کاربر ناشناس
مستدرک الوسائل (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (Roohish صفحهٔ مستدرک الوسائل را به مستدرک الوسائل (کتاب) منتقل کرد) |
imported>Smnazem بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:مستدرک الوسائل.jpg|بندانگشتی]] | |||
'''مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل''' مشهور به '''مستدرک''' کتابی فقهی تألیف [[میرزا حسین نوری]]، مشهور به [[محدث نوری]] از علماى شيعه (متوفای 1320 هجرى) است. اين كتاب در استدراك و تتمیم «[[وسائل الشیعه]]» اثر [[شیخ حر عاملی]] نگاشته شده و مهم ترین اثر میرزای نوری به شمار می آید. | '''مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل''' مشهور به '''مستدرک''' کتابی فقهی تألیف [[میرزا حسین نوری]]، مشهور به [[محدث نوری]] از علماى شيعه (متوفای 1320 هجرى) است. اين كتاب در استدراك و تتمیم «[[وسائل الشیعه]]» اثر [[شیخ حر عاملی]] نگاشته شده و مهم ترین اثر میرزای نوری به شمار می آید. | ||
== معرفی و اعتبار کتاب == | == معرفی و اعتبار کتاب == | ||
* محدث نورى در مستدرک الوسائل، به جمع‌آورى بيش از 23 هزار روايت كه در وسائل الشيعه نيامده پرداخته است. | * محدث نورى در مستدرک الوسائل، به جمع‌آورى بيش از 23 هزار روايت كه در وسائل الشيعه نيامده پرداخته است. | ||
* كتاب مستدرك الوسائل از مجموعه‌هاى روايى معتبر شيعه به شمار مى‌آيد كه در قرن اخير نگاشته شده است. | * كتاب مستدرك الوسائل از مجموعه‌هاى روايى معتبر شيعه به شمار مى‌آيد كه در قرن اخير نگاشته شده است. | ||
| خط ۸: | خط ۱۱: | ||
* اين منابع شامل 75 كتاب روايى شيعه است كه محدث نورى در خاتمه، اعتبار هر يك از آن ها را به اثبات رسانده است. | * اين منابع شامل 75 كتاب روايى شيعه است كه محدث نورى در خاتمه، اعتبار هر يك از آن ها را به اثبات رسانده است. | ||
* مؤلف، روايات فراوانى از كتاب‌هاى معتبر روايى شيعه را كه در معرض فراموشى بوده جمع‌آورى كرده و پس از تحقيق در صحت و اعتبار آن ها، به مجموعه‌هاى روايى شيعه اضافه نموده و غناى آن ها را بيش از پيش كرده است. | * مؤلف، روايات فراوانى از كتاب‌هاى معتبر روايى شيعه را كه در معرض فراموشى بوده جمع‌آورى كرده و پس از تحقيق در صحت و اعتبار آن ها، به مجموعه‌هاى روايى شيعه اضافه نموده و غناى آن ها را بيش از پيش كرده است. | ||
== انگيزۀ نگارش == | == انگيزۀ نگارش == | ||
[[محدث نوری]]، انگيزۀ خود را از نگارش اين كتاب اين گونه بيان مى کند: عالم كامل، متبحر خبير، محدث نقاد و آگاه، نشر دهندۀ آثار، جمع‌آورندۀ روايات، شيخ محمد بن حسن [[حر عاملی]] در كتاب [[وسائل الشیعه]] روايات و احاديث فراوانى را از ميان كتاب‌هاى روايى علما و اصحاب جمع‌آورى نموده است. رواياتى كه براى جان لذّت‌بخش و براى ديده، نور چشم است. اين كتاب به شكر خدا مرجع [[شیعه]] و جمع‌آورندۀ دستورات شريعت است كه هيچ كتابى به پاى آن نمى رسد و هيچ [[مجتهد]] فقيهى براى استنباط [[احکام شرعی]] از آن بى نياز نيست. | [[محدث نوری]]، انگيزۀ خود را از نگارش اين كتاب اين