بحث:اصل علیت
چند نکته
سلام و عرض خداقوت خدمت دکتر پارسای عزیز و تشکر از پژوهش پرباری که انجام دادید.
- با توجه به این که علت فاعلی خودش مدخل مستقل دارد ورود به اقسام فاعل در این مدخل ضروری به نظر نمی‌رسد.
- در کتاب اشارات ابن سینا تعابیری دارد که ملاک احتیاج به علت را وجوب غیری معنا میکند که در این این معنا به امکان فقری ملاصدرا نزدیک می‌شود. رک: https://www.sid.ir/paper/232790/fa
- در بخش احکام علیت دو حکم برای علیت می‌توان بما هو علیت بیان کرد که سنخیت و معیت (تلازم) است. بقیه مواردی که بیان فرمودید به نظرم زیاده نویسی است چرا که از احکام علیت مطلقه نیست. قاعده الواحد مربوط به علت بما هو واحد است نه علیت. قاعده «الشّیء ما لم یجب لم یوجد» از احکام مربوط به امکان است نه علیت گرچه ارتباط دارد. قاعده تقارن علت و معلول مربوط به علت و معلول زمانی است نه مطلق علیت. قاعده امتناع دور و تسلسل مربوط به علیت بما هو علیت نیست بلکه مربوط به هر سلسله یا مجموعه ای است که میان اجزای آن رابطه واقعی(نه اعتباری) وجود داشته باشد. فلذا موضوع امتناع دور و تسلسل هم شامل مجموعه های علت و معلول می‌شود و هم هر مجموعه‌ای که رابطه علیت میان آن‌ها نباشد ولی رابطه حقیقی وجود داشته باشد و موضوعش عام است.
- تشکیک در علیت تبیینی که فرمودید همان تبیین تشکیک در وجود است. به نظر میرسد خود علیت یعنی رابطه توقف بین دو شیء تشکیکی نیست. بلکه یا رابطه وابستگی وجودی هست یا نیست. شدت و ضعف در علیت اگر هم قابل تبیین باشد به این نحوی که حضرت عالی تبیین فرمودید قطعا نیست. تبیین شما در حقیقت رابطه تشکیکی بین وجود معلول و وجود علت است نه تشکیک در علیت.
- «تاکنون در فلسفهٔ اسلامی مطالعهٔ عمیقی درباره تقابل احتمالی بین نظریهٔ کوانتوم و اصل علّیت صورت نگرفته است.» این جمله مقداری چالش برانگیز است حداقل با ادبیات گزارشی نقل کنید مثلا : ادعا شده است که تاکنون در فلسفهٔ اسلامی مطالعهٔ عمیقی درباره تقابل احتمالی بین نظریهٔ کوانتوم و اصل علّیت صورت نگرفته است.
ارادتمند شما--رضا پوراسمعیل (بحث) ۳۰ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۲۰ (UTC)
سلام و عرض ادب
@A.m.parsa: ضمن تشکر از تلاش شما چند مطلب به ذهن میرسد:
- کلماتی لینک می‌شود که در ویکی شیعی قرار است نوشته شود. فیزیک کوانتوم و موارد دیگر اصلا جایگاهی در ویکی شیعه ندارد. لطفا لینکها را بردارید.
- تعارض فیزیک کوانتوم و علیت به نظر تمامش باید حذف شود.
- لطفا سبک مداخل دیگر را ببینید استفاده از برخی علایمی متداول نیست. مانند [اعطا کننده چیزی نمی‌تواند فاقد آن چیز باشد] و از: ۱) فاعل بالطبع، ۲) فاعل بالقسر، ۳) فاعل بالقصد، ۴) فاعل بالجبر، ۵) فاعل بالتسخیر، ۶) فاعل بالعنایه، ۷) فاعل بالرضا و ۸) فاعل بالتجلی
- اشتباه تایپی کم و بیش وجود دارد. ۱۳۴۵ ق . غلط است ۱۳۴۵ق بدون فاصله
- منابع طبق شیوه‌نامه نیست. لطفا ترتیب اطلاعات کتاب را طبق شیوه‌نامه بنویسید
موفق باشید. ارادتمندم.--Khoshnoudi (بحث) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۴:۳۸ (UTC)
سلام و خسته نباشید
ضمن تشکر از زحمات مشهود حضرتعالی در نگارش این مدخل قابل استفاده
- آیا سرشناسه لازم نیست با عنوان مدخل تطابق داشته باشد؟
- در این مدخل ادبیات گزارشی در خیلی موارد رعایت نشده. و عبارات زیادی وجود دارد که بوی تحقیق دسته اول می دهد
«قبول حاکمیت علیت در همه پدیده‌های طبیعی، جایی برای انتخاب و اراده آزاد باقی نگذاشته و جریان همه پدیده‌ها از جمله افعال آدمی را مطابق علت‌های پیشین معرفی میکند. در حالی که به نظر فلاسفه، تأثیر عوامل خارجی در حد اقتضا (نه علت تامه) بوده و به صورت موجبه جزئیه است و همین مقدار برای تحقق اختیار کافی است.» برای مثال قسمت برجسته شده در این متن که یک گزاره قطعی و جزمی را بیان میکند نظر خودتان است؟ شبهه است که در ادامه جواب داده شده؟ یا اینکه اصل مطلب همان است و در ادامه فقط ادعایی مطرح شده است؟M.rakhsh (بحث) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۱۱ (UTC)