Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۴۷۶
ویرایش
امانت شرعی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←لزوم رساندن امانت به دست صاحب مال
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
امین موظف است از مال امانتی تا زمان تحویل محافظت کند<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۲۱، ص۴۱۳–۴۱۴.</ref> و تنها به مقدار رساندن مال به مالک مجاز به تصرف در آن خواهد بود.<ref>موسوی خلخالی، فقه الشیعه-کتاب الإجاره، ۱۴۲۷ق، ص۴۰۲، ۴۲۶.</ref> البته اگر در این بین، مال امانتی بدون کم‌کاری تلف گردید، ضمانتی بر عهده امین نخواهد بود؛<ref>ما وراء الفقه؛ ج۵، ص۲۷؛ طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۶۹؛ حلی، کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۵۶۲.</ref> ولی در صورت کم کاری ولو آن‌که مستقیماً در از بین رفتن و یا معیوب شدن امانت نقشی نداشته باشد، ضامن خواهد بود.<ref>امامی، حقوق مدنی، قم، ج۲، ص۱۶۸.</ref> | امین موظف است از مال امانتی تا زمان تحویل محافظت کند<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۲۱، ص۴۱۳–۴۱۴.</ref> و تنها به مقدار رساندن مال به مالک مجاز به تصرف در آن خواهد بود.<ref>موسوی خلخالی، فقه الشیعه-کتاب الإجاره، ۱۴۲۷ق، ص۴۰۲، ۴۲۶.</ref> البته اگر در این بین، مال امانتی بدون کم‌کاری تلف گردید، ضمانتی بر عهده امین نخواهد بود؛<ref>ما وراء الفقه؛ ج۵، ص۲۷؛ طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۶۹؛ حلی، کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۵۶۲.</ref> ولی در صورت کم کاری ولو آن‌که مستقیماً در از بین رفتن و یا معیوب شدن امانت نقشی نداشته باشد، ضامن خواهد بود.<ref>امامی، حقوق مدنی، قم، ج۲، ص۱۶۸.</ref> | ||
=== لزوم رساندن امانت به دست صاحب مال=== | === لزوم رساندن امانت به دست صاحب مال=== | ||
در فوری بودن برگرداندن مال به صاحبش در میان [[مجتهد|فقها]] اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند در امانت شرعی مال باید فوراً به دست صاحبش و یا نماینده او برسد<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۲۱، ص۴۱۱؛ حسینی عاملی، مفتاح الکرامه، ۱۴۱۹ق، ج۱۷، ص۱۹۴؛ موسوی خلخالی، فقه الشیعه-کتاب الإجاره، ۱۴۲۷ق، ص۴۲۶.</ref> و نباید به انتظار مطالبه مالک نشست.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۲؛ شیرازی، الفقه، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ص۱۹۹.</ref> حتی اگر بازپس دادن موجب سختی‌هایی برای امین باشد<ref>موسوی خلخالی، فقه الشیعه-کتاب الإجاره، ۱۴۲۷ق، ص۴۰۲، ۴۲۵.</ref> و در صورت تأخیر در رد مال و یا اعلان آن، غاصب خواهد بود.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۲.</ref> این در حالی است که در [[امانت مالکی|امانت مالکانه]] بازپس دادن مال تنها با مطالبه مالک خواهد بود.<ref>موسوی خلخالی، فقه الشیعه-کتاب الإجاره، ۱۴۲۷ق، ص۴۲۵؛ شیرازی، الفقه، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ص۱۹۹.</ref> | امانت شرعی باید به دست مالک اصلی برسد و حتی در صورت عدم دسترسی به مالک و یا وصی و وکیل او، باید امانت شرعی به حاکم تحویل گردد.<ref>فقیهان امامی و عرصه‌های ولایت فقیه؛ ج۱، ص۷۷، ۳۸۸–۳۸۹؛ شهید ثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۸۵.</ref> اما فقیهان شیعه درباره وظیفه شخص امین در این زمینه دو نگاه دارند؛ | ||
گروهی از فقیهان معتقدند بازگرداندن مال در امانت شرعی لازم نیست، بلکه تنها باید دسترسی مالک به امانت فراهم شده<ref>امامی، حقوق مدنی، قم، ج۲، ص۱۶۷.</ref> و اگر مالک از وجود این مال بی‌خبر است، آگاه گردد.<ref>حلی، کنز العرفان فی فقه القرآن، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۷۶.</ref> [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] در [[تحریر الوسیله (کتاب)|تحریر الوسیله]] این نظر را به صورت یک احتمال مطرح کرده و آن را احتمالی قوی قلمداد کرده است.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۱، ص۶۴۴.</ref> | |||
