عمار یاسر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{Infobox

|title  ={{{اطلاعات صحابه|}}}

|image  ={{{تصویر|[[پرونده:حرم عماریاسر.jpg|200px|]]

 

|caption ={{{توضیح تصویر|{{{شرح تصویر|آرامگاه عمار یاسر}}}}}}

 

 

|header1 =اطلاعات شناسنامه‌ای

|label2  =نام کامل

|data2  ={{{نام کامل|عمار بن یاسر بن عامر}}}

|label3  =کنیه

|data3  ={{{کنیه|ابویقظان}}}

|data4  ={{{لقب|}}}

|label5  =دلیل شهرت

|data5  ={{{دلیل شهرت|}}}

|label6  =زادروز/زادگاه

|data6  ={{{زادروز/زادگاه|؟}}}

|label7  =محل زندگی

|data7  ={{{محل زندگی|[[مکه]]، [[مدینه]]}}}

|label8 = مهاجر/انصار

|data8  ={{{مهاجر/انصار|}}}

|label9  =نسب

|data9  = {{{نسب/قبیله|}}}

|label10  = خویشاوندان سرشناس

|data10   = {{{ خویشاوندان سرشناس|[[یاسر بن عامر|یاسر]] (پدر عمار)، [[سمیه]] (اولین [[شهید]] [[اسلام]]، مادر عمار)}}}

|label11  =درگذشت/شهادت

|data11  ={{{تاریخ و مکان درگذشت/شهادت|[[ربیع الثانی]] [[سال ۳۷ هجری قمری|۳۷ق]]}}}

|label12  =نحوه درگذشت/شهادت

|data12  ={{{نحوه درگذشت/شهادت|در [[جنگ صفین]] در رکاب [[امام علی(ع)]]}}}

|label13  = مدفن

|data13  = {{{ مدفن|[[رقه]] ([[سوریه]])}}}

 

|header14 =اطلاعات دینی

|label15  =زمان اسلام آوردن

|data15  = {{{زمان اسلام آوردن|در آغازین سال‌های [[بعثت]]}}}

|label16  =نحوه اسلام آوردن

|data16  = {{{نحوه اسلام آوردن|}}}

|label17  =حضور در جنگ‌ها

|data17  = {{{حضور در جنگ‌ها|جنگ صفین}}}

|label18  =هجرت به

|data18  = {{{هجرت به|}}}

|label19  = دیگر فعالیت‌ها

|data19   = {{{دینی|تحمل شکنجه مشرکان و نازل شدن [[آیه]] ۱۰۶ [[سوره نحل|نحل]] در حق وی؛ جزء نخستین [[شیعیان]] [[امام علی(ع)]]؛مخالفت با [[خلفای سه گانه|خلفاء]] و [[سقیفه بنی ساعده]]}}}

|belowstyle = background:#ddf;

|below =}}

مادر عمار نیز [[سمیه دختر خباط]] است<ref>ابن اثیر، أسد الغابة، ۲۰۰۱، ج۴، ص۴۳.</ref> که از اولین مسلمانان و اولین [[شهادت|شهید]] زن در [[اسلام]] است.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۷۰ش، ص۸۸۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۸، ص۲۴۱.</ref>

== در زمان پیامبر(ص) ==

عمار و پدر و مادرش از سابقین در [[اسلام]] هستند. براساس روایتی، وی بعد از سی و چند نفر مسلمان شد و بنابر روایتی دیگر، یکی از هفت تن مسلمان نخست بود.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۴، ص۳۰۹.</ref> عمار، برادرش عبدالله، پدرش [[یاسر بن عامر|یاسر]] و مادرش [[سمیه]]، [[بلال]]، [[خباب بن ارت|خَبّاب]]، و [[صهیب بن سنان|صُهَیب]]، به دست [[قریش]] به شدیدترین وجهی شکنجه شدند تا از [[اسلام]] روگردان شوند. سمیه و یاسر در اثر این شکنجه‌ها جان دادند. آن‌ها نخستین شهدای اسلام بودند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۰، ج۱۳، ص۲۸.</ref>

