اقتصاد اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) جز اصلاح ساختار |
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
اقتصاد اسلامی، به باور برخی اقتصاددانان، شاخه‌ای از دانش است که از طریق تخصیص و توزیع منابع کمیاب، مطابق با آموزه‌های اسلامی، بدون محدود ساختن آزادی‌های فردی و بدون ایجاد عدم توازن‌های کلان اقتصادی و زیست‌محیطی، به تحقق سعادت انسانی کمک می‌کند.<ref>محمد چپرا، فلسفه اقتصاد اسلامی، ص۱۹۹.</ref> | اقتصاد اسلامی، به باور برخی اقتصاددانان، شاخه‌ای از دانش است که از طریق تخصیص و توزیع منابع کمیاب، مطابق با آموزه‌های اسلامی، بدون محدود ساختن آزادی‌های فردی و بدون ایجاد عدم توازن‌های کلان اقتصادی و زیست‌محیطی، به تحقق سعادت انسانی کمک می‌کند.<ref>محمد چپرا، فلسفه اقتصاد اسلامی، ص۱۹۹.</ref> | ||
برخی از عالمان [[مسلمان]] نظیر [[سید | برخی از عالمان [[مسلمان]] نظیر [[سید محمدباقر صدر]]، بین دانش اقتصاد و نظام اقتصادی تفاوت قایل است و اقتصاد اسلامی را به معنای نظام اقتصادی [[اسلام]] می‌داند.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۲۱.</ref> | ||
==اقتصاد اسلامی== | ==اقتصاد اسلامی== | ||
در این که علم اقتصاد اسلامی وجود دارد یا خیر؟ بین اقتصاد دانان [[مسلمان]] اختلاف نظر است. [[سید محمدباقر صدر]] معتقد است که [[اسلام]] مذهب و مکتب اقتصادی دارد نه علم اقتصاد؛ زیرا آموزه‌های اقتصادی اسلام، روشی است که اسلام تبعیت آن را در حیات اقتصادی سفارش می‌کند و به دنبال توصیف و تبیین پدیده‌های اقتصادی و قوانین حاکم بر آنها نیست.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۱۸.</ref> برخی دیگر از صاحب نظران با اتکا به مبانی هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه ویژه اسلام و نیز وجود آیات و روایاتی که به بیان قوانین علمی حاکم بر رفتار‌های اقتصادی انسان پرداخته، معتقدند که اسلام علاوه بر مکتب اقتصادی، علم اقتصاد نیز دارد.<ref>میرمعزی، فلسفه علم اقتصاد اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۵۱.</ref> | در این که علم اقتصاد اسلامی وجود دارد یا خیر؟ بین اقتصاد دانان [[مسلمان]] اختلاف نظر است. [[سید محمدباقر صدر]] معتقد است که [[اسلام]] مذهب و مکتب اقتصادی دارد نه علم اقتصاد؛ زیرا آموزه‌های اقتصادی اسلام، روشی است که اسلام تبعیت آن را در حیات اقتصادی سفارش می‌کند و به دنبال توصیف و تبیین پدیده‌های اقتصادی و قوانین حاکم بر آنها نیست.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۱۸.</ref> برخی دیگر از صاحب نظران با اتکا به مبانی هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه ویژه اسلام و نیز وجود آیات و روایاتی که به بیان قوانین علمی حاکم بر رفتار‌های اقتصادی انسان پرداخته، معتقدند که اسلام علاوه بر مکتب اقتصادی، علم اقتصاد نیز دارد.<ref>میرمعزی، فلسفه علم اقتصاد اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۵۱.</ref> | ||
[[سید | [[سید محمدباقر صدر]]، اولین بار اصطلاح مکتب اقتصاد اسلامی را در برابر علم اقتصاد اسلامی به کار برده و در تعریف مکتب اقتصادی [[اسلام]] می‌گوید: [[نظام اقتصادی اسلام|مکتب اقتصاد اسلامی]]، روشی است که جامعه اسلامی در حل مشکلات اقتصادی از آن پیروی می‌کند.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، مقدمه طبع اول، ص۳۷.</ref> وی در جای دیگر می‌نویسد: مکتب اقتصادی اسلام شامل هر قاعده اساسی در حیات اقتصادی است که با اندیشه عدالت اجتماعی در ارتباط باشد.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۲۱.</ref> صدر، بین علم اقتصاد و مکتب اقتصادی تفاوت قایل است و معتقد است که اقتصاد اسلامی یک مکتب اقتصادی است، نه علم اقتصاد.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۲۱.</ref> | ||
==اهداف== | ==اهداف== | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
===عدالت اقتصادی=== | ===عدالت اقتصادی=== | ||
عدالت اقتصادی، مهمترین هدف اقتصاد اسلامی دانسته شده است؛ [[سید | عدالت اقتصادی، مهمترین هدف اقتصاد اسلامی دانسته شده است؛ [[سید محمدباقر صدر]]، اندیشه عدالت را نقطه تمایز مذهب اقتصادی و علم اقتصاد می‌داند.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۲۱.</ref> عدالت اجتماعی در تمامی زمینه‌ها، از جمله اقتصاد در رأس برنامه‌های پیامبران الهی معرفی شده است.<ref>سوره حدید، آیه ۲۵.</ref> | ||
===رفاه عمومی=== | ===رفاه عمومی=== | ||
نسخهٔ ۱۰ آوریل ۲۰۱۸، ساعت ۱۵:۱۸
اقتصاد اسلامی از اصطلاحات نویسندگان و متفکران مسلمان معاصر است و مراد از آن دانش اقتصاد یا فعالیت‌ها و فرایندهای اقتصادی با لحاظ اصول و آموزه‌های اسلامی است.
