Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۴۷۰
ویرایش
الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۰ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۵۰
، ۲۰ نوامبر ۲۰۲۱افزودن مطلب و منبع
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (←جایگاه روضة البهیة) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (افزودن مطلب و منبع) |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''الرَّوضَةُ البَهیَةُ فی شرح اللُّمعَةِ الدِّمِشقیَة''' معروف به '''شرح لمعه''' کتابی فقهی، جامع و غیراستدلالی نوشته [[شهید ثانی]] (درگذشته۹۶۶ق) است. این کتاب از مشهورترین شرح‌ها بر کتاب [[اللمعة الدمشقیة]] تألیف [[شهید اول]] است و نخستین کتابی است که به عنوان متن درسی دانش فقه در بسیاری از [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] تدریس می‌شود. | '''الرَّوضَةُ البَهیَةُ فی شرح اللُّمعَةِ الدِّمِشقیَة''' معروف به '''شرح لمعه''' کتابی فقهی، جامع و غیراستدلالی نوشته [[شهید ثانی]] (درگذشته۹۶۶ق) است. این کتاب از مشهورترین شرح‌ها بر کتاب [[اللمعة الدمشقیة]] تألیف [[شهید اول]] است و نخستین کتابی است که به عنوان متن درسی دانش فقه در بسیاری از [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] تدریس می‌شود. بیش از یکصد شرح و حاشیه بر این کتاب نگاشته شده است. شرح لمعه تحت تأثیر [[جامع المقاصد فی شرح القواعد (کتاب)|جامع المقاصد]] محقق کَرَکی است. | ||
== جایگاه | == ویژگی‌ها و جایگاه الروضة البهیة== | ||
کتاب الرَّوضَةُ البَهیَةُ فی شرح اللُّمعَةِ الدِّمِشقیَة نوشته [[شهید ثانی]] که به شرح لمعه معروف است، یکی از چندین شرح متعددی است که بر کتاب [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]] نوشته شده است. از آنجا که این کتاب دربردارنده همه [[ابواب فقهی]] است، <ref>عالم‌زاده نوری، راه و رسم طلبگی، ج۳، ۹۶.</ref> مورد توجه فقیهان بسیاری قرار گرفته است. به گزارش کتاب موسوعة الشهید الثانی [[آقابزرگ تهرانی]] در جلدهای ششم و چهاردهم [[الذریعه]] حدود یکصد شرح و حاشیه بر شرح لمعه را فهرست کرده است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۲۰</ref> مهم‌ترین آنها شرح [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال الدین خوانساری]]، [[سلطان العلماء]] و [[صاحب مدارک]] است. | کتاب الرَّوضَةُ البَهیَةُ فی شرح اللُّمعَةِ الدِّمِشقیَة نوشته [[شهید ثانی]] که به شرح لمعه معروف است، یکی از چندین شرح متعددی است که بر کتاب [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]] نوشته شده است. از آنجا که این کتاب دربردارنده همه [[ابواب فقهی]] است، <ref>عالم‌زاده نوری، راه و رسم طلبگی، ج۳، ۹۶.</ref> مورد توجه فقیهان بسیاری قرار گرفته است. به گزارش کتاب موسوعة الشهید الثانی [[آقابزرگ تهرانی]] در جلدهای ششم و چهاردهم [[الذریعه]] حدود یکصد شرح و حاشیه بر شرح لمعه را فهرست کرده است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۲۰</ref> مهم‌ترین آنها شرح [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال الدین خوانساری]]، [[سلطان العلماء]] و [[صاحب مدارک]] است. | ||
به گفته برخی محققان نویسنده کتاب الروضة البهیة تحت تأثیر کتاب جامع المقاصد نوشته [[محقق کرکی]] بوده است. و برای فهم کتاب می‌توان به جامع المقاصد و نیز مسالک الأفهام مراجعه کرد.<ref>مختاری، مقدمه، بیست و یک.</ref> | |||
=== مرجع فقیهان بعدی=== | === مرجع فقیهان بعدی=== | ||
