پرش به محتوا

الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
تغییر ساختار. افزودن مطلب. و اصلاح متنی.
جز (تغییر ساختار. افزودن مطلب. و اصلاح متنی.)
خط ۲۷: خط ۲۷:
}}
}}


'''ألروضةُ البهیة فی شرح اللُّمعة الدّمشقیة''' کتابی فقهی جامع و غیراستدلالی اثر [[شهید ثانی]] (متوفای ۹۶۶ ق) است. این کتاب از مهم‌ترین شروح [[اللمعه الدمشقیه]] تألیف [[شهید اول]] و از کتاب‌های درسی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] در مقطع مقدمات است.
'''الرَّوضَةُ البَهیَةُ فی شرح اللُّمعَةِ الدِّمِشقیَة''' معروف به '''شرح لمعه''' کتابی فقهی، جامع و غیراستدلالی نوشته [[شهید ثانی]] (درگذشته۹۶۶ق) است. این کتاب از مشهور‌ترین شرح‌ها بر کتاب [[اللمعة الدمشقیة]] تألیف [[شهید اول]] است و نخستین کتابی است که به عنوان متن درسی دانش فقه در بسیاری از [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] تدریس می‌شود. حاشیه‌‌ها و شرح‌ها متعددی بر این کتاب نگاشته شده است.
حواشی و شروح فراوانی که بر این کتاب نگاشته شده، نشان از جایگاه و اهمیت این اثر فقهی دارد.
== جایگاه روضة البهیة==
== اعتبار کتاب ==
کتاب الرَّوضَةُ البَهیَةُ فی شرح اللُّمعَةِ الدِّمِشقیَة نوشته [[شهید ثانی]] که به شرح لمعه معروف است، یکی از چندین شرح متعددی است که بر کتاب [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]] نوشته شده است. از آنجا که این کتاب  دربردارنده همه [[ابواب فقهی]] است، مورد توجه فقیهان بسیاری قرار گرفته است. به گزارش [[آقابزرگ تهرانی]] در [[الذریعه]] حدود یک صد شرح و حاشیه بر شرح لمعه نوشته شده است. مهم‌ترین آنها شرح [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال الدین خوانساری]]، [[سلطان العلماء]] و [[صاحب مدارک]] است.  
از زمان نگارش این کتاب، فقها به آن توجه داشته و بزرگانی همچون [[سید محمد عاملی]] (متوفای ۱۰۰۹ ق) در [[مدارک الاحکام|مدارک الأحکام]]، [[فاضل هندی]] (متوفای ۱۱۳۷ ق) در [[کشف اللثام]]، [[وحید بهبهانی]] (متوفای ۱۲۰۶ ق) در [[مجمع الفائده و البرهان]]، [[سید محمد جواد عاملی]] (متوفای ۱۲۲۶ ق) در [[مفتاح الکرامه|مفتاح الکرامة]]، [[سید علی طباطبایی]] (متوفای ۱۲۳۱ ق) در [[ریاض المسائل]]، [[فاضل نراقی]] (متوفای ۱۲۴۵ ق) در [[مستند الشیعة]] و [[شیخ انصاری]] (متوفای ۱۲۸۱ ق) در کتاب هایش به آن استناد نموده‌اند.


== تاریخ تألیف ==
=== مرجع فقیهان بعدی===
به نقل از نسخه‌ای به خط مؤلف، آغاز نگارش آن در اوائل [[ربیع الاول]] ۹۵۶ق است. مؤلف در پایان جلد اول، تاریخ نگارش را [[۶ جمادی‌الثانی]] ۹۵۶ق نوشته است<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، تصحیح کلانتر، ج۴، ص ۳۲۳</ref> و پایان جلد دوم [[شنبه]] [[۲۱ جمادی‌الاول]] ۹۵۷ق در حدود ۱۵ ماه است.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، تصحیح کلانتر، ج۱۰، ص ۳۲۹</ref> جلد اول را در سه ماه و جلد دوم را در یک سال نوشته است.<ref>تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۹۰؛ ج۱۱، ص۲۹؛ ج۱۴، ص۴۹؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۳، ص ۳۷۷</ref>
کتاب الروضة البهیة مورد استناد فقیهان پس از شهید ثانی قرار گرفته است. [[سید محمد عاملی]] (متوفای ۱۰۰۹ ق) در [[مدارک الاحکام|مدارک الأحکام]]، [[فاضل هندی]] (متوفای ۱۱۳۷ ق) در [[کشف اللثام]]، [[وحید بهبهانی]] (متوفای ۱۲۰۶ ق) در [[مجمع الفائده و البرهان]]، [[سید محمد جواد عاملی]] (متوفای ۱۲۲۶ ق) در [[مفتاح الکرامه|مفتاح الکرامة]]، [[سید علی طباطبایی]] (متوفای ۱۲۳۱ ق) در [[ریاض المسائل]]، [[فاضل نراقی]] (متوفای ۱۲۴۵ ق) در [[مستند الشیعة]] و [[شیخ انصاری]] (متوفای ۱۲۸۱ ق) در کتاب هایش به آن استناد نموده‌اند.
=== کتاب درسی حوزه‌های علمیه ===
ویژگی‌های شرح لمعه یعنی جامع بودن، فراوانی فروعات فقهی و نیز توجه اجمالی به دلایل استنباط احکام باعث شده است که این کتاب به عنوان متن درسی در بسیاری از [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] شیعه پذیرفته شود. شرح لمعه نخستین کتاب فقهی است که طلاب علوم دینی آن را فرا می‌گیرند.  در نظام آموزشی حوزه‌های علمیه ایران این کتاب از سال چهارم تا ششم طلبگی تدریس می‌شود.
=== نویسنده===
نویسنده الروضة البهیة، زین الدین بن علی بن احمد عامِلی، معروف به شهید ثانی از فقیهان قرن دهم و متوفای ۹۶۵ق است. او نویسنده آثار مشهوری هم‌چون [[مسالک الافهام|مسالک الأفهام]]، [[منیة المرید فی ادب المفید و المستفید (کتاب)|مُنیَةُ المُرید]]، و [[مسکن الفؤاد عند فقد الاحبة و الاولاد (کتاب)|مُسَکِّنُ الفُؤاد]] است. زین‌الدین عاملی به دستور وزیر وقت حکومت عثمانی کشته و به شهید ثانی معروف شد.