[[شرک|مشرکان]]، عمار را نیز مجبور به ناسزاگویی به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] کردند؛ اما پیامبر اکرم(ص) عذر او را پذیرفت و به او فرمود اگر دیگربار نیز مجبورش کردند، چنین کند. در پی این ماجرا بود که این [[آیه]] نازل شد: {{متن قرآن|مَن کفَرَ بِاللَّهِ مِن بَعْدِ إِیمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُکرِ هَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ|ترجمه=هر کس پس از ایمان آوردن خود، به خدا کفر ورزد [عذابی سخت خواهد داشت ] مگر آن کس که مجبور شده [ولی ] قلبش به ایمان اطمینان دارد.|سوره=۱۶|آیه=۱۰۶}}<ref>سوره نحل، آیه۱۰۶</ref><ref>ابن اثیر، أسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۴، ص۳۰۹؛امین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۰، ج۱۳، ص۲۸</ref>

 

[[حدیث|روایاتی]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] در فضایل عمار نقل شده است؛ از جمله اینکه آن حضرت فرمودند [[بهشت]] مشتاق [[علی]]، عمار، [[سلمان فارسی|سلمان]] و [[بلال]] است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۲۹.</ref> همچنین از پیامبر(ص) نقل شده است که فرمود: «عمار با حق است و حق با عمار، عمار گرد حق می‌چرخد هرجا که باشد، و قاتل عمار در آتش است».<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷، ج۹، ص۲۵.</ref>

عمار در کنار [[سلمان فارسی|سلمان]]، [[مقداد]]، [[ابوذر غفاری|ابوذر]] از نخستین [[شیعه|شیعیان]] دانسته شده‌اند که در زمان پیامبر(ص) بدین نام شناخته شده‌اند.<ref>رجوع کنید به: نوبختی، فرق الشیعه، ۱۴۰۴ق، ص۱۸؛ شهابی، ادوار فقه، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۲۸۲.</ref>

در دوران خلافت [[عمر بن خطاب|عمر]] فرماندار [[کوفه|شهر کوفه]] و فرمانده سپاه مسلمانان در این شهر شد.<ref>طبری، تاریخ الأمم، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۱۴۴.</ref> در دوران فرماندهی او بود که [[جنگ نهاوند]] روی داد و بخشی از مناطق داخلی [[ایران]] فتح شد؛<ref>ابن قتیبه، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۸.</ref> اما بعد از چندی از این منصب عزل شد. منابع تاریخی علت عزل وی را به روشنی بیان نکرده‌اند و برخی گزارش‌ها از نارضایتی مردم و درخواست آنان از [[عمر بن خطاب]] برای عزل عمار خبر داده‌اند. علت این اعتراض‌ها به روشنی ذکر نشده است؛ در یکی از این گزارش‌ها اعتراض مردم به ضعف عمار و بی‌اطلاعی وی از سیاست نسبت داده شده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۲۷۴.</ref>

در زمان [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] مشاجراتی شدید میان وی و عمار درگرفت. یکی از این موارد اعتراض عمار به تبعید [[ابوذر غفاری]] به [[ربذه]] بود که به مشاجره شدیدی بین عمار و [[عثمان بن عفان|عثمان]] انجامید و عمار به دستور عثمان به سختی کتک خورد. عثمان قصد داشت عمار را نیز از [[مدینه]] تبعید کند؛ اما با اعتراض بنی‌مخزوم و [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] از این کار منصرف شد.<ref>یعقوبی،‌ تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۱۷۳.</ref> برخی گزارش‌ها ماجرای برخورد، مشاجره و ضرب و شتم عمار را، زمانی دانسته‌اند که او و سایر [[کوفه|کوفیان]] به [[شراب‌خواری]] و بی‌قیدی [[ولید بن عقبه]] که از سوی عثمان حاکم کوفه بود، اعتراض کردند.<ref>ابن قتیبه، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۵۱.</ref> گزارش دیگر ضرب و شتم عمار را زمانی ذکر کرده است که عمار به نحوه تقسیم [[بیت المال]] از سوی عثمان اعتراض و به این سخن [[خلافت|خلیفه]]  که نحوه مصرف بیت‌المال را از اختیارات خود می‌دانست، انتقاد کرد.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ،‌ مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۲۰۲.</ref>

عمار در [[جنگ صفین]] در [[صفر]]<ref>طبری، تاریخ الأمم، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۵۱۱.</ref> یا [[ربیع الثانی]] سال [[سال ۳۷ هجری قمری|۳۷ق]]<ref>ابن عبدالبر، استیعاب، ۱۹۹۲م، ج۳، ص۱۱۳۸.</ref> به [[شهادت]] رسید. پس از شهادت عمار، [[امام علی]](ع) بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج ۳، ص۲۶۲.</ref> عمار هنگام شهادت، بیش از نود سال داشت. برخی ۹۳، برخی ۹۱ و برخی ۹۲ سال گفته‌اند.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵ق، ج ۳، ص۲۳۱.</ref>

