شاه محمد خدابنده صفوی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمد خدابنده'''، چهارمین پادشاه [[صفویه|صفوی]] و پسر بزرگ [[شاه طهماسب اول]] که به مدت ۹ سال بر [[ایران]] حکومت کرد اما حاکمیت او از اقتدار لازم برخوردار نبود و قدرت بیشتر در دست اطرافیان قرار داشت. با توجه به اوضاع آشفته کشور در دوره حاکمیت خدابنده، عثمانیان از مغرب و [[ازبکان]] از مشرق، به ترتیب به [[آذربایجان (منطقه)|آذربایجان]] و [[خراسان]] هجوم بردند. وی در پی بیماری در ۱۰۰۴ در [[قزوین]] درگذشت و در [[کربلا]] به خاک سپرده شد.

[[شاه محمد خدابنده صفوی|محمد خدابنده]] یا سلطان محمد صفوی در ۹۳۸ هجری متولد شد. مادرش [[سلطانم]]، دختر [[موسی سلطان موصلوی ترکمان]] (از امیران بزرگ [[بایندریه]]) بود. محمد از کودکی به [[خدابنده]] ملقب شد. هنگامی که شش ساله بود، شاه طهماسب حکومت [[خراسان]] را به او داد و [[محمدخان شرف الدین اغلی تکلو]] را با منصب [[امیرالامرایی]] و همچنین به عنوان [[لله]] خدابنده راهی خراسان کرد.<ref> اسکندرمنشی، نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار، ج۱، ص۱۲۵</ref> خدابنده تا ۲۶ سالگی در [[هرات]] بود.

خدابنده در ۹۷۳ با [[خیرالنساءبیگم]] ملقب به [[مهدعلیا]]، در [[قزوین]] ازدواج کرد.<ref> روملو، احسن التواریخ، ج۱۲، ص۵۵۲، ۶۴۸ـ۶۴۹؛ نویدی، تکملةالاخبار، ص۱۱۱، ۱۲۸؛ اسکندرمنشی، نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار، ج۱، ص۱۲۵ـ ۱۲۶.</ref>

در ۹۶۳، [[شاه طهماسب]] او را به قزوین احضار کرد و [[اسماعیل میرزا]]، پسر دیگرش، را به همراه [[علی سلطان تکلو]] به [[هرات]] فرستاد، اما این جایگزینی دوامی نداشت. از آنجا که اسماعیل میرزا طبعی ناآرام داشت، بر پدرش شورید. شاه طهماسب به محض آگاهی از این موضوع، او را به پایتخت فراخواند و پس از محبوس ساختن وی در [[قلعه قهقهه]]، در ۹۶۴ حکومت خراسان را بار دیگر به خدابنده واگذاشت و این بار [[شاه قلی سلطان یکان استاجلو]] را لله (سرپرست) او کرد.

در سال ۹۷۴، [[عبداللّه خان ازبک]] با سی هزار سوار به خراسان حمله کرد. ازاینرو، خدابنده به دفع او مصمم شد و چون نتوانست سپاهی جمع کند، فقط با سیصد سوار به مقابله خان ازبک شتافت و نصایح اطرافیانش را مبنی بر امتناع از حمله با این عده کم نپذیرفت.

او برای در امان ماندن از حمله ازبکان، در [[قلعه تربت]] پناه گرفت و در محاصره آنها افتاد، اما نیروهای [[قزلباش]] به موقع به کمک او رسیدند و ازبکان را به [[بخارا]] فراری دادند <ref> روملو، احسن التواریخ، ج۱۲، ص۵۵۲ـ۵۵۳، ۶۵۰</ref>در همین گیرودار، میانه خدابنده و شاه قلی سلطان به هم خورد و هریک شکایت نامه هایی به شاه طهماسب فرستادند.