این کتاب حدود هشت سال پیش از شهادت نگاشته شده است. پس از نگارش شرح لمعه، برخی شاگردان وی آن را نزد وی فراگرفته‌اند. او در پایان نسخه‌ای به قرائت ابن صائغ نزد او تصریح می‌کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، نسخه شماره ۴۸۸۶ کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی، به کتابت سید علی بن صائغ، پایان ج ۱ به نقل از دانشنامه جهان اسلام، مدخل الروضة البهیة</ref> در نسخه‌ای دیگر به کتابت سید محمد بن احمد حسینی حلی، شهید ثانی قرائت کتاب نزد او را به تاریخ جمادی الثانی ۹۵۸ق امضا می‌کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، نسخه شماره ۲۰۱۷۲ کتابخانهٔ ملی، به کتابت سید محمد بن احمد حسینی حلی، پایان ج ۱  به نقل از دانشنامه جهان اسلام، مدخل الروضة البهیة</ref>
کتاب حدود هشت سال پیش از شهادت نگاشته شده است. به نقل از نسخه‌ای به خط مؤلف، آغاز نگارش آن در اوائل [[ربیع الاول]] ۹۵۶ق است. مؤلف در پایان جلد اول، تاریخ نگارش را [[۶ جمادی‌الثانی]] ۹۵۶ق نوشته است<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، تصحیح کلانتر، ج۴، ص ۳۲۳</ref> و پایان جلد دوم [[شنبه]] [[۲۱ جمادی‌الاول]] ۹۵۷ق در حدود ۱۵ ماه است.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، تصحیح کلانتر، ج۱۰، ص ۳۲۹</ref> جلد اول را در سه ماه و جلد دوم را در یک سال نوشته است.<ref>تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۹۰؛ ج۱۱، ص۲۹؛ ج۱۴، ص۴۹؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۳، ص ۳۷۷</ref>
 
پس از نگارش شرح لمعه، برخی شاگردان وی آن را نزد وی فراگرفته‌اند. او در پایان نسخه‌ای به قرائت ابن صائغ نزد او تصریح می‌کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، نسخه شماره ۴۸۸۶ کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی، به کتابت سید علی بن صائغ، پایان ج ۱ به نقل از دانشنامه جهان اسلام، مدخل الروضة البهیة</ref> در نسخه‌ای دیگر به کتابت سید محمد بن احمد حسینی حلی، شهید ثانی قرائت کتاب نزد او را به تاریخ جمادی الثانی ۹۵۸ق امضا می‌کند.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، نسخه شماره ۲۰۱۷۲ کتابخانهٔ ملی، به کتابت سید محمد بن احمد حسینی حلی، پایان ج ۱  به نقل از دانشنامه جهان اسلام، مدخل الروضة البهیة</ref>


شهید ثانی، کتاب‌های تهمید القواعد، شرح البدایة فی علم الدراية، رسالة صلاة الجمعة و [[مسالک الافهام]] را پس از شرح لمعه نگاشته  است.
شهید ثانی، کتاب‌های تهمید القواعد، شرح البدایة فی علم الدراية، رسالة صلاة الجمعة و [[مسالک الافهام]] را پس از شرح لمعه نگاشته  است.
خط ۴۲: خط ۴۷:
[[آقا بزرگ تهرانی]]<ref>تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۲۹۰؛ ج۱۳، ص۲۹۲.</ref>، [[سید محسن امین]]<ref>امین، اعیان الشیعه، دارالتعارف، ج۱، ص۱۴۵؛ ج۷، ص۱۵۵.</ref> و... در جای جای کتب خویش به تمجید و تحسین از شرح لمعه پرداخته‌اند.
[[آقا بزرگ تهرانی]]<ref>تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۲۹۰؛ ج۱۳، ص۲۹۲.</ref>، [[سید محسن امین]]<ref>امین، اعیان الشیعه، دارالتعارف، ج۱، ص۱۴۵؛ ج۷، ص۱۵۵.</ref> و... در جای جای کتب خویش به تمجید و تحسین از شرح لمعه پرداخته‌اند.


