بی‌بی پاکدامن: تفاوت میان نسخه‌ها

زیارتگاه بی‌بی پاکدامن با صدها سال قدمت، از آثار باستانی و زیارتی شهر لاهور به‌شمار می‌رود.<ref>ثبوت، «پاکدامن بیبیان»، ج۵، ص۴۴۲.</ref> مردم عقیده دارند که رقیه دختر امام علی(ع) همراه با پنج زن دیگر در این بارگاه دفن هستند.<ref>اردو دائرة المعارف اسلامیّه، ذیل مادّه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/۱۹۶۴ـ۱۹۸۹</ref> [[زیارت|زائرین]] زیادی در طول سال، اعم از شیعه و سنی بخاطر زیارت، از لاهور و شهرهای دیگر پاکستان به لاهور سفر می‌کنند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/ur/news/2018/02/23/1664279/%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%88%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%92-%DA%A9%DB%92-%D8%B9%D8%B1%D8%B3-%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%A7-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%DB%81%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%A7 لاہور | حضرت بی بی پاکدامنؒ کے عرس کی تقریبات کا آغاز ہوگیا]، خبرگزاری تسنیم</ref>

*برخی این بارگاه را منسوب به رقیه دختر امام علی(ع) و همسر [[مسلم بن عقیل]] می‌دانند.<ref>نور احمد چشتی، تحقیقات چشتی، ۱۹۶۴م ج۱، ص۳۱۳ـ ۳۲۴. </ref> و به باور مردم، رقیه قبل از [[واقعه کربلا|واقعه عاشورا]] همراه با دو دخترش، دو خواهر مسلم بن عقیل و یک کنیز به این منطقه سفر می‌کند.<ref>اردو دائرة المعارف اسلامیّه، ذیل مادّه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/۱۹۶۴ـ۱۹۸۹</ref>  

#چون آن زمان در لاهور اصلاً مسلمانی نبوده است.<ref>منشی محمد دین فوق، تذکره علماء لاہور، ۱۳۳۸ق بنقل از حضرت بی‌بی پاکدامنان لاهور تالیف حفیظ الله خان منظر، ص۶۴</ref>

#چنین واقعه‌ای در منابع تاریخی ثبت نشده است.<ref>اردو دائرة المعارف اسلامیّه، ذیل مادّه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/۱۹۶۴ـ۱۹۸۹</ref>  

#نام‌هایی که برای دختران ذکر شده فارسی هستند.<ref>غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج 2</ref>

*به‌گفته عده‌ای دیگر، در قرن ششم هجری قمری یک سید عابد و زاهد به‌نام سیداحمد توخته، از کرمان به لاهور سفر می‌کند و در لاهور کنونی ساکن می‌شود.<ref>منشی محمد دین فوق، تذکره علماء لاہور، ۱۳۳۸ق بنقل از حضرت بی‌بی پاکدامنان لاهور تالیف حفیظ الله خان منظر، ص ۶۴</ref> توخته شش دختر با نام‌های بی‌بی حاج رقیه، بی‌بی تاج، بی‌بی نور، بی‌بی حور، بی‌بی گوهر و بی‌بی شهباز داشته و دختران او در محله بی‌بی پاکدامن دفن می‌شوند.<ref>غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج۲.</ref>

در طول سال زائران به قصد زیارت به بی‌بی پاکدامن سفر کرده و شیعیان هر شب جمعه عزاداری برگزار می‌کنند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/ur/news/2018/02/23/1664279/%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%88%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%92-%DA%A9%DB%92-%D8%B9%D8%B1%D8%B3-%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%A7-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%DB%81%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%A7 لاہور | حضرت بی بی پاکدامنؒ کے عرس کی تقریبات کا آغاز ہوگیا]، خبرگزاری تسنیم</ref> هر سال سه روز بر مزار به‌عنوان سالگرد رقیه مراسم برگزار می‌شود و شیعه و سنی در آن شرکت می‌کنند۔ این مراسم عرس نام دارد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/ur/news/2018/02/23/1664279/%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%88%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%92-%DA%A9%DB%92-%D8%B9%D8%B1%D8%B3-%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%A7-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%DB%81%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%A7 لاہور | حضرت بی بی پاکدامنؒ کے عرس کی تقریبات کا آغاز ہوگیا]، خبرگزاری تسنیم</ref>