گروهی از فقیهان نیز معتقدند شخصی که امانت شرعی در اختیار اوست وظیفه دارد آن امانت را به مالک آن برگرداند. در بین این فقیهان درباره فوری بودن برگرداندن مال به صاحبش در میان [[مجتهد|فقها]] اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند در امانت شرعی مال باید فوراً به دست صاحبش و یا نماینده او برسد<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۲۱، ص۴۱۱؛ حسینی عاملی، مفتاح الکرامه، ۱۴۱۹ق، ج۱۷، ص۱۹۴؛ موسوی خلخالی، فقه الشیعه-کتاب الإجاره، ۱۴۲۷ق، ص۴۲۶.</ref> و نباید به انتظار مطالبه مالک نشست.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۲؛ شیرازی، الفقه، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ص۱۹۹.</ref> حتی اگر بازپس دادن موجب سختی‌هایی برای امین باشد<ref>موسوی خلخالی، فقه الشیعه-کتاب الإجاره، ۱۴۲۷ق، ص۴۰۲، ۴۲۵.</ref> و در صورت تأخیر در رد مال و یا اعلان آن، غاصب خواهد بود.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۳۵۲.</ref> این در حالی است که در [[امانت مالکی|امانت مالکانه]] بازپس دادن مال تنها با مطالبه مالک خواهد بود.<ref>موسوی خلخالی، فقه الشیعه-کتاب الإجاره، ۱۴۲۷ق، ص۴۲۵؛ شیرازی، الفقه، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ص۱۹۹.</ref> | |||
=== تبدیل امانت مالکی به امانت شرعی === | === تبدیل امانت مالکی به امانت شرعی === | ||
در برخی شرایط ممکن است [[امانت مالکی]] به امانت شرعی تبدیل شود. مثلاً امانت‌گذار و یا امین از دنیا رفته و یا [[دیوانه]] شوند که در این صورت امانت مالکی تبدیل به امانت شرعی خواهد شد تا به دست صاحبش و یا ولی یا وصی او برسد.<ref>فقه الصادق(ع) (للروحانی)؛ ج۱۹، ص۳۱۵.</ref> اگر امانت مالکانه در ضمن قرادادهایی همچون رهن و [[اجاره]] نیز بوده و قراداد فسخ شده و یا به پایان برسد، مال مورد نظر تبدیل به امانت شرعی خواهد شد تا به دست صاحبش برسد.<ref>گلپایگانی، هدایه العباد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳.</ref> هرچند برخی مورد اخیر را اختلافی می‌دانند.<ref>جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۶۵۴؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۱، ص۶۴۴.</ref> عده‌ای معتقدند، بطلان هرگونه امانت مالکی، سبب تبدیل شدن آن به امانت شرعی خواهد شد.<ref>شیرازی، الفقه، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ص۱۹۹.</ref> | در برخی شرایط ممکن است [[امانت مالکی]] به امانت شرعی تبدیل شود. مثلاً امانت‌گذار و یا امین از دنیا رفته و یا [[دیوانه]] شوند که در این صورت امانت مالکی تبدیل به امانت شرعی خواهد شد تا به دست صاحبش و یا ولی یا وصی او برسد.<ref>فقه الصادق(ع) (للروحانی)؛ ج۱۹، ص۳۱۵.</ref> اگر امانت مالکانه در ضمن قرادادهایی همچون رهن و [[اجاره]] نیز بوده و قراداد فسخ شده و یا به پایان برسد، مال مورد نظر تبدیل به امانت شرعی خواهد شد تا به دست صاحبش برسد.<ref>گلپایگانی، هدایه العباد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳.</ref> هرچند برخی مورد اخیر را اختلافی می‌دانند.<ref>جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۶۵۴؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۱، ص۶۴۴.</ref> عده‌ای معتقدند، بطلان هرگونه امانت مالکی، سبب تبدیل شدن آن به امانت شرعی خواهد شد.<ref>شیرازی، الفقه، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۷ق، ص۱۹۹.</ref> | ||