آیه ۶ سوره صف
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | صف |
| شماره آیه | ۶ |
| جزء | ۲۸ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| درباره | بشارت عیسی(ع) به رسالت حضرت محمد(ص) |
| آیات مرتبط | آیه ۱۵۷ سوره اعراف • آیه ۲۹ سوره فتح |
آیه ۶ سوره صف بیانگر خطابِ حضرت عیسی(ع) به بنیاسرائیل است که خود را پیامبر الهی معرفی کرده و ضمن تصدیق تورات، به ظهور پیامبری بعد از خود با نام احمد بشارت میدهد. به باور برخی مفسران، بشارتِ آمدن پیامبر جدید بهگونهای به کاملتر و برتر بودن دین جدید نیز اشاره دارد.
تعدادی از مفسران شیعه بشارت به آمدن فاراقلیط در بعضی نسخههای انجیل را بر واژه احمد تطبیق کرده و ترجمه صحیح فاراقلیط را «بسیار ستوده» میدانند. بر اساس روایتی، امام رضا(ع) در جریان مناظره با جاثلیق، بشارت ظهور حضرت محمد(ص)، اهلبیت(ع) و امت او را از سِفر سوم انجیل یوحنا قرائت کرد و جاثلیق نیز بر آن صحه گذاشت.
بشارت حضرت عیسی(ع) به بعثت حضرت محمد(ص)
آیه ۶ سوره صف، به پیامبر(ص) یادآوری میکند که حضرت عیسی(ع) خطاب به بنیاسرائیل، خود را پیامبر الهی معرفی کرده و در کنار تصدیق تورات که بر حضرت موسی(ع) نازل شد، به بعثت حضرت محمد(ص) نیز با اشاره به نامش (احمد) بشارت داده است.[۱]
درباره بخش انتهایی آیه که از انکار دلائل روشن توسط مخالفان سخن میگوید، تعدادی از مفسران آن را به انکار معجزاتِ پیامبر خاتم توسط بنیاسرائیل تعبیر کردهاند و اینکه آن معجزات را سحر میشمردند؛ در مقابل، جمعی از مفسران این قسمت از آیه را هم ادامه مواجهه بنیاسرائیل با حضرت عیسی قلمداد کرده و معتقدند اشاره به انکار دلائل روشن حضرت عیسی توسط مخالفانش دارد.[۲]
﴿وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ ٦﴾ [صف:6]
﴿و هنگامی را که عیسی پسر مریم گفت ای فرزندان اسرائیل من فرستاده خدا به سوی شما هستم تورات را که پیش از من بوده تصدیق میکنم و به فرستادهای که پس از من میآید و نام او احمد است بشارتگرم پس وقتی برای آنان دلایل روشن آورد گفتند این سحری آشکار است ٦﴾
بهگفته سید محمدتقی مدرسی از مفسران شیعه، در این آیه عیسی(ع) خود را در امتداد رسالت پیامبران معرفی کرده و به رسالتِ حضرت موسی(ع) پیش از خود و حضرت محمد(ص) پس از خود اقرار دارد.[۳] حسین وحید خراسانی از مراجع تقلید شیعه، عدم انکار این بشارت قرآنی از سوی عالمان یهودی و مسیحی در صدر اسلام را نشانِ درستی آن برشمرده است.[۴] علامه طباطبایی مفسر قرآن، با استناد به آیات ۱۵۷ اعراف و ۲۹ فتح معتقد است بشارت ظهور حضرت محمد(ص) در متن انجیل نیز آمده است.[۵]
بنابر حدیثی، امام رضا(ع) در ضمن مناظره با جاثلیق به بشارت ظهور حضرت محمد(ص)، اهلبیت(ع) و امّت او در انجیل یوحنا استناد کرد و دو نفر از عالمان مسیحی را که مسلط بر متن سِفْر سوم انجیل بودند بهعنوان دو شاهد دعوت کرد. جاثَلیق در همان مجلس به این مطالب اقرار کرد.[۶]
بشارت به دین کاملتر
به باور علامه طباطبایی بشارتِ آمدن پیامبر جدید تنها در جایی متصور است که دعوتِ نوین بالاتر و وسیعتر از دعوت پیشین باشد.[۷] به گفتهٔ مکارم شیرازی مفسر قرآن هم تعبیر بشارت در این آیه به تکامل آیین اسلام نسبت به آیینهای گذشته اشاره ظریفی دارد.[۸]
تطبیق احمد بر فاراقلیط در انجیل
طبرسی در مجمع البیان برای واژه احمد دو معنا بیان میکند، یکی مبالغه در حمدکردن و به معنای ستایشکنندهترین است. احتمال دیگر مبالغه در ستایششدن و به معنای فردی است که در اخلاق و خوبیها بسیار ستایششده است.[۹]
