آیه ۲۳ سوره مریم
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | مریم |
| شماره آیه | ۲۳ |
| جزء | ۱۶ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | طلب مرگ کردن حضرت مریم |
آیه ۲۳ سوره مریم اشاره دارد به طلب مرگ و آرزوی فراموش‌شدن از طرف حضرت مریم در ماجرای تولد حضرت عیسی [۱] و پناه بردن وی به تنه درخت خرما در اثر درد زایمان.[۲]
فَأَجَاءَهَا الْمَخَاضُ إِلَیٰ جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ یَا لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هَٰذَا وَکُنْتُ نَسْیًا مَنْسِیًّا تا درد زایمان، او را به سوی تنه درخت خرمایی کشانید. گفت: «ای کاش، پیش از این مرده بودم و یکسر فراموش‌شده بودم.
بارداری حضرت مریم رویدادی اعجازگونه بود که بدون آمیزش با هیچ مردی، صورت گرفت.[۳] مریم برای اینکه هیچ فردی نزدیک او نباشد به مکانی دور رفت.[۴] به تعبیر قرآن درد زایمان (المَخَاضُ) او را به سوی تنه درخت خرمایی کشاند.[۵] تعبیر تنه درخت را اشاره به خشک بودن آن دانسته‌اند.[۶] بر اساس آیه مریم آرزو می‌کند که کاش پیش از این، مُرده و از یادها رفته بودم. تعبیر فراموش‌شدن را چنین معنا کرده‌اند که چیزی کوچک و رها شده بودم، نه یادی از من بود و نه کسی من را می‌شناخت.[۷]
علت گفتار مریم در طلب مرگ و فراموش‌شدن را شرم از مردم[۸] و ترس از ملامت آن‌ها[۹] دانسته‌اند. آیت‌الله مکارم شیرازی، مفسر و مجتهد شیعه، معتقد است علاوه بر ترس از مردم، مشکلات دیگری هم‌چون نبودن قابله، نبودن دوست و یاور در آن لحظات، نداشتن آب و غذا و مکانی برای استراحت و نبود وسیله‌ای برای نگه‌داری فرزند به شدت او را تحت تأثیر قرار داده بود.[۱۰] نویسنده تفسیر من هدی القرآن، می‌گوید مریم دنیا را ترک کرده و مشغول عبادت بود و با دشواری‌های زندگی آشنا نبود. و همین بود که نخستین رویارویی او با سختی‌های زندگی، ناآشنایی‌اش چگونگی رفتار در این وضعیت و تنهایی و بی‌یاوری در صحرا او را به آروزی مرگ کشاند.[۱۱]
برخی مفسران معتقدند تقاضای مرگ، عمل درستی نیست، ولی گاه در زندگی انسان حوادث سختی روی می‌دهد که حیات کاملا تلخ و ناگوار می‌شود به خصوص در موضوعات مرتبط با آبرو. مریم نیز در چنین شرایطی بوده است.[۱۲] محمدجواد مغنیه، عالم و مفسر شیعه، معتقد است انسان‌ها این نوع تعابیر که طلب مرگ را می‌رساند را در دوران‌های سخت به زبان می‌آورند و مادامی که موجب شک در دین نشود، اشکال ندارد.[۱۳] علامه طباطبایی نیز معتقد است گاه مشکلات سخت‌تر از مرگ است و به همین جهت گاه انسان برای فرار از مشکلات آرزوی مرگ می‌کند.[۱۴]
پانویس
- ↑ طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۸، ص۴۳۱.
- ↑ کاشانی، منهج الصادقين فى الزام المخالفین، ۱۳۳۶ش، ج۵، ص۳۹۵.
- ↑ جعفری، کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۱۲۵.
- ↑ صادقی تهرانی، البلاغ، ۱۴۱۹ق، ص۳۰۶.
- ↑ سوره مریم، آیه۲۳.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۴۲.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۹۰.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۴۲.
- ↑ بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۴۱.
- ↑ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۷، ص۳۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۴۴.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۱۷۷.
- ↑ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۲.
منابع
- بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، تحقیق: محمد عبدالرحمن المرعشلی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- جعفری، یعقوب، کوثر، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
- صادقی تهرانی، محمد، البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم،۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- کاشانی، ملا فتح‌الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابفروشی محمد حسن علم، ۱۳۳۶ش.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.