مفهوم‌شناسی
اقتصاد اسلامی، به باور برخی اقتصاددانان، شاخه‌ای از دانش است که از طریق تخصیص و توزیع منابع کمیاب، مطابق با آموزه‌های اسلامی، بدون محدود ساختن آزادی‌های فردی و بدون ایجاد عدم توازن‌های کلان اقتصادی و زیست‌محیطی، به تحقق سعادت انسانی کمک می‌کند.[۱]
برخی از عالمان مسلمان نظیر سید محمدباقر صدر، بین دانش اقتصاد و نظام اقتصادی تفاوت قایل است و اقتصاد اسلامی را به معنای نظام اقتصادی اسلام می‌داند.[۲]
اقتصاد اسلامی
در این که علم اقتصاد اسلامی وجود دارد یا خیر؟ بین اقتصاد دانان مسلمان اختلاف نظر است. سید محمدباقر صدر معتقد است که اسلام مذهب و مکتب اقتصادی دارد نه علم اقتصاد؛ زیرا آموزه‌های اقتصادی اسلام، روشی است که اسلام تبعیت آن را در حیات اقتصادی سفارش می‌کند و به دنبال توصیف و تبیین پدیده‌های اقتصادی و قوانین حاکم بر آنها نیست.[۳] برخی دیگر از صاحب نظران با اتکا به مبانی هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه ویژه اسلام و نیز وجود آیات و روایاتی که به بیان قوانین علمی حاکم بر رفتار‌های اقتصادی انسان پرداخته، معتقدند که اسلام علاوه بر مکتب اقتصادی، علم اقتصاد نیز دارد.[۴]
سید محمدباقر صدر، اولین بار اصطلاح مکتب اقتصاد اسلامی را در برابر علم اقتصاد اسلامی به کار برده و در تعریف مکتب اقتصادی اسلام می‌گوید: مکتب اقتصاد اسلامی، روشی است که جامعه اسلامی در حل مشکلات اقتصادی از آن پیروی می‌کند.[۵] وی در جای دیگر می‌نویسد: مکتب اقتصادی اسلام شامل هر قاعده اساسی در حیات اقتصادی است که با اندیشه عدالت اجتماعی در ارتباط باشد.[۶] صدر، بین علم اقتصاد و مکتب اقتصادی تفاوت قایل است و معتقد است که اقتصاد اسلامی یک مکتب اقتصادی است، نه علم اقتصاد.[۷]
اهداف
به باور برخی عالمان مسلمان، از جمله سید محمدباقر صدر و مهدی هادوی تهرانی، اهداف اقتصاد اسلامی عبارت است از عدالت اقتصادی، رفاه عمومی و استقلال اقتصادی.
عدالت اقتصادی
عدالت اقتصادی، مهمترین هدف اقتصاد اسلامی دانسته شده است؛ سید محمدباقر صدر، اندیشه عدالت را نقطه تمایز مذهب اقتصادی و علم اقتصاد می‌داند.[۸] عدالت اجتماعی در تمامی زمینه‌ها، از جمله اقتصاد در رأس برنامه‌های پیامبران الهی معرفی شده است.[۹]
رفاه عمومی
یکی از مهمترین اهداف نظام اقتصادی اسلام، ریشه‌کن کردن فقر و ایجا رفاه عمومی در جامعه دانسته شده است. بر این اساس، حکومت اسلامی از یک سو و ثروتمندان جامعه از سوی دیگر وظیفه دارند که در راستای تحقق این هدف تلاش نمایند. بر اساس قرآن کریم، در اموال ثروتمندان، حقی برای محرومان وجود دارد.[۱۰] از امام صادق(ع) هم نقل شده است که به فقیر، آن مقدار از زکات داده شود که او را بی‌نیاز گرداند.[۱۱]
استقلال
یکی از اهداف مهم اقتصاد اسلامی، استقلال دانسته شده است که در پی آن، جامعه بتواند نیازمندی‌های خود را در حد قابل قبولی از رفاه، تولید کند و در اداره امور اقتصادی نیازمند و متکی به دیگران نباشد.[۱۲]
پانویس
- ↑ محمد چپرا، فلسفه اقتصاد اسلامی، ص۱۹۹.
- ↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۲۱.
- ↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۱۸.
- ↑ میرمعزی، فلسفه علم اقتصاد اسلامی، ۱۳۸۸ش، ص۵۱.
- ↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، مقدمه طبع اول، ص۳۷.
- ↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۲۱.
- ↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۲۱.
- ↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۲۱.
- ↑ سوره حدید، آیه ۲۵.
- ↑ سوره ذاریات، آیه ۱۹.
- ↑ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج۶، ص۱۷۸.
- ↑ هادوی تهرانی، مکتب و نظام اقتصادی اسلام، ۱۳۷۸ش، ص۸۳.
منابع
- صدر، سیدمحمدباقر، اقتصادنا، قم، المؤتمر العالمی للامام الشهید الصدر، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- عیوضلو، حسین، حسینی، سیدعقیل، فلسفه اقتصاد اسلامی، تهران، دانشگاه امام صادق، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
- میر معزی، سیدحسین، فلسفه علم اقتصاد اسلامی، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- مجموعه مقالات همایش بین المللی بررسی اندیشه‌های اقتصادی آیت الله شهید صدر، قم، چاپ اول، دانشگاه مفید، ۱۳۸۶ش.
- یوسفی، احمدعلی، نظام اقتصاد علوی(مبانی، اهداف و اصول راهبردی)، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- هادوی تهرانی، مهدی، مکتب و نظام اقتصادی اسلام، قم، خانه خرد، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.