کتاب الروضة البهیة مورد توجه فقیهان پس از شهید ثانی قرار گرفته است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۱۶</ref> به عنوان نمونه [[سید محمد عاملی]] (متوفای ۱۰۰۹ ق) در [[مدارک الاحکام|مدارک الأحکام]]، [[فاضل هندی]] (متوفای ۱۱۳۷ ق) در [[کشف اللثام]]، [[وحید بهبهانی]] (متوفای ۱۲۰۶ ق) در [[مجمع الفائده و البرهان]]، [[سید محمد جواد عاملی]] (متوفای ۱۲۲۶ ق) در [[مفتاح الکرامه|مفتاح الکرامة]]، [[سید علی طباطبایی]] (متوفای ۱۲۳۱ ق) در [[ریاض المسائل]]، [[فاضل نراقی]] (متوفای ۱۲۴۵ ق) در [[مستند الشیعة]] و [[شیخ انصاری]] (متوفای ۱۲۸۱ ق) در کتاب هایش به آن استناد نموده‌اند. | کتاب الروضة البهیة مورد توجه فقیهان پس از شهید ثانی قرار گرفته است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۱۶</ref> به عنوان نمونه [[سید محمد عاملی]] (متوفای ۱۰۰۹ ق) در [[مدارک الاحکام|مدارک الأحکام]]، [[فاضل هندی]] (متوفای ۱۱۳۷ ق) در [[کشف اللثام]]، [[وحید بهبهانی]] (متوفای ۱۲۰۶ ق) در [[مجمع الفائده و البرهان]]، [[سید محمد جواد عاملی]] (متوفای ۱۲۲۶ ق) در [[مفتاح الکرامه|مفتاح الکرامة]]، [[سید علی طباطبایی]] (متوفای ۱۲۳۱ ق) در [[ریاض المسائل]]، [[فاضل نراقی]] (متوفای ۱۲۴۵ ق) در [[مستند الشیعة]] و [[شیخ انصاری]] (متوفای ۱۲۸۱ ق) در کتاب هایش به آن استناد نموده‌اند. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
ویژگی‌های شرح لمعه یعنی جامع بودن، فراوانی فروعات فقهی و نیز توجه اجمالی به دلایل استنباط احکام باعث شده است که این کتاب به عنوان متن درسی در بسیاری از [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعه پذیرفته شود.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۱۶</ref> شرح لمعه نخستین کتاب فقهی است که طلاب علوم دینی آن را فرا می‌گیرند. در نظام آموزشی حوزه‌های علمیه ایران این کتاب از سال چهارم تا ششم طلبگی تدریس می‌شود.<ref>عالم‌زاده نوری، راه و رسم طلبگی، ج۳، ۹۶.</ref> این کتاب استدلالی نیست و در بسیاری از موارد به دلایل حکم اشاره نمی کند هر چند در برخی موارد اشاره‌ای گذرا به دلیل حکم می‌کند.<ref>عالم‌زاده نوری، راه و رسم طلبگی، ج۳، ۱۰۳.</ref> | ویژگی‌های شرح لمعه یعنی جامع بودن، فراوانی فروعات فقهی و نیز توجه اجمالی به دلایل استنباط احکام باعث شده است که این کتاب به عنوان متن درسی در بسیاری از [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعه پذیرفته شود.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۱۶</ref> شرح لمعه نخستین کتاب فقهی است که طلاب علوم دینی آن را فرا می‌گیرند. در نظام آموزشی حوزه‌های علمیه ایران این کتاب از سال چهارم تا ششم طلبگی تدریس می‌شود.<ref>عالم‌زاده نوری، راه و رسم طلبگی، ج۳، ۹۶.</ref> این کتاب استدلالی نیست و در بسیاری از موارد به دلایل حکم اشاره نمی کند هر چند در برخی موارد اشاره‌ای گذرا به دلیل حکم می‌کند.<ref>عالم‌زاده نوری، راه و رسم طلبگی، ج۳، ۱۰۳.</ref> | ||
== نویسنده و تاریخ نگارش== | |||
نویسنده الروضة البهیة، زین الدین بن علی بن احمد عامِلی، معروف به شهید ثانی از فقیهان قرن دهم و متوفای ۹۶۵ق است. او نویسنده آثار مشهوری هم‌چون [[مسالک الافهام|مسالک الأفهام]]، [[منیة المرید فی ادب المفید و المستفید (کتاب)|مُنیَةُ المُرید]]، و [[مسکن الفؤاد عند فقد الاحبة و الاولاد (کتاب)|مُسَکِّنُ الفُؤاد]] است. زین‌الدین عاملی به دستور وزیر وقت حکومت عثمانی کشته و به شهید ثانی معروف شد. | نویسنده الروضة البهیة، زین الدین بن علی بن احمد عامِلی، معروف به شهید ثانی از فقیهان قرن دهم و متوفای ۹۶۵ق است. او نویسنده آثار مشهوری هم‌چون [[مسالک الافهام|مسالک الأفهام]]، [[منیة المرید فی ادب المفید و المستفید (کتاب)|مُنیَةُ المُرید]]، و [[مسکن الفؤاد عند فقد الاحبة و الاولاد (کتاب)|مُسَکِّنُ الفُؤاد]] است. زین‌الدین عاملی به دستور وزیر وقت حکومت عثمانی کشته و به شهید ثانی معروف شد. | ||