گونه بيان مى کند: عالم كامل، متبحر خبير، محدث نقاد و آگاه، نشر دهندۀ آثار، جمع‌آورندۀ روايات، شيخ محمد بن حسن [[حر عاملی]] در كتاب [[وسائل الشیعه]] روايات و احاديث فراوانى را از ميان كتاب‌هاى روايى علما و اصحاب جمع‌آورى نموده است. رواياتى كه براى جان لذّت‌بخش و براى ديده، نور چشم است. اين كتاب به شكر خدا مرجع [[شیعه]] و جمع‌آورندۀ دستورات شريعت است كه هيچ كتابى به پاى آن نمى رسد و هيچ [[مجتهد]] فقيهى براى استنباط [[احکام شرعی]] از آن بى نياز نيست. | ||
| خط ۱۷: | خط ۲۲: | ||
# برخى روايات در كتاب‌هاى معتبرى كه در اختيار ايشان بوده وجود داشته، اما وى از آن ها اعراض كرده و يا متوجه آن ها نشده است. | # برخى روايات در كتاب‌هاى معتبرى كه در اختيار ايشان بوده وجود داشته، اما وى از آن ها اعراض كرده و يا متوجه آن ها نشده است. | ||
پس از آن كه به اين روايات دسترسى پيدا كردم، ديدم كه جمع‌آورى آن ها و الحاقشان به كتاب وسائل از بهترين عبادات و اعمال براى نزديكى به درگاه خداوند متعال است؛ چرا كه در جمع‌آورى آن ها فوائد بزرگ و مهمى براى حفظ روايات [[اهل بیت]](ع) است و اساس دين با آن كامل گشته و شريعت [[پیامبر اکرم]](ص) با آن درخشان تر خواهد شد.<ref>مستدرک الوسائل، ج 1، ص 60 - 62.</ref> | پس از آن كه به اين روايات دسترسى پيدا كردم، ديدم كه جمع‌آورى آن ها و الحاقشان به كتاب وسائل از بهترين عبادات و اعمال براى نزديكى به درگاه خداوند متعال است؛ چرا كه در جمع‌آورى آن ها فوائد بزرگ و مهمى براى حفظ روايات [[اهل بیت]](ع) است و اساس دين با آن كامل گشته و شريعت [[پیامبر اکرم]](ص) با آن درخشان تر خواهد شد.<ref>مستدرک الوسائل، ج 1، ص 60 - 62.</ref> | ||
== شیوه نگارش == | == شیوه نگارش == | ||
محدث نورى كتاب مستدرك را به شيوۀ كتاب وسائل نگاشته است. | محدث نورى كتاب مستدرك را به شيوۀ كتاب وسائل نگاشته است. | ||
# وى ترتيب باب هاى كتاب را مانند ترتيب باب هاى وسائل نامگذارى كرده تا مراجعه كننده به راحتى بتواند روايات مورد نظر را پيدا كند و اگر نظر وى با صاحب وسائل در نامگذارى برخى باب ها فرق مى كرده باز هم رعايت هماهنگى شده تا دو كتاب نوشته يك نفر به نظر آيد. | # وى ترتيب باب هاى كتاب را مانند ترتيب باب هاى وسائل نامگذارى كرده تا مراجعه كننده به راحتى بتواند روايات مورد نظر را پيدا كند و اگر نظر وى با صاحب وسائل در نامگذارى برخى باب ها فرق مى كرده باز هم رعايت هماهنگى شده تا دو كتاب نوشته يك نفر به نظر آيد. | ||
| خط ۲۵: | خط ۳۲: | ||
# در پايان بيشتر ابواب نكات مهمى درباره مباحث ابواب آمده، مانند احكامى كه بايد در آن باب‌ها مطرح مى‌شد يا نبايد مطرح مى‌شد و ديگر مباحث مربوط به آن. | # در پايان بيشتر ابواب نكات مهمى درباره مباحث ابواب آمده، مانند احكامى كه بايد در آن باب‌ها مطرح مى‌شد يا نبايد مطرح مى‌شد و ديگر مباحث مربوط به آن. | ||
# گاهى روايتى را شيخ حر عاملى در باب خاصى نياورده ولى در جاى ديگرى آورده است. محدث نورى آن روايت را در آن باب خاص نيز كه به نظر وى لازم بوده آورده است. | # گاهى روايتى را شيخ حر عاملى در باب خاصى نياورده ولى در جاى ديگرى آورده است. محدث نورى آن روايت را در آن باب خاص نيز كه به نظر وى لازم بوده آورده است. | ||
== تاريخ نگارش == | == تاريخ نگارش == | ||