تفسیر نمونه با تحقیق در اناجیل موجود بشارت به آمدن بزرگی با نام فاراقلیط در آن را برابر با بشارت حضرت عیسی(ع) به آمدن احمد پس از خود دانسته است. در متون فارسی فاراقلیط را به تسلیدهنده ترجمه کردهاند. اما در این دیدگاه کلمه فاراقلیط بهمعنای شخص مورد ستایش و معادل واژه احمد و محمّد شمرده شده است؛ زیرا در متن سریانی اناجیل، کلمه پارقلیطا و در متن یونانی، کلمه پیرکلتوس بهجای فاراقلیط آمده و هر دو به معنای شخص مورد ستایش هستند.[۱۰] حسینعلی منتظری (درگذشت: ۱۳۸۸ش)، نیز با اشاره به بابهای ۱۴، ۱۵ و ۱۶ انجیل یوحنا، اصل کلمه را فارقلیطا و در معنای بسیارستوده و مترادف با احمد قلمداد میکند.[۱۱] محمد صادقی تهرانی، مفسر شیعی، موضوع مذکور را با نقل عبارات انجیل و تفصیل بیشتری تحقیق کرده است.[۱۲] او بر این باور است که علمای مسیحی برای پرهیز از اعتراف به بشارت ظهور پیامبر خاتم، در متن انجیل کلمه پیرکلتوس را هم به پاراکلتوس تغییر دادهاند.[۱۳] او همچنین کتابی با نام بشارات عهدین در این زمینه نوشته است.[۱۴]
جعفر سبحانی مفسر و متکلم شیعه نیز کتابی با نام «احمد موعود انجیل» نگاشته و واژه احمد را بر فاراقلیط در انجیل تطبیق کرده است.[۱۵] در نقطه مقابل پژوهشگر دیگری توضیح داده است که از قرآن فقط همین مقدار فهمیده میشود که عیسی(ع) آمدن احمد را بشارت داده است، ولی این که این واژه در انجیل باشد قابل اثبات نیست.[۱۶]
پانویس
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۹، ص۵۹۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۶۷ش، ج۹، ص۴۱۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۷۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۷۲ ـ ۷۳.
- ↑ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۸، ص۳۴۵ ـ ۳۴۴.
- ↑ وحید خراسانی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۸ق، مقدمه، ص۹۴ و ۹۵.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۱۹، ص۲۵۳.
- ↑ عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۳۷۳ش، ج۵، ص۳۱۳.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۵۲ش، ج۱۹، ص۲۵۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۷۳.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۶۷ش، ج۹، ص۴۲۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۷۴ ـ ۷۵.
- ↑ منتظری، رساله استفتائات، قم، ج۲، ص۵۵.
- ↑ صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن، ۱۴۰۶ق، ج۲۸، ص۳۰۵ ـ ۳۱۱.
- ↑ صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن، ۱۴۰۶ق، ج۲۸، ص۳۰۶.
- ↑ صادقی تهرانی، بشارات عهدین، ۱۳۹۲ش، ص۱۳.
- ↑ سلیمانی اردستانی، «قرآن کریم و بشارتهای پیامبران»، ص۵۶.
- ↑ سلیمانی اردستانی، «قرآن کریم و بشارتهای پیامبران»، ص۵۶.
منابع
- سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، «قرآن کریم و بشارتهای پیامبران»، فصلنامه هفت آسمان، شماره ۱۶، زمستان ۱۳۸۱ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- صادقی تهرانی، محمد، بشارات عهدین، قم، شکرانه، ۱۳۹۲ش.
- صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القران، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۵۲ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، ۱۳۶۷ش.
- عروسی حویزی، عبد علی، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، ۱۳۷۳ش/۱۴۱۵ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبیالحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- منتظری، حسینعلی، رساله استفتائات، ج۲، قم، بینا، چاپ اول، بیتا.
- وحید خراسانی، حسین، رساله توضیح المسائل، قم، مدرسه امام باقر(ع)، چاپ نهم، ۱۴۲۸ق.