عبیدالله بن علی حلبی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عبیدالله بن علی حلبى'''؛ راوی‌، [[محدث‌|محدّث‌]] و [[فقیه‌]] نامدار [[شیعه|شیعی]] در [[قرن دوم]] و از اصحاب [[امام صادق]](ع) می‌باشد‌. بیشترین شهرت عبیدالله حلبی به سبب تأليف كتابى با عنوان [[الجامع]] يا الكتاب بوده كه گفته شده نخستين اثر [[فقه|فقهى]] در ميان شيعيان بوده است.

جدّ ابوعلی عبیدالله حلبی ابوشُعْبه، از راويان حديث از [[امام حسن]](ع) و [[امام حسین|امام حسين]](ع) بود. خانواده حلبى يكى از اقوام [[شیعه|شيعى]] مشهور به وثاقت و مورد استناد در [[کوفه]] بودند و به نام جدشان، به خاندان ابى‌شعبه شهرت داشتند.<ref>نجاشى، رجال، ص 230 ـ 231</ref>

[[نجاشی]]<ref>نجاشى، رجال، ص 230</ref> از پيوند ولاء بين اين خاندان و قبيله بنى تَيْم‌اللات بن ثعلبه سخن گفته و [[شیخ طوسی|شيخ طوسى]]<ref>رجال، ص 234</ref> آنان را از موالى بنوعِجْل دانسته است.

به تصريح نجاشى،<ref>نجاشى، رجال، ص 230</ref> سبب شهرت عبيداللّه‌بن على به حلبى، رفت و آمد وى و برادر و پدرش به شهر [[حلب]]، براى كارهاى تجارى، بوده است.<ref>برقى، ص 23</ref>

عمده شهرت عبیدالله حلبی به سبب تأليف كتابى با عنوان الجامع يا الكتاب بوده كه گفته شده نخستين اثر [[فقه|فقهى]] در ميان [[شیعه|شيعيان]] بوده است.<ref>مدرسى طباطبائى، ج 1، ص 380</ref>

به نوشته [[احمد بن علی نجاشی|نجاشى]]<ref>نجاشى، رجال، ص 231</ref> و شيخ طوسى،<ref>فهرست، ص 305</ref> او كتاب خود را به [[امام صادق]](ع) عرضه كرد و امام آن را ستود. اين كتاب از متون رايج در ميان [[امامیه|اماميه]] بوده است.

[[شیخ طوسی]]<ref>فهرست، ص 305</ref> چند طريق در روايت اين كتاب را ذكر و تصريح كرده است كه اين كتاب محلّ اعتماد علما و [[محدث|محدّثان]] است.<ref>بهبودى، ص 261 ـ 262</ref>

روايت كتاب حلبى در ميان [[اسماعیلیه|اسماعيليه]] نيز متداول بوده است. گفته‌اند كه دو داعى برجسته اسماعيلى، به نامهاى حلوانى و سفيانى، كه قبل از تشكيل حكومت [[فاطمیان|فاطميان]] در شمال [[آفریقا|آفريقا]] در آن نواحى فعاليت داشتند، كتاب حلبى را روايت كرده‌اند.<ref>ابن‌هيثم، کتاب المناظرات، ص 122؛ قرشى، تاریخ الخلفاء الفاطمیین بالمغرب، ص 211</ref>

داعى اسماعيلى، ابوعبداللّه جعفربن احمدبن هيثم، اين كتاب را، به نقل از افلح‌بن هارون عبانى (داعى، شيخ و فقيه قبيله مَلُوسَه، از قبايل طرفدار اسماعيليه)، روايت كرده است.<ref>ابن‌هيثم، کتاب المناظرات، ص 121 ـ 122</ref>

[[قاضی نعمان|قاضى نعمان]] از اين كتاب در تأليف كتاب خود، الايضاح، استفاده و مطالب متعددى از آن نقل كرده است.<ref>قاضی نعمان، الایضاح، ص 40، 46، 49 ؛ مدرسی طباطبائی، تربت پاکان ، ج 1، ص 381 </ref>

[[ابن شهر آشوب|ابن‌شهرآشوب]]<ref>ابن شهر آشوب، ص 179</ref> از كتابى به نام المسائل، تأليف حلبى، نام برده كه ظاهراً اين كتاب را نديده و اطلاعاتش براساس نقل‌ قول‌هایی از آن در الايضاح [[قاضى نعمان]] بوده است.

عبیدالله حلبى در كتاب المسائل، همانند ديگر آثار تأليف شده به اين نام در عصر حضور [[ائمه اطهار|ائمه]]،<ref>مدرسى‌طباطبائى، تربت پاکان، ج 1، ص 347، 381</ref>نخست پرسش‌هاى خود را از امام و در ادامه، پاسخ‌هاى امام را آورده است.

كتاب المسائل حلبى حاوى پرسش‌هاى او از [[امام صادق]](ع) و پاسخ‌هاى حضرت به آنها بوده است.

[[شیخ صدوق]] از اين اثر در [[من لایحضره الفقیه|كتاب مَن لايَحضُرُه الفقيه]]<ref>شیخ صدوق، من لایحضر، ج 1، ص 83، 99 و ج 2، ص 40، 344 و ج 3، ص 40، 47</ref> مطالبى نقل كرده است.

كتاب المسائل همچنين در اختيار قاضى نعمان بوده و او نقل‌قول‌هایی از آن را در [[الايضاح]]<ref>قاضی نعمان، الایضاح، ص 30، 36</ref>آورده است.<ref>مدرسى‌طباطبائى، تربت پاکان، ج 1، ص 381</ref>

از مشهورترين كسانى كه از عبيداللّه ‌بن على حلبى حديث نقل كرده‌اند، اين اشخاص بوده‌اند: [[حماد بن عثمان]]،<ref>كلينى، ج 5، ص 356؛ شیخ صدوق، خصال، ص 294</ref> [[ابراهیم بن عبدالحمید|ابراهيم‌بن عبدالحميد]]،<ref>كلينى، ج 2، ص 114</ref> [[علی بن رئاب کوفی|على‌ بن رئاب كوفى]]،<ref>شیخ صدوق، خصال، ج 1، ص 129، 151</ref> و [[احمد بن عائذ|احمدبن عائذ]].<ref>كلينى، ج 2، ص 639</ref>

{{راست‌چین}}

{{راست‌چین}}