المختصر النافع فی فقه الامامیة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''المُختَصَرُ النّافع فی فقه الإمامیة''' یا '''النافع فی مختصر الشرایع'''، کتابی فقهی اثر [[محقق حلی]] (۶۷۶- ۶۰۲ق) به زبان عربی است. این کتاب، خلاصه کتاب [[شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام (کتاب)|شرایع الاسلام]] است و به‌علت اختصار و جامعیت آن، از زمان تألیف مورد توجه عالمان شیعه قرار گرفته و تا مدت‌ها در [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] تدریس می‌شد. فقهای شیعه از جمله خود محقق حلی این کتاب را شرح کرده‌اند.

 

این کتاب را از ماندگارترین کتاب‌های فقهی شیعه دانسته‌اند که خلاصه‌ای از تمام ابواب فقه را در بر دارد. مؤلف این کتاب را با الفاظ و عبارات قابل فهم و متدوال نوشته است.

جعفر بن حسن بن یحیی حلی (۶۷۶-۶۰۲ق) معروف به محقق حلی یا محقق اول، از فقهای بزرگ [[تشیع]] در [[قرن هفتم قمری]] دانسته شده است.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۸۹.</ref> او علاوه بر کتاب مختصر النافع، آثار مهم دیگری در [[فقه]] و [[اصول]] تألیف کرده، از جمله: [[معارج الاصول]] و [[شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام]]. فقهای نامداری چون [[علامه حلی]](متوفاى ۷۲۶ق)، [[ابن داوود حلی]] <ref> قمی، فوائد الرضویة، ۱۳۸۵ش، ص ۱۰۴.</ref> و [[فاضل آبی]] از شاگردان او هستند.<ref>افندی، ریاض العلما، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۱۰۴؛ خوانساری، روضات الجنات، نشر اسماعیلیان، ج۲، ص۱۸۳.</ref>

محتوای کتاب مختصر النافع مانند کتاب شرایع الاسلام به چهار قسمت عبادات، عقود، ایقاعات و احکام تقسیم‌بندی شده است،<ref>فرزانه، [https://www.pasokh.org/fa/Article/View/7321%20/ «المختصر النافع یا النافع فی مختصر الشرایع»]، سایت اندیشه قم. </ref> با این تفاوت که این تقسیم‌بندی در شرایع الاسلام به صراحت بیان شده؛ ولی در مختصر النافع به این تقسیم‌بندی تصریح نشده است. از نظر [[مرتضی مطهری]] این تقسیم‌بندی یکی از بهترین تقسیم‌بندی‌های فقه شیعه است.<ref>مطهری، آشنایی با علوم اسلامی،۱۳۷۷ش، ج۳، ص۸۹.</ref>

 

===عبادات===

عناوین عبادات شامل کتاب‌های [[طهارت]]، [[صلاة]]، [[زکات]]، [[خمس]]، [[صوم]]، [[اعتکاف]]، [[حج]] و [[جهاد]] است. البته مباحث مربوط به [[عمره]] و [[امر به معروف و نهی از منکر]] که در شرایع الاسلام به‌صورت عناوین مستقلی مطرح شده‌اند، در مختصر النافع ضمن عناوین حج و جهاد آمده است.  

===معاملات===

===ایقاعات===

===احکام===

به‌گفته [[آقابزرگ تهرانی]]، کتاب المختصر النافع دارای شروح متعددی است که حدود ۳۶ شرح آن ذکر شده و حتی خود محقق حلی هم [[کتاب المعتبر فی شرح المختصر]] را در شرح این کتاب تألیف کرده است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعة،۱۴۰۸ ق، ج۱۴، ص۵۷-۶۲.</ref> 

از زمان تألیف کتاب، اطلاعات دقیقی وجود ندارد؛ اما با توجه به اینکه کتاب [[المعتبر فی شرح المختصر]] قبل از [[کشف الرموز]] نوشته شده و تاریخ تألیف کشف الرموز(۶۹۷ق) است، می‌توان نتیجه گرفت کتاب المختصر النافع قبل از سال (۶۷۱ق) نگارش شده است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج ۱۸، ص۳۵.</ref>

{{پانویس۲}}