علم امام: تفاوت میان نسخه‌ها

روایات نقل شده درباره علم امام مضمون یک‌دستی ندارند و زمینه‌ساز اختلاف بین متکلمان شیعه و تقسیم ایشان به مفوضه و مقصره شده‌اند. گروهی از عالمان شیعه علم امام را نامحدود، بالفعل و حضوری می‌دانند ولی گروهی دیگر مثل [[شیخ مفید|مفید]] و [[سید مرتضی|مرتضی]] علم امام را محدود، ارادی و مشروط دانسته‌اند. افزایش‌پذیری علم امامان و پاره‌ای روایات ناظر به بی‌اطلاعی ایشان از برخی امور مؤید این نظریه دانسته شده است. برخی [[علم غیب|آگاهی امام از غیب]] را لازمه امامت و برخی دیگر تفضلی از سوی خدا می‌دانند که فراتر وظایف امامت به امام عطا شده است.  

==جایگاه و اهمیت بحث==

بحث از علم امام یکی از مباحث بنیادین تشیع است<ref>حمادی، «گستره علم امام از منظر کلینی و صفار»، ص۵۸.</ref> زیرا در باورهای شیعه علم امام یکی از ویژگی‌های اصلی [[امامت|امام]] دانسته شده است<ref>نادم، علم امام (مجموعه مقالات)، ۱۳۸۸ش، ص۱۲.</ref> که در تحقق سایر شرایط امامت مثل [[افضلیت امام|افضلیت]] هم تأثیر دارد.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۷.</ref> در آغاز بحث درباره علم امام نزاعی فکری بین مکتب تشیع و مدعیان امامت بود<ref>حمادی، «گستره علم امام از منظر کلینی و صفار»، ص۵۸.</ref> و باور به این ویژگی باعث تمایز نظریه امامت در شیعه (اعم از [[مفوضه]] و [[مقصره]]) با سایر فرقه‌های اسلامی شده است.<ref>صیامیان گرجی و همکاران، «تحلیل گفتمانی میراث حدیثی شیعه: مبانی و نتایج»، ص۷۹.</ref> بعدها این بحث خود تبدیل به گفتمانی درون‌مذهبی شد و زمینه‌ساز پیدایش آراء و گرایش‌های گونه‌گونی گردید.<ref>حمادی، «گستره علم امام از منظر کلینی و صفار»، ص۵۸.</ref> علاوه بر آن شیعیان [[امامان شیعه|امامان]] را دارای مراتبی از [[علم غیب]] نیز می‌دانند.<ref>ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ۱۳۸۶ش، ص۴۲۸.</ref> و بسیاری از ایشان معتقدند امامان از احوالات مردم با خبرند و در هنگام [[توسل]] مردم به ایشان آن‌ها مردم را می‌بینند و صدای آنها را می‌شنوند.