حسینیه: تفاوت میان نسخه‌ها

کارکرد اختصاصی حسینیه‌ها، برگزاری مراسم سنّتی [[عزاداری]] و [[روضه خوانی]] به ویژه برای [[امام حسین|امام حسین(ع)]] و یارانش، و کارکرد عمومی آنها، برگزاری آیینهای مذهبی و فرهنگی است.

==تاریخچه==

در منابع متقدم، درباره احداث بناهای دائم با عنوان حسینیه، گزارشی نیامده و پیشترها، عزاداری، در مساجد، [[حرم]] [[معصومان]]، [[امامزاده|امامزاده ها]]، بازارها، تکیه‌ها و... برگزار می‌شده است. به احتمال قوی، اختصاص بنایی به نام حسینیه، از دوره [[قاجاریه|قاجار]] تثبیت شده است، چنان که تاریخِ بنای حسینیه‌های مهم و معروف نیز تاریخی قدیم‌تر را نشان نمی‌دهد.<ref>رک دایرةالمعارف [[تشیع]]، ذیل مدخل‌های حسینیه</ref>

===سکونتگاه موقت زائران در شهرهای زیارتی===

در شهرهای زیارتی پراهمیتی چون [[کربلا]] و [[نجف]]، حسینیه‌ها برای پذیرایی از مسافران نیز به کار می‌روند؛ مانند حسینیه تهرانیها در کربلا، که بزرگ‌ترین حسینیه آنجا به شمار می‌رفت و با هدایا و نذورات مردم [[تهران]] ساخته شده بود. این حسینیه، علاوه برداشتن شبستانی وسیع در طبقه اول و زیرزمینهای بزرگ و متعدد، بیش از دویست اتاق برای سکونت [[زائر|زائران]] داشت ولی در جریان قیام شیعیان [[عراق]] در ۱۳۷۰ش، به دست ارتش بعث ویران شد.<ref>انصاری قمی، وقف، سال ۲،ش ۳، ص۸۴</ref>

==سبک معماری==

[[پرونده:Madkhal 6258 1 1269584706.jpg|بندانگشتی|نمای کامل کاشیکاری هفت رنگ در ایوان شمالی حسینیه مشیر (قبل از آتش سوزی)]]

==تطور تاریخی و جغرافیایی واژه حسینیه==

نامگذاری مکان‌های ویژه عزاداری حسینی، در مناطق گوناگون شیعه‌نشین تابع مناسبات و ادبیات محلی بوده است؛ مثلاً در [[ایران]] و [[عراق]]، بیشتر از واژه [[تکیه]] استفاده می‌شده و در روندی رو به رشد، حسینیه در کنار واژه‌هایی چون میدان و چهارسوق به کار می‌رفته است. در ایران معاصر، بیشترِ مکان‌هایی که برای برگزاری مراسم عزاداری حسینی بنا می‌شوند حسینیه نامیده می‌شوند<ref>ر ک. معتمدی، ج۱، ص۱۴۵ـ ۳۵۱</ref>و تقریباً دیگر هیچ مکان نوساخته‌ای را با این کاربرد، تکیه نمی‌نامند و حتی در بازسازی‌ها، نام تکیه‌ها را به حسینیه یا [[مسجد]] برمی‌گردانند.<ref>ر ک.معتمدی، ج۱، ص۵۱۰؛ شاطری، ص۳۳</ref>

شیعیان [[عمان]] و [[بحرین]] درباره این مکانها از واژه مَأتم، شیعیان شبه قاره و [[پاکستان]] از امام بارا/ امامباره، عاشورخانه و عزاخانه، و در [[افغانستان]] از واژه منبر استفاده می‌کرده‌اند.<ref>ر.ک توسلی، ص۸۲؛ جانب اللهی، ص۱۵ـ۲۰؛ د.اسلام، چاپ دوم، ذیل"Imam-bara"؛ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل “اِمامْ باره”؛ دایرةالمعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل واژه؛ تاسی، ۵۳؛ فرهنگ، ص۳۰۸ـ۳۱۸؛ ولی، ص۱۲۵ـ۱۲۶</ref>

گاه، نام واقف یا بانی را بر روی حسینیه می‌گذارند، مثل حسینیه سیدمحمد صالح در [[کربلا]]، حسینیه اصطهباناتی در [[نجف]] و حسینیه مؤمن علی یزدی در [[کاظمین]]<ref>ر ک. انصاری قمی، وقف، سال ۲،ش ۱، ص۷۷،ش ۳، ص۸۴، سال ۳،ش ۱، ص۱۰۱</ref>یا آنها را به نام اصناف می‌خوانند، مانند حسینیه خیاط‌ها، حسینیه دباغ‌ها، حسینیه صباغ‌ها، هر سه در [[بیرجند]]<ref>رضائی، ص۱۲۶ـ۱۲۷</ref> یا حسینیه خرازها، حسینیه نجارها، حسینیه قنادها و حسینیه بزازها، همگی در [[سبزوار]].<ref>محمدی، ص۲۶۱</ref> حسینیه‌هایی که اهالی برخی شهرها در شهرهای دیگر بنا می‌کنند، به نام گروه مهاجران یا زائران خوانده می‌شوند، مانند حسینیه اصفهانی‌ها، حسینیه تهرانی‌ها، حسینیه قمی‌ها، و حسینیه آذربایجانی‌ها، همگی در کربلا<ref>انصاری قمی، وقف، سال۲، ش۳، ص۸۳ـ۸۴</ref>. برخی حسینیه‌ها نیز به نام محله‌ای که در آن واقع شده‌اند خوانده می‌شوند، از جمله در [[نائین]]، ابیانه و [[کاشان]].<ref>ر ک. سلطان زاده، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۰؛ بلوکباشی، ص۵۹، ۶۱؛ مشهدی نوش آبادی، ص۱۰</ref> نام‌گذاری حسینیه‌ها به نام [[امامان]] و [[معصومان]] و فرزندان آنها نیز مرسوم است.<ref>ر ک. معتمدی، ج۱، ص۱۵۱، ۱۶۵، ۱۶۸، ۱۸۰ و جاهای دیگر</ref>

== جستارهای وابسته ==

==پانویس==

==منابع==

* انصاری قمی، محمدرضا، “موقوفات ایرانیان در عراق”، وقف: میراث جاویدان، سال ۲،ش ۱ (بهار ۱۳۷۳)،ش ۳ (پاییز ۱۳۷۳)، سال ۳،ش ۱ (بهار ۱۳۷۴).

* بلوکباشی، علی، نخل گردانی: نمایش تمثیلی از جاودانگی حیات شهیدان، تهران ۱۳۸۰ش.