درباره سفر رقیه به لاهور چنین نقل شده است که هنگام سفر امام حسین(ع) به‌‍سوی [[کربلا]] وقتی امام خبر [[شهادت]] [[مسلم بن عقیل]] را دریافت کرد، رقیه را که همسر مسلم بود، فراخواند و به وی توصیه کرد تا سمت [[هندوستان|شبه قاره هند]] برود. رقیه نمی‌خواست برادرش را رها کند ولی معلوم نیست امام به او چه گفتند که از کاروان [[سیدالشهدا]] بیرون آمد و راهی شبه قاره هند شد.<ref>نور احمد چشتی، تحقیقات چشتی، ۱۹۶۴م ج۱، ص۳۱۳-۳۲۴.</ref> در این سفر دو دختر خردسالش و دو خواهر مسلم بن عقیل و یک خادمه به‌نام حلیمه وی را همراهی می‌کردند.<ref>نور احمد چشتی، تحقیقات چشتی، ۱۹۶۴م ج۱، ص۳۱۳ـ ۳۲۴. </ref>

سلطان محمود غزنوی در سال ۴۱۰ق به منطقه آمد و اولین بار با سنگ‌های تزیینی بارگاه و اطراف آن صحن را درست کرد. بعدها اکبر پادشاه از سلسله سلاطین مغول سقف روی آن درست کرد.<ref>[http://bibipakdaman.com/history.html HISTORY OF BIBI RUQAIYA BINTE ALI (a.s]، سایت زیارتگاه.</ref>

<ref>[https://baaghitv.com/hazrat-bb-pakdaman-ki-tazyeno-arayesh-ka-kaam-shuru/دربار حضرت بی بی پاکدامنؒ لاہور کی تزئین و آرائش کا کام شروع، زائرین کی آمد عارضی طور پربند]، خبرگزاری باغی</ref>

البته عالمان شیعه و سنی به بازسازی اعتراض کردند و تغییر در نقشه قدیمی ساختمان و طرح بازسازی جدید را مغایر با شأن این بارگاه و خلاف قوانین میراث باستانی دانسته از محاکم قضایی درخواست جلوگیری کردند.<ref>[https://www.islamtimes.org/ur/gallery/877402/1/%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86-%DA%A9%DB%92-%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%92-%D8%B3%DB%92-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%81-%D8%B3%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1-%DA%A9%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3-%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3 لاہور، مزار بی بی پاکدامن کے تعمیر کے حوالے سے شیعہ سنی علماء کی پریس کانفرنس]، خبرگزاری اسلام تائمز</ref>

دادگاه عالی لاهور نیز برای حل این مشکل کمسیون ویژه تشکیل داد.<ref>[https://www.city42.tv/06-Sep-2022/91689لاہور ہائیکورت نے بی بی پاکدامن کے مزار اور قبرستان کی تعمیر روک دی]، خبرگزاری سیتی ۴۲ تی وی.</ref>

در زیارتگاه، دو محوطه وجود دارد که یکی آرامگاه بی‌بی حاج رقیه، بی‌بی تاج و بی‌بی نور، و دیگری آرامگاه بی‌بی حور، بی‌بی گوهر و بی‌بی شهباز است. علاوه بر شش بانوان که ذکر شد، سیدجلال‌الدین حیدربن صفی الدین بخاری (متوفای ۱۰۱۶ق)، برادر میران محمدشاه موج دریا بخاری (متوفای ۱۰۱۳ق) با گنبدی آجری در محوطه اول دیوار به دیوار مقبره بی‌بی تاج قرار دارد و مردم آن را روضه استاد حضرات بیبیان می‌نامند.<ref>اردو دائرة المعارف اسلامیّه، ذیل مادّه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/۱۹۶۴ـ۱۹۸۹؛ غلام سرور لاهوری، خزینه الاصفیا، ج۲، ص۹۳، ج ۲، کانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴.</ref>

