آخرالزمان: تفاوت میان نسخه‌ها

در باورهای رایج، آخرالزمان با حوادث عجیب شناخته می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این دوران افول دین داری مردم و پس از آن ظهور یک منجی است. تاریخ دقیق ظهور منجی آخرالزمان نامعلوم است و تنها می‌توان آن را به بخش واپسین روزگار که به [[قیامت]]<ref>که تاریخ آن هم نامشخص است</ref> متّصل می‌گردد تعریف نمود.

اصطلاح آخرالزمان در قرآن کریم نیامده است، ولی آیاتی وجود دارد که نظر به آینده جوامع انسانی دارد و بر حکومت [[توحید]] و [[عدل]] در آینده زندگی انسان و خلافت و وراثت صالحان بر زمین و پیروزی حق بر باطل دلالت می‌کند.<ref>اعراف:۱۲۸ و ۱۳۷ ; انبیاء ۱۰۵ ۱۰۶ ; اسراء:۸۱ ; قصص: ۵ ۶ ; نور:۵۵ ; ابراهیم: ۱۳ ۱۵ ; نساء:۱۰۵ ; صافات: ۱۷۱ ۱۷۳ ; انفال:۷۱ ; توبه:۳۳ ; فتح:۲۸ ; مجادله:۲۱ ; حج:۴۱</ref>  

آن قسمت از زمان که از آغاز نبوت [[پیامبر اسلام]](ص) تا وقوع قیامت را شامل می‌شود. در بعضی روایات، پیامبر اسلام(ص) به پیامبر آخرالزمان توصیف شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۲۸۶.</ref>  

در بسیاری از روایات اسلامی<ref>حاکم النیسابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۴، ص۴۹۱ ; اربلی، کشف الغمّه، ج۳، ص۲۶۵ و عقد الدرر، ص۹۱</ref> اصطلاح آخرالزمان عبارت است از زمانی که در آن منجی ([[امام مهدی|مهدی موعود(عج)]]) ظهور می‌کند<ref>صحیح ترمذی، ج۲، ص۴۶</ref> و رویدادهای خاصی در سه مقطع زمانی روی می‌دهد:

الف) آزمون‌های سخت و [[فتنه‌های آخرالزمان]]<ref>قمی، تفسیر قمی، ج۲، ص۳۰۷</ref> از جمله [[نبرد قرقیسیا]]

ب) ظهور منجی و جدال بین حق و باطل.<ref>اربلی، کشف الغمّه، ج۳، ص۲۶۶ و ۲۶۷</ref>  

ج) غلبه حق بر باطل و عصر طلایی جهان.<ref>اربلی، کشف الغمّه، ج۳، ص۲۶۲ و ۲۶۳</ref>  

به تاریخ دقیق این مقطع زمانی در روایات نه تنها اشاره‌ای نشده، بلکه تعیین تاریخ دقیق آن تکذیب شده است.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۱۱</ref> وقت ظهور منجی را کسی جز خدا نمی‌داند و از مصادیق [[علم غیب]] به شمار می‌آید. [[امام رضا]](ع) از [[پیامبر(ص)]] نقل می‌کند که زمان قیام موعود، مانند [[قیامت]] است که کسی جز خداوند آن را نمی‌داند و به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد.<ref>مکیال المکارم، ج۲، ص۱۶۰</ref>  

در روایات اسلامی برای این دوران، نشانه‌هایی بیان شده است که به نشانه‌های آخرالزمان معروف است و از این لحاظ ظهور موعود به قیامت تشبیه شده است، زیرا همچنان که قیامت علائمی دارد (اشراط الساعه)، ظهور موعود نیز دارای نشانه‌هایی است که قبل از آن رخ می‌دهند.<ref>کمال الدین وتمام النعمة، ص۵۸۸</ref>  

در بعضی از کتاب‌ها این نشانه‌ها به [[علائم ظهور]] معروفند<ref>کتاب الغیبة، ص۳۴۰</ref> و این بدان علت است که یکی از رویدادهای مهم این عصر همان ظهور منجی می‌باشد.

*خروج [[سفیانی]]<ref>کتاب الغیبة، ص۳۰۴</ref>  

*ظهور [[سید حسنی]]، اختلاف [[بنی عباس]] در مُلک و ریاست<ref>اربلی، کشف الغمّة، ص۲۴۷ و ۲۵۱</ref>  

*کسوف خورشید در نیمه ماه [[رمضان]] و [[خسوف]] ماه در پایان آن<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۳۰۳</ref>  

*طلوع خورشید از مغرب<ref>حق الیقین فی معرفة اصول الدین، ص۱۲۶</ref>  

*قتل [[نفس زکیه]]<ref>کمال الدین، ج۲، ص۶۴۹</ref>  

*خرابی [[مسجد کوفه]]، خروج [[یمانی]]، [[حلال]] شمرده شدن خون و مال مردم<ref>الإمام المهدی من المهد إلی الظهور، ص۳۱۱ ; کشف الغمّه ص۲۴۷</ref>  

*خروج [[دجال|دجّال]]<ref>بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۸۱ ; صحیح مسلم، ج۴، ص۲۲۲۱</ref> که در روایات اسلامی آمده است وی چهل روز در زمین درنگ می‌کند<ref>اصول الدین، ص۲۰۱ ; شعب الایمان، ج۱، ص۳۰۸</ref> و بسیاری از افراد سست ایمان به او می‌گرایند و این به علت کارهای خارق العاده‌ای است که انجام می‌دهد.<ref>الملاحم والفتن، ص۹۷</ref>  

*پدید آمدن جنگ‌ها و کشتارها و از میان رفتن نشانه‌های حق<ref>الزام الناصب، ص۱۰۲ به بعد</ref>  

*ظهور فسادهای بزرگ در دنیا<ref>مشارق انوار الیقین، ص۷۲</ref>  

*ناقص شدن عقول مردم<ref>کتاب الفتن، ص۳۶</ref>  

*زیاد شدن هرج و مرج و سست شدن ایمان مردم<ref>النهایه، ص۴۰ ۴۱</ref>  

*قرار گرفتن افراد نالایق در مدیریت جامعه، اطاعