کاربر ناشناس
حله (شهر): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←تاریخچه
imported>Mgolpayegani |
imported>Mgolpayegani جز (←تاریخچه) |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
===بنای نخستین=== | ===بنای نخستین=== | ||
مورخان درباره تاریخ بنای حلّه اختلاف‌نظر دارند.<ref>دوُری، ص ۱۷۷</ref> گفته‌اند این شهر را سیف‌الدوله، چهارمین امیر [[مزیدیان|مَزیدیان]]، در ۴۹۳ یا ۴۹۵ بنا کرد. او به امید استقلال یافتن از [[خلافت عباسی]]، از درگیری‌ها و کشمکش میان آنان و [[سلجوقیان]] بهره جست و تمام خاندان و سپاهیان و پیروانش را از محل اقامتشان در آبادی [[نیل]]، در کنار رود کوچک [[نیل]]، به جامعین در کرانه راست رود حلّه (شاخه‌ای از رود [[فرات]]) منتقل کرد. آنگاه آنجا را آباد کرد و شهر حلّه به وجود آمد.<ref>یاقوت حموی،المشترک وضعا و المفترق | مورخان درباره تاریخ بنای حلّه اختلاف‌نظر دارند.<ref>دوُری، ص ۱۷۷</ref> گفته‌اند این شهر را سیف‌الدوله، چهارمین امیر [[مزیدیان|مَزیدیان]]، در ۴۹۳ یا ۴۹۵ بنا کرد. او به امید استقلال یافتن از [[خلافت عباسی]]، از درگیری‌ها و کشمکش میان آنان و [[سلجوقیان]] بهره جست و تمام خاندان و سپاهیان و پیروانش را از محل اقامتشان در آبادی [[نیل]]، در کنار رود کوچک [[نیل]]، به جامعین در کرانه راست رود حلّه (شاخه‌ای از رود [[فرات]]) منتقل کرد. آنگاه آنجا را آباد کرد و شهر حلّه به وجود آمد.<ref>یاقوت حموی،المشترک وضعا و المفترق صقعا،؛ لسترنج، ص ۷۱-۷۲</ref> قرار گرفتن حلّه در نزدیکی رود [[فرات]] و در میانه راه تجاری [[بغداد]] ـ [[بصره]]، مجاورت آن با شهر باستانی [[بابل]]، مبدل شدنش به مرکز حکومت [[مزیدیان|مَزیدیان]]، و قرار گرفتن آن در مسیر کاروانهای [[حج]]، به پیشرفت سریع بازرگانی آن منجر شد و به‌ویژه پس از زوال قصر [[ابن‌هبیره]] در [[قرن ششم]] اهمیت بیشتری یافت.<ref>لسترنج، ص ۷۱؛ عبدالجبار ناجی، ص ۲۰۴-۲۰۵</ref> | ||
===نام‌های دیگر=== | ===نام‌های دیگر=== | ||
شهر حلّه به سبب موقعیتش در کنار فرات و باغ‌های زیادی که دارد به حلّه فَیحاء (خوشبو و مطبوع) نیز مشهور بوده است.<ref>امین، ج ۱۱، ص ۱۵۶؛ فریال مصطفی و رضیه عبدالامیر، ص ۱۶۶</ref> نام‌های دیگر این شهر عبارت‌اند از: | شهر حلّه به سبب موقعیتش در کنار فرات و باغ‌های زیادی که دارد به حلّه فَیحاء (خوشبو و مطبوع) نیز مشهور بوده است.<ref>امین، ج ۱۱، ص ۱۵۶؛ فریال مصطفی و رضیه عبدالامیر، ص ۱۶۶</ref> نام‌های دیگر این شهر عبارت‌اند از: | ||
* حلّه سیفیه | * حلّه سیفیه | ||
* حلّه مَزْیدیه منسوب به مؤسس آن سیف‌الدوله [[صدقة‌بن منصور مَزْیدی]] (حک : ۴۷۹-۵۰۱)<ref>عمادالدین کاتب، ج ۱، قسم شعراءالعراق، جزء۴، ص ۱۵۳</ref> | * حلّه مَزْیدیه منسوب به مؤسس آن سیف‌الدوله [[صدقة‌بن منصور مَزْیدی]] (حک : ۴۷۹-۵۰۱)<ref>عمادالدین کاتب، ج ۱، قسم شعراءالعراق، جزء۴، ص ۱۵۳</ref> | ||
* جامِعَین یا جامعان (دارای دو مسجدجامع).<ref>حدودالعالم، ص ۱۵۴؛ یاقوت حموی، معجم البلدان؛ ابوالفداء، ص ۲۹۹</ref> جامعین در منابع اولیه اسلامی میان دو شهر کوثی ربّا و [[بابل]] ذکر شده که تابع [[بغداد]] و حاصلخیز بوده است.<ref>اصطخری، ص | * جامِعَین یا جامعان (دارای دو مسجدجامع).<ref>حدودالعالم، ص ۱۵۴؛ یاقوت حموی، معجم البلدان؛ ابوالفداء، ص ۲۹۹</ref> جامعین در منابع اولیه اسلامی میان دو شهر کوثی ربّا و [[بابل]] ذکر شده که تابع [[بغداد]] و حاصلخیز بوده است.<ref>اصطخری، ص ۸۵-۸۶؛ابن‌حوقل، ص ۲۴۴-۲۴۵</ref> مقدسی که در اواخر [[قرن چهارم]] اطلاع دقیق‌تری از تقسیمات سرزمین‌های اسلامی داده، جامعین را جزو [[کوفه]] ذکر کرده است.<ref>ص ۵۳، ۱۱۴</ref> [[کرامرس]]، مصحح صورة‌الارض، در توضیحات [[بابل]] کهن گفته که حلّه روبه‌روی آن ساخته شده است.<ref>ابن‌حوقل، ص ۲۴۵</ref> | ||
*حلّه با توجه به کثرت [[شیعه|شیعیان]] آن، [[کوفه]] کوچک نیز نامیده می‌شد.<ref>دمشقی، ص۲۵۰</ref> | *حلّه با توجه به کثرت [[شیعه|شیعیان]] آن، [[کوفه]] کوچک نیز نامیده می‌شد.<ref>دمشقی، ص۲۵۰</ref> | ||
*همچنین در نیمه دوم قرن دوازدهم نیز، به سبب اهمیت تجاری، به آن [[بغداد]] کوچک می‌گفتند.<ref>صباح محمود محمد، ص ۳۵</ref> | *همچنین در نیمه دوم قرن دوازدهم نیز، به سبب اهمیت تجاری، به آن [[بغداد]] کوچک می‌گفتند.<ref>صباح محمود محمد، ص ۳۵</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
===حکومت‌ها=== | ===حکومت‌ها=== | ||
*مزیدیان تا سال ۵۴۷ یا ۵۵۸ در حلّه حکومت کردند.<ref>صفدی، ج ۲۱، ص | *مزیدیان تا سال ۵۴۷ یا ۵۵۸ در حلّه حکومت کردند.<ref>صفدی، ج ۲۱، ص ۱۰۲؛ دوری، ص ۱۷۷؛ یعقوبی نجفی، ج ۱، جزء ۱، ص ۶</ref> | ||
*پس از مزیدیان، حلّه به‌تناوب تحت نفوذ حکام عباسی و سلجوقی درآمد. | *پس از مزیدیان، حلّه به‌تناوب تحت نفوذ حکام عباسی و سلجوقی درآمد. | ||
*در اواخر [[خلافت عباسیان]]، حلّه مدتی تحت نفوذ [[ایوبیان]] بود.<ref>الحوادث، ص ۱۰۶، ۳۱۹، ۴۶۹</ref> | *در اواخر [[خلافت عباسیان]]، حلّه مدتی تحت نفوذ [[ایوبیان]] بود.<ref>الحوادث، ص ۱۰۶، ۳۱۹، ۴۶۹</ref> | ||