درباره سرگذشت این بانوان چند اثر نگارش شده‌اند که دو رساله به نام «رساله بیبیان پاکدامنان» از غلام دستگیر نامی؛ «رساله بیبیان پاکدامن» از محمددین کلیم؛ کتاب «بیبیان پاک دامنان» از مسعود رضا خاکی؛ «بی‌بی پاک دامن» از مولانا سیدآغا مهدی لکهنوی (متوفی 1365 ش ) و «تاریخ بیبیان پاکدامنان» از مولوی محمدبخش شاه قریشی<ref>نقوی، حسین عارف نقوی، برّ صغیرکی امامیه مصنفیّن: کی مطبوعه تصانیف اوراتراجم، ج۱، ص۴۴۶، ج ۲ ص۴۵۸، ج۲ ص ۴۶۱.</ref> را می‌توان نام برد.

{{پانویس2}}

*[https://baaghitv.com/hazrat-bb-pakdaman-ki-tazyeno-arayesh-ka-kaam-shuru/دربار حضرت بی بی پاکدامن لاہور کی تزئین و آرائش کا کام شروع ،زائرین کی آمد عارضی طور پربند]، خبرگزاری باغی، درج مطلب: ۴ اگوست ۲۰۲۱م تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۱ش.

*[https://www.city42.tv/06-Sep-2022/91689لاہور ہائیکورٹ نے بی بی پاکدامنؒ کے مزار اور قبرستان کی تعمیر روک دی]، خبرگزاری سیتی ۴۲ تی وی، درج مطلب:۲۱ مه ۲۰۱۳م، تاریخ بازدید:۱۰ آبان ۱۴۰۱ش.

*[https://www.islamtimes.org/ur/gallery/877402/1/%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86-%DA%A9%DB%92-%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%92-%D8%B3%DB%92-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%81-%D8%B3%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1-%DA%A9%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3-%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%B3 لاہور، مزار بی بی پاکدامن کے تعمیر کے حوالے سے شیعہ سنی علماء کی پریس کانفرنس]، خبرگزاری اسلام تائمز، درج مطلب: ۲۹ ژویه ۲۰۲۰م، تاریخ بازدید:۱۰ آبان ۱۴۰۱ش.

*[https://www.tasnimnews.com/ur/news/2018/02/23/1664279/%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%88%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%92-%DA%A9%DB%92-%D8%B9%D8%B1%D8%B3-%DA%A9%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%A7-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%DB%81%D9%88%DA%AF%DB%8C%D8%A7 حضرت بی بی پاکدامنؒ کے عرس کی تقریبات کا آغاز ہوگیا]، خبرگزاری تسنیم، درج مطلب:۲۳ فوریه ۲۰۱۸م، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۱ش.

*اردو دائرة معارف اسلامیّه ، لاهور 1384ـ1410/1964ـ1989م.

*چشتی، نور احمد، تحقیقات چشتی ، چاپ احسان علی ، لاهور ۱۹۶۴م.

*چغتایی، محمد عبدالله، تاریخی مساجد لاهور ، لاهور ۱۹۷۶م.

*شماره سوال ۴۴۴۴ از مفتی شبیر قادری [https://www.thefatwa.com/urdu/questionID/4444/%DA%A9%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%DB%81-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86-%D9%85%DB%8C%DA%BA-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D9%82%DB%8C%D9%84-%DA%A9%DB%92-%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DB%81%DB%8C%DA%BA/کیا درگاہ بی بی پاکدامن میں خاندانِ مسلم بن عقیل کے مزار ہیں؟]، سایت فتوی، تاریخ درج: ۲۰۱۷م تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۱ش.

*غلام سرور لاهوری ، خزینة الاصفیا ، ج ۲، کانپور ۱۳۳۲ش/۱۹۱۴م.

*نقوی،حسین عارف، برّصغیر کی امامیه مصنفیّن کی مطبوعه تصانیف اور تراجم ، اسلام آباد ۱۳۷۶ش.