی»، در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۴، تهران، نشر مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۰ش. | ||
* توکلی، غلامحسین، دانشنامه علایی پورسینا (بخش الهیات)، تهران، سمت، ۱۳۹۹ش. | * توکلی، غلامحسین، دانشنامه علایی پورسینا (بخش الهیات)، تهران، سمت، ۱۳۹۹ش. | ||
* خطیبی، حسین، نثر فارسی در نیمه دوم قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم و سبک نثر فارسی ابن سینا، در جشن‌نامه ابن سینا، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۳۴ش. | * خطیبی، حسین، نثر فارسی در نیمه دوم قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم و سبک نثر فارسی ابن سینا، در جشن‌نامه ابن سینا، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۳۴ش. | ||
* دانش‌پژوه، محمدتقی، نمونه‌ای از فهرست آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی در غنا و موسیقی، تهران، انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر به مناسبت جشن فرهنگ و هنر، ۱۳۵۵ش. | * دانش‌پژوه، محمدتقی، نمونه‌ای از فهرست آثار دانشمندان ایرانی و اسلامی در غنا و موسیقی، تهران، انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر به مناسبت جشن فرهنگ و هنر، ۱۳۵۵ش. | ||
* فنا، فاطمه، «دانشنامه علائی»، در دانشنامه جهان اسلام، ج۱۷، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۱ش. | * فنا، فاطمه، «دانشنامه علائی»، در دانشنامه جهان اسلام، ج۱۷، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، ۱۳۹۱ش. | ||
* مجتبایی، فتح‌الله، «ابن سینا:ادبیات، زبان شناسی و آثار فارسی»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، تهران، نشر مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۰ش | * مجتبایی، فتح‌الله، «ابن سینا:ادبیات، زبان شناسی و آثار فارسی»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۴، تهران، نشر مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۰ش. | ||
* موحد، صمد، «ابن‌سهلان»، در دانشنامه جهان اسلام، ج۳، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۷۴ش. | |||
* مهدوی، یحیی، فهرست نسخه های مصنفات ابن سینا، تهران، ناشر:دانشگاه تهران، ۱۳۳۳ش. | * مهدوی، یحیی، فهرست نسخه های مصنفات ابن سینا، تهران، ناشر:دانشگاه تهران، ۱۳۳۳ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||