*در دوره [[مغول|مغولان]]، اداره امور حلّه با [[کوفه]] ادغام شد و هر دو شهر زیرنظر یک کارگزار عالی‌مقام، با عنوان «صدرالاعمال الحلّیة و الکوفیة» اداره می‌شد، که او نیز تابع ولایت [[بغداد]] بود.<ref>عماد عبدالسلام رئوف، ص ۲۸۱</ref> | *در دوره [[مغول|مغولان]]، اداره امور حلّه با [[کوفه]] ادغام شد و هر دو شهر زیرنظر یک کارگزار عالی‌مقام، با عنوان «صدرالاعمال الحلّیة و الکوفیة» اداره می‌شد، که او نیز تابع ولایت [[بغداد]] بود.<ref>عماد عبدالسلام رئوف، ص ۲۸۱</ref> | ||
*در قرن نهم حلّه صحنه درگیری میان حاکمان خاندان‌های [[قراقويونلوها|قراقویونلو]] و [[آق‌قوینلو]] و [[مشعشعیان]] بود.<ref>عبدالسلام رئوف، ص | *در قرن نهم حلّه صحنه درگیری میان حاکمان خاندان‌های [[قراقويونلوها|قراقویونلو]] و [[آق‌قوینلو]] و [[مشعشعیان]] بود.<ref>عبدالسلام رئوف، ص ۲۸۶-۲۸۹؛ یوسف حلّی، قسم ۱، ص۱۰۰-۱۱۲</ref> | ||
*در نیمه نخست قرن دهم، حلّه به‌دست [[صفویه|صفویان]] افتاد. در ۹۱۴ [[شاه اسماعیل صفوی|شاه‌اسماعیل صفوی]] در راه سفر به [[عتبات عالیات|عتبات مقدسه]] از شهر دیدن کرد.<ref>خواندمیر، ج ۳، ص ۴۹۴- | *در نیمه نخست قرن دهم، حلّه به‌دست [[صفویه|صفویان]] افتاد. در ۹۱۴ [[شاه اسماعیل صفوی|شاه‌اسماعیل صفوی]] در راه سفر به [[عتبات عالیات|عتبات مقدسه]] از شهر دیدن کرد.<ref>خواندمیر، ج ۳، ص ۴۹۴-۴۹۵؛ اسکندر منشی، ج ۱، ص ۵۸؛ عزّاوی، ج ۳، ص ۳۴۱-۳۴۲</ref> حلّه تا ۹۴۱ جزو قلمروِ صفویان بود و در این زمان همراه دیگر شهرهای عراق به تصرف سلطان عثمانی، [[سلیمان قانونی]]، درآمد.<ref>عزّاوی، ج ۴، ص ۱۴، ۲۹؛ یوسف حلّی، قسم ۱، ص ۱۱۴</ref> | ||
*حلّه حدود یک قرن تحت سلطه دولت عثمانی بود تا اینکه در ۱۰۳۲، [[شاه عباس اول]] صفوی بر [[عراق]] چیره شد و بر حلّه همانند دیگر شهرها کارگزاری گماشت.<ref>اسکندر منشی، ج ۳، ص ۹۹۸-۱۰۰۰، ۱۰۳۳- | *حلّه حدود یک قرن تحت سلطه دولت عثمانی بود تا اینکه در ۱۰۳۲، [[شاه عباس اول]] صفوی بر [[عراق]] چیره شد و بر حلّه همانند دیگر شهرها کارگزاری گماشت.<ref>اسکندر منشی، ج ۳، ص ۹۹۸-۱۰۰۰، ۱۰۳۳-۱۰۳۴؛ جنابدی، ص ۸۸۷، ۸۹۸</ref> | ||
*در ۱۲۹۷، حلّه یکی از هفت شهرستان (ولایت) استان (لواء) [[بغداد]] گردید<ref>سامی، قاموس | *در ۱۲۹۷، حلّه یکی از هفت شهرستان (ولایت) استان (لواء) [[بغداد]] گردید<ref>سامی، قاموس الاعلام؛ اسود، ج ۱، ص ۱۳۶</ref> و به‌تدریج توسعه و اهمیت یافت و نواحی مختلفی چون [[شوشه]]، [[مهاجرین]]، [[بَرمَلاحه]] و [[غامریه]] به آن پیوستند.<ref>عبدالجبار ناجی، ص ۲۰۵</ref> | ||
*در دوران پادشاهی [[عراق]] (۱۳۰۰-۱۳۳۷ش/۱۹۲۱ـ ۱۹۵۸)، حلّه به سطح استان ارتقا یافت.<ref>یوسف حلّی، قسم ۱، ص۱۸۰-۱۸۲</ref> | *در دوران پادشاهی [[عراق]] (۱۳۰۰-۱۳۳۷ش/۱۹۲۱ـ ۱۹۵۸)، حلّه به سطح استان ارتقا یافت.<ref>یوسف حلّی، قسم ۱، ص۱۸۰-۱۸۲</ref> | ||