=== تاریخ نگارش=== | |||
زین‌الدین عاملی که قصد نگاشتن شرحی بر کتاب لمعه داشت نخست حاشیه‌ای بسیار مختصر بر لمعه نگاشت که هیچ استدلالی در آن نبود. و پس از آن الروضة البهیة را شروع کرد. <ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۱۶</ref> | زین‌الدین عاملی که قصد نگاشتن شرحی بر کتاب لمعه داشت نخست حاشیه‌ای بسیار مختصر بر لمعه نگاشت که هیچ استدلالی در آن نبود. و پس از آن الروضة البهیة را شروع کرد. <ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۱۶</ref> | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۵: | ||
پس از نگارش شرح لمعه، برخی شاگردان وی آن را نزد وی فراگرفته‌اند. او در پایان یکی از نسخه‌های کتاب به قرائت ابن صائغ نزد او تصریح می‌کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، نسخه شماره ۴۸۸۶ کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی، به کتابت سید علی بن صائغ، پایان ج ۱ به نقل از دانشنامه جهان اسلام، مدخل الروضة البهیة</ref> در نسخه‌ای دیگر به کتابت سید محمد بن احمد حسینی حلی، شهید ثانی قرائت کتاب نزد او را به تاریخ جمادی الثانی ۹۵۸ق امضا می‌کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، نسخه شماره ۲۰۱۷۲ کتابخانهٔ ملی، به کتابت سید محمد بن احمد حسینی حلی، پایان ج ۱ به نقل از دانشنامه جهان اسلام، مدخل الروضة البهیة</ref> | پس از نگارش شرح لمعه، برخی شاگردان وی آن را نزد وی فراگرفته‌اند. او در پایان یکی از نسخه‌های کتاب به قرائت ابن صائغ نزد او تصریح می‌کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، نسخه شماره ۴۸۸۶ کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی، به کتابت سید علی بن صائغ، پایان ج ۱ به نقل از دانشنامه جهان اسلام، مدخل الروضة البهیة</ref> در نسخه‌ای دیگر به کتابت سید محمد بن احمد حسینی حلی، شهید ثانی قرائت کتاب نزد او را به تاریخ جمادی الثانی ۹۵۸ق امضا می‌کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، نسخه شماره ۲۰۱۷۲ کتابخانهٔ ملی، به کتابت سید محمد بن احمد حسینی حلی، پایان ج ۱ به نقل از دانشنامه جهان اسلام، مدخل الروضة البهیة</ref> | ||
== پیکربندی کتاب == | == پیکربندی کتاب == | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۱: | ||
حاشیه‌های [[سلطان العلماء]]، [[آقا جمال خوانساری]]، و [[سید محمد موسوی عاملی|صاحب المدارک]] جزو معروف‌ترین حاشیه‌های الروضة البهیة به شمار می‌روند.<ref>تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، مجلدات ۶، ۷، ۱۲ و ۱۳.</ref> | حاشیه‌های [[سلطان العلماء]]، [[آقا جمال خوانساری]]، و [[سید محمد موسوی عاملی|صاحب المدارک]] جزو معروف‌ترین حاشیه‌های الروضة البهیة به شمار می‌روند.<ref>تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، مجلدات ۶، ۷، ۱۲ و ۱۳.</ref> | ||
کتاب‌های [[الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة (کتاب)|الجواهر الفخریة]] نوشته [[قدرت‌الله وجدانی فخر|وجدانی فخر]] <small>(درگذشته ۱۳۷۵ش)</small>، [[الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة (کتاب)|الزبدة الفقهیة]] نوشته [[سید محمدحسین ترحینی عاملی|محمدحسین تَرحینی]] نیز از شرح‌های عربی مفصل و متأخر بر الروضة هستند. شرح ۵۰ جلدی [[شرح فارسی النضید|النَّضید]] نوشته [[حسن قاروبی]] را می‌توان مفصل‌ترین و مشهورترین شرح فارسی بر الروضة دانست. | کتاب‌های [[الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة (کتاب)|الجواهر الفخریة]] نوشته [[قدرت‌الله وجدانی فخر|وجدانی فخر]] <small>(درگذشته ۱۳۷۵ش)</small>، [[الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة (کتاب)|الزبدة الفقهیة]] نوشته [[سید محمدحسین ترحینی عاملی|محمدحسین تَرحینی]] نیز از شرح‌های عربی مفصل و متأخر بر الروضة هستند. شرح ۵۰ جلدی [[شرح فارسی النضید|النَّضید]] نوشته [[حسن قاروبی]] را می‌توان مفصل‌ترین و مشهورترین شرح فارسی بر الروضة دانست. [[النجعة فی شرح اللمعة]] نوشته [[محمدتقی شوشتری]] نیز شرحی انتقادی است که برای نقد آراء شهیدین می‌توان به آن مراجعه کرد. <ref>مختاری، مقدمه، بیست و یک.</ref> | ||
