فهرست شرح‌ها و حاشیه‌های قواعد الاحکام

از ویکی شیعه
کتاب قواعد الاحکام

فهرست شرح‌ها و حاشیه‌های قواعد الاحکام مجموعه‌ای از شرح‌ها و حواشی است که توسط افرادی همچون فخرالمحققین، محقق کرکی، فاضل هندی، شهید اول، شهید ثانی و جعفر کاشف‌الغطاء برای تبیین و توضیح کتاب قواعد الاحکام نگاشته شده است.

کتاب قواعد الاحکام

قواعد الاحکام کتابی است مشتمل بر ۶۶۰۰ مسئله فقهی که یک دوره فقه کامل از طهارت تا دیات در برمی‌گیرد و توسط علامه حلی (درگذشت: ۷۲۶ق) نوشته شده است. علامه حلی این کتاب را در مدت ده سال تألیف کرد و آن را محور تدریس خود در حوزه علمیه بغداد قرار داد.[۱] قواعدالاحکام در ادوار مختلف مورد توجه علماء و بزرگان حوزه‌های علمیه بوده است.[۲]

آقابزرگ تهرانی، کتاب‌شناس شیعه، کتاب قواعد الاحکام را به‌عنوان باارزش‌ترین کتاب فقهی بعد از کتاب شرائع الاسلام معرفی کرده‌ است.[۳]

شرح‌ها و حواشی

آقابزرگ تهرانی در کتاب الذریعه، ۳۶ شرح و حاشیه برای کتاب قواعد الاحکام معرفی کرده که از جمله مهمترین آنها ایضاح الفوائد و جامع المقاصد است.[۴]

  1. إیضاح الفوائد تألیف فخرالمحققین فرزند علامه حلی (م۷۷۱ق)
  2. الحواشی البخاریة تألیف جمال الدین أحمد بن نجار (م۸۲۳–۸۳۵ق)
  3. جامع الفوائد تألیف عزالدین مولی عبد الله بن الحسین التستری شاگرد مقدس اردبیلی (م۱۰۲۱ق)
  4. جامع المقاصد تألیف محقق کرکی (م۹۴۰ق)
  5. جوامع الکلم تألیف محمدرحیم بن محمد البروجردی (م۱۳۰۹ق)
  6. خزائن الکلام تألیف محمود بن جعفر عراقی میثمی متوفی بها حدود (۱۳۱۰)
  7. شوارع الأعلام تألیف محمدجعفر استرآبادی (م۱۲۶۳ق)
  8. کشف اللثام تألیف فاضل هندی (م۱۱۳۷ق)
  9. المسائل المظاهریّة، حاشیه فخر المحققین، فرزند علامه حلی (م۷۷۱ق)
  10. حاشیه سید محمدجواد عاملی، مؤلف مفتاح الکرامة (م۱۲۲۶ق)، برقسمت تجارت
  11. حاشیه خود علامه حلی بر قواعد که کتاب کوچکی است.
  12. حاشیه محقق کرکی، شیخ علی بن حسین کرکی (م۹۴۰ق)
  13. سدید الافهام تألیف فخر الدین أحمد بن محمد بن رفاعة سبیعی
  14. شرح خطبه قواعد الأحکام، تألیف فخر المحققین که غیر از شرح معروف به إیضاح الفوائد است.
  15. شرح شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، شرح بر کتاب طهارت و بیع فقط. (م۱۲۲۸ق)
  16. شرح قواعد الأحکام تألیف محمد بن مکی الشهید اول (۷۸۶ق)
  17. شرح قواعد الأحکام تألیف علامه میرزا فخر الدین نراقی (م۱۳۲۵ق) در ۵ جلد
  18. شرح قواعد الأحکام تألیف عمیدالدین عبدالمطلب اعرجی، خواهرزاده علامه حلی (م۷۵۴ق)
  19. شرح قواعد الأحکام تألیف محمدعلی مدرس چهاردهی نجفی (م۱۳۳۴ق)
  20. شرح قواعد الأحکام تألیف آقا محمدهادی ابن مولی محمد صالح مازندرانی (م۱۰۸۰ق)
  21. شرح قواعد الأحکام تألیف حسین بن محیی الدین بن عبد اللطیف بن أبی جامع عاملی (م۱۰۶۷ق)
  22. شرح قواعد الأحکام تألیف سید إسماعیل ابن أمیر أسد الله حسینی (م۱۳۰۰ق)
  23. شرح قواعد الأحکام تألیف شیخ أسد الله کاظمی
  24. شرح قواعد الأحکام تألیف عبد الحسین بن مولی علی بن محمد برغانی
  25. شرح قواعد الأحکام تألیف عبدالله بن شهاب الدین حسین یزدی شهابادی (م۹۸۱ق)
  26. شرح قواعد الأحکام تألیف عبدالنبی بن علی کاظمی (م۱۲۵۶ق)
  27. شرح قواعد الأحکام تألیف عزالدین حسین بن عبد الصمد حارثی (م۹۸۴ق)
  28. شرح قواعد الأحکام تألیف علامه لطف الله أسکی لاریجانی نجفی (م۱۳۱ق)
  29. شرح قواعد الأحکام تألیف علامه مسیح بن محمد سعید طهرانی (م۱۲۶۳ق)
  30. شرح قواعد الأحکام تألیف محمدعلی بن عباس بلاغی (م۱۲۲۸ق)
  31. شرح قواعد الأحکام تألیف ملا علی قارپوزآبادی زنجانی (م۱۲۹۰ق) در ۲۴ جلد
  32. شرح قواعد الأحکام تألیف میرزا محمدزمان بن محمد جعفر رضوی مشهدی (م۱۰۴۱ق)
  33. شرح قواعد الأحکام تألیف نورالدین علی بن شهاب الدین أحمد بن أبی جامع الحارثی العاملی (م۱۰۴ق)
  34. مفتاح الکرامة فی شرح قواعد علامّة، تألیف محمد جواد بن محمد عاملی نجفی (م۱۲۲۶ق)
  35. نکت القواعد شرح قواعد الأحکام تألیف شهید ثانی (م۹۶۵ق)
  36. وسیلة المقاصد فی فتح معضلات القواعد تألیف فخر الدین أحمد بن عبد الله بن متوج بحرانی (م۸۲۰ق)

پانویس

  1. امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۴۰۴.
  2. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۱۷.
  3. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۴، ص۱۷.
  4. آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۱۶۹–۱۷۲ و ج۱۴، ص۱۷–۲۳.

منابع

  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
  • امین، سیدمحسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعدالاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۳ق.