محدث نورى در حدود سال 1295 هجرى در شهر [[سامرا]] در جوار حرم [[امام هادی]](ع) و [[امام عسکری]](ع) و در خدمت [[ميرزای شیرازی]] نگارش آن را شروع و در سال 1313 هجرى يعنى يك سال بعد از وفات ميرزاى شيرازى بخش اصلى آن را به اتمام رسانده است و در سال 1319 در شهر [[نجف]] و در شب دهم [[ربیع الثانی]] سالروز تولد امام حسن عسكرى(ع) بخش دوم كتاب را كه خاتمه آن است، به پايان رساند.<ref>الذریعه، ج 21، ص 8.</ref> | محدث نورى در حدود سال 1295 هجرى در شهر [[سامرا]] در جوار حرم [[امام هادی]](ع) و [[امام عسکری]](ع) و در خدمت [[ميرزای شیرازی]] نگارش آن را شروع و در سال 1313 هجرى يعنى يك سال بعد از وفات ميرزاى شيرازى بخش اصلى آن را به اتمام رسانده است و در سال 1319 در شهر [[نجف]] و در شب دهم [[ربیع الثانی]] سالروز تولد امام حسن عسكرى(ع) بخش دوم كتاب را كه خاتمه آن است، به پايان رساند.<ref>الذریعه، ج 21، ص 8.</ref> | ||
== ويژگي هاى كتاب == | == ويژگي هاى كتاب == | ||
* برخى از روايات ضعيف در كتاب وسائل در اين كتاب با سند صحيح آمده است. | * برخى از روايات ضعيف در كتاب وسائل در اين كتاب با سند صحيح آمده است. | ||
* كثرت و فراوانى برخى روايات غريب و نادر در كتاب وسائل، در اين كتاب ثابت شده است. | * كثرت و فراوانى برخى روايات غريب و نادر در كتاب وسائل، در اين كتاب ثابت شده است. | ||
| خط ۳۶: | خط ۴۷: | ||
* دلالت برخى روايات غير ظاهر روشن و آشكار گرديده است. | * دلالت برخى روايات غير ظاهر روشن و آشكار گرديده است. | ||
* روايات برخى آداب شرعى و فروع و احكام كه در وسائل براى آنها روايتى نيامده در اين كتاب آمده است. | * روايات برخى آداب شرعى و فروع و احكام كه در وسائل براى آنها روايتى نيامده در اين كتاب آمده است. | ||
== سخن بزرگان == | == سخن بزرگان == | ||
[[آقا بزرگ تهرانی]] از شاگردان محدث نورى درباره اين كتاب مى نویسد: اعتبار اين كتاب مانند ديگر مجموعه‌هاى روايى معتبرى است كه در اين اواخر نگاشته شده است و بر همه مجتهدين لازم است تا در استنباط احكام شرعى به روايات اين كتاب نيز توجه نموده تا فحص و جستجوى آنان در روايات كامل شده و يقين به عدم معارض حاصل نمايند.<ref>الذریعه، ج 21، ص 8.</ref> | [[آقا بزرگ تهرانی]] از شاگردان محدث نورى درباره اين كتاب مى نویسد: اعتبار اين كتاب مانند ديگر مجموعه‌هاى روايى معتبرى است كه در اين اواخر نگاشته شده است و بر همه مجتهدين لازم است تا در استنباط احكام شرعى به روايات اين كتاب نيز توجه نموده تا فحص و جستجوى آنان در روايات كامل شده و يقين به عدم معارض حاصل نمايند.<ref>الذریعه، ج 21، ص 8.</ref> | ||
[[آخوند خراسانی]] صاحب كتاب [[كفایة الاصول]] در مجلس درس خود كه بيش از پانصد مجتهد در آن شركت مى‌كردند مى‌فرمودند: | [[آخوند خراسانی]] صاحب كتاب [[كفایة الاصول]] در مجلس درس خود كه بيش از پانصد مجتهد در آن شركت مى‌كردند مى‌فرمودند: | ||