 

شهادت عمار در جنگ صفین به دست سپاهیان [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]، همواره از عوامل سرزنش معاویه و یکی از دلایل حقانیت علی(ع) در این نبرد دانسته شده است. دلیل این مسئله، شهرت [[حدیث|حدیثی]] از [[پیامبر(ص)]] بود که بیان می‌کرد قاتل عمار، گروهی [[بغی|باغی]] (یعنی گروه خارج از اطاعت امام عادل) هستند.{{یادداشت|ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج ۳، صص ۲۵۱-۲۵۳. ابن سعد، جمله مذکور را با اندکی تغییر در عبارت ولی با همان مضمون که «عمار را گروه باغی می‌کشد» با اسناد گوناگون نقل کرده است.}} ابن عبدالبر این حدیث را [[حدیث متواتر|متواتر]] می‌داند و می‌گوید از صحیح‌ترین احادیث است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵ق، ج ۳، ص۲۳۱.</ref>

گفته‌اند که [[خزیمه بن ثابت]]، در [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] حاضر شد ولی شمشیر از غلاف بیرون نیاورد؛ ولی در جنگ صفین هنگامی که دید عمار به دست لشکر [[معاویه]] کشته شده گفت: اکنون گروه گمراه برای من مشخص شد و شروع به جنگ در رکاب [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] کرد تا اینکه به [[شهادت]] رسید.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۳، ص۲۵۹.</ref>

قبر عمار در محل شهادتش در استان رقه در [[سوریه]] قرار دارد.<ref>حرزالدین، مراقد المعارف، ۱۹۹۲م، ج۲، ص۱۰۰.</ref> نویسنده کتاب اماکن زیارتی سیاحتی سوریه در توصیف این مقبره چنین می‌نگارد: <blockquote>«این مقبره در سمت راست باب علی علیه‌السلام است. چند سالی است به اهتمام [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] مقبره‌های بسیار بزرگ و باشکوه در حال ساخت است. بر فراز مقبره عمار، [[گنبد|گنبدی]] مرتفع از بتون و سیمان قرار دارد و ارتفاع و سقف مقبره نیز بسیار زیاد است. قبر او در زیر این گنبد قرار دارد.»<ref>قائدان، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۸.</ref></blockquote>در کنار مقبره عمار یاسر، قبر چند تن از شهیدان [[جنگ صفین]] از جمله [[اویس قرنی]] و [[ابی بن قیس|اُبَی بن قیس]]  قرار دارد. قبل از [[انقلاب اسلامی ایران]]، قبر عمار و اویس در اتاقی کوچک و محقر قرار داشت؛ اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به توصیه [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و با موافقت [[حافظ اسد]]، رئیس جمهور وقت سوریه، زمین اطراف مقبره خریداری شد و در نهایت در سال ۱۳۸۲ش با پشتیبانی دولت وقت ایران، [[زیارتگاه|زیارتگاهی]] عظیم و با شکوه بر روی آن بنا نهاده شد.<ref>خامه‌یار،‌ «زیارتگاه‌های اهل بیت و اصحاب در سوریه»، ص۴۰.</ref>

در  [[۲۴ جمادی الاولی]] سال [[سال ۱۴۳۵ هجری قمری|۱۴۳۵ق]] برابر با  [[۶ فرودین]] سال [[سال ۱۳۹۳ هجری شمسی|۱۳۹۳ش]]، [[داعش]] با کارگذاشتن مواد منفجره، دو مناره مقبره عمار یاسر و اویس قرنی را تخریب کردند. داعش در مرحله بعد در [[۱۵ رجب]] سال [[سال ۱۴۳۵ هجری قمری|۱۴۳۵ق]] برابر با [[۲۵ اردیبهشت]] سال [[سال ۱۳۹۳ هجری شمسی|۱۳۹۳ش]] این زیارتگاه را به طور کامل تخریب کرد.<ref>[http://hajj.ir/14/49416 زيارتگاه عمار ياسر در سوريه تخريب شد، خبرگزاری حج و زیارت.]</ref>