== ترتیب مطالب ==
== پیکربندی کتاب ==
شرح لمعه دارای ۵۱ فصل است عناوین آنها در ۱۰ جلد به شرح ذیل می‌باشد:
شرح لمعه دارای ۵۱ فصل است. نویسنده هر فصل را کتاب نامیده است و هر یک را به یکی از ابواب فقه اختصاص داده است. در نسخه‌های چاپ سنگی و نیز در چاپ‌های رحلی که دو جلدی است، جلد اول با کتاب الطهارة شروع شده و به کتاب العطیه تمام شده است. و جلد دوم با کتاب الإجاره شروع و با کتاب القصاص به پایان رسیده است.
* '''جلد اول''': کتاب [[طهارت|الطهارة]] و کتاب [[نماز|الصلاة]]
{{ستون-شروع|۴}}
* '''جلد دوم''': کتاب‌های [[زکات|زکاة]]، [[خمس]]، [[روزه|صوم]]، [[حج]]، [[جهاد]]
* کتاب [[طهارت|الطهارة]]  
* '''جلد سوم''': کتاب‌های [[قضاء]] و شهادات، [[وقف]]، عطیه، متاجر
* کتاب [[نماز|الصلاة]]
* '''جلد چهارم''': از کتاب الدین تا کتاب [[جعاله]]
* کتاب‌های [[زکات|زکاة]]،  
* '''جلد پنجم''': کتاب‌های وصیت تا دین
*[[خمس]]،  
* '''جلد ششم''': کتاب [[طلاق]]
*[[روزه|صوم]]،  
* '''جلد هفتم''': کتاب [[غصب]]، لقطه، تا [[احیاء موات]]
*[[حج]]،  
* '''جلد هشتم''': کتاب [[ارث|الارث]]
*[[جهاد]]
* '''جلد نهم''': کتاب [[حدود|الحدود]]
* کتاب‌های  
* '''جلد دهم''': کتاب [[قصاص|القصاص]].<ref>مکی عاملی، شرح اللمعة، ۱۳۸۶ق، فهرست کتاب.</ref>
*[[قضاء]] و شهادات،  
 
۸[[وقف]]،  
* عطیه،  
* متاجر
* کتاب الدین  
* کتاب [[جعاله]]
* وصیت
* کتاب النکاح
* کتاب الطلاق
* کتاب الخلغ و المبارات
* کتاب الظهار
* کتاب الإیلاء
* کتاب اللعان
* کتاب الدَین
* کتاب [[الطلاق]]
* کتاب [[الغصب]]  
* کتاب الاقرار
* کتاب اللُقَطَة
* کتاب [[احیاء موات]]
* کتاب [[ارث|الارث]]
* کتاب [[حدود|الحدود]]
* کتاب [[قصاص|القصاص]].<ref>مکی عاملی، شرح اللمعة، ۱۳۸۶ق، فهرست کتاب.</ref>
{{پایان}}
== حواشی و شروح ==
== حواشی و شروح ==
در حدود یک صد شرح و حاشیه در کتاب [[الذریعه]] ذکر شده است که مهم‌ترین آنان شرح [[آقا جمال خوانساری|آقا جمال الدین خوانساری]]، [[سلطان العلماء]] و [[صاحب مدارک]] هستند. در مجموع، حواشی و شروح کتاب به دو دسته تقسیم می‌شوند.
در مجموع، حواشی و شروح کتاب به دو دسته تقسیم می‌شوند.
 
=== کتاب‌های دارای نام مستقل ===
=== کتاب‌های دارای نام مستقل ===
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
خط ۱۶۲: خط ۱۸۷:


== نشر و چاپ ==
== نشر و چاپ ==
این کتاب مکرّرا در [[ایران]]، [[مصر]] و [[عراق]] چاپ شده است. بهترین چاپ آن توسط جامعة النجف الدینیة می‌باشد که محقق آن [[سید محمد کلانتر]] بوده است. چاپ اول در سال ۱۳۸۶ ق و چاپ مجدد آن در سال ۱۳۹۸ ق در ۱۰ جلد بوده است.
این کتاب بارها در [[ایران]]، [[مصر]] و [[عراق]] چاپ شده است. معروف‌ترین چاپ آن چاپ جامعة النجف الدینیة با تحقیق و حاشیه‌های [[سید محمد کلانتر]] است که اولین بار در سال ۱۳۸۶ق و در ۱۰ جلد منتشر شد.
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس2}}
{{پانویس2}}
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۴۹۰

ویرایش