« در عصر و دوران ما بر هيچ مجتهدى حجت تمام نمى‌شود مگر آنكه به كتاب مستدرك الوسائل محدث نورى مراجعه كند و از روايات آن اطلاع يابد. | « در عصر و دوران ما بر هيچ مجتهدى حجت تمام نمى‌شود مگر آنكه به كتاب مستدرك الوسائل محدث نورى مراجعه كند و از روايات آن اطلاع يابد. | ||
== خاتمۀ مستدرک == | == خاتمۀ مستدرک == | ||
محدث نوری در پایان کتاب مستدرک، خاتمه را ذکر کرده که بنا بر تعبیر آقا بزرگ تهرانی نفيس ترين كتاب ها بوده و انسان را از تمام كتاب هاي [[درایه]] و [[رجال]] بی نياز می سازد.<ref>الذریعه، ج 21، ص 8.</ref> | محدث نوری در پایان کتاب مستدرک، خاتمه را ذکر کرده که بنا بر تعبیر آقا بزرگ تهرانی نفيس ترين كتاب ها بوده و انسان را از تمام كتاب هاي [[درایه]] و [[رجال]] بی نياز می سازد.<ref>الذریعه، ج 21، ص 8.</ref> | ||
== عناوين خاتمه == | == عناوين خاتمه == | ||
محدث نورى در فوائد دوازده گانه در خاتمه كتاب به اين مباحث اشاره دارد: | محدث نورى در فوائد دوازده گانه در خاتمه كتاب به اين مباحث اشاره دارد: | ||
# منابع كتاب | # منابع كتاب | ||
| خط ۶۰: | خط ۷۷: | ||
# ديدگاه [[اخباریان]] درباره حجيت قطع. | # ديدگاه [[اخباریان]] درباره حجيت قطع. | ||
# ارزش و منزلت علم [[حدیث]].<ref>الذریعه، ج 21، ص 8.</ref> | # ارزش و منزلت علم [[حدیث]].<ref>الذریعه، ج 21، ص 8.</ref> | ||
== نسخه‌هاى خطى == | == نسخه‌هاى خطى == | ||
* نسخه‌اى در كتابخانه [[آستان قدس رضوی]]، [[مشهد مقدس]]. اين نسخه به خط مؤلف كتاب مى باشد. در پايان اين نسخه خط آقا بزرگ تهرانى نيز موجود است كه اين نسخه را تأييد كرده است. | * نسخه‌اى در كتابخانه [[آستان قدس رضوی]]، [[مشهد مقدس]]. اين نسخه به خط مؤلف كتاب مى باشد. در پايان اين نسخه خط آقا بزرگ تهرانى نيز موجود است كه اين نسخه را تأييد كرده است. | ||
* نسخه‌اى در كتابخانه سيد عبد العزيز طباطبايى. در اين نسخه حواشى آقا بزرگ تهرانی بر مستدرك الوسائل نيز آمده است. | * نسخه‌اى در كتابخانه سيد عبد العزيز طباطبايى. در اين نسخه حواشى آقا بزرگ تهرانی بر مستدرك الوسائل نيز آمده است. | ||
* نسخه‌اى در كتابخانه نصيرى [[تهران]]. | * نسخه‌اى در كتابخانه نصيرى [[تهران]]. | ||
== نشر و چاپ == | == نشر و چاپ == | ||
این کتاب در 18 جلد به زبان عربی و به همت انتشارات مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، در سال 1408 هـ .ق در [[قم]] چاپ و منتشر شده است. | این کتاب در 18 جلد به زبان عربی و به همت انتشارات مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، در سال 1408 هـ .ق در [[قم]] چاپ و منتشر شده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* تهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، 1403 ه ق. | * تهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، 1403 ه ق. | ||
* نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1408 ه ق. | * نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1408 ه ق. | ||