== نشر | == چاپ و نشر == | ||
کتاب الروضة البهیة در [[ایران]]، لبنان، [[مصر]] و [[عراق]] بارها به صورت سنگی یا حروفی چاپ و منتشر شده است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۳.</ref> بهترین چاپ سنگی آن چاپ خوانساری دانسته شده است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۴.</ref> و معروف‌ترین چاپ آن چاپ جامعة النجف الدینیة با تحقیق و حاشیه‌های [[سید محمد کلانتر]] است که اولین بار در سال ۱۳۸۶ق و در ۱۰ جلد منتشر شد.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۴.</ref> [[مجمع الفکر الاسلامی]] در قم نیز شرح لمعه را در چهار جلد در سال ۱۴۲۴ق منتشر کرده است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۴.</ref> | کتاب الروضة البهیة در [[ایران]]، لبنان، [[مصر]] و [[عراق]] بارها به صورت سنگی یا حروفی چاپ و منتشر شده است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۳.</ref> بهترین چاپ سنگی آن چاپ خوانساری دانسته شده است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۴.</ref> و معروف‌ترین چاپ آن چاپ جامعة النجف الدینیة با تحقیق و حاشیه‌های [[سید محمد کلانتر]] است که اولین بار در سال ۱۳۸۶ق و در ۱۰ جلد منتشر شد.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۴.</ref> [[مجمع الفکر الاسلامی]] در قم نیز شرح لمعه را در چهار جلد در سال ۱۴۲۴ق منتشر کرده است.<ref>ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۴.</ref> | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۳: | ||
* تهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق. | * تهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق. | ||
* عالم‌زاده نوری، محمد، راه و رسم طلبگی، قم، ولاء منتظر، ۱۳۹۱ش. | * عالم‌زاده نوری، محمد، راه و رسم طلبگی، قم، ولاء منتظر، ۱۳۹۱ش. | ||
* مختاری، رضا، مقدمه فقه ۴، درسنامه فقه برای طلاب پایه چهارم، قم، نشر دانش حوزه، ۱۳۹۷ش. | |||
* مکی عاملی، محمد بن جمال الدین، شرح اللمعة، نجف، منشورات جامعة النجف الدینیة، ۱۳۸۶ق. | |||
* ناطقی، علی‌اوسط، مقدمة التحقیق، موسوعة الشهید الثانی، ج ۶، قم، المرکز العالی للعلوم و الثقافة الإسلامیة، ۱۴۳۴ق. | * ناطقی، علی‌اوسط، مقدمة التحقیق، موسوعة الشهید الثانی، ج ۶، قم، المرکز العالی للعلوم و الثقافة الإسلامیة، ۱۴۳۴ق. | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* | * [http://rch.ac.ir/article/Details/14290 دانشنامه جهان اسلام] | ||
{{کتاب های فقهی شیعه}} | {{کتاب های فقهی شیعه}} | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۶: | ||
| جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد | | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد | ||
| رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد | | رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد | ||
| جامعیت = <!--ندارد، دارد--> | | جامعیت = <!--ندارد، دارد-->دارد | ||
| زیاده‌نویسی = <!--دارد، ندارد-->ندارد | | زیاده‌نویسی = <!--دارد، ندارد-->ندارد | ||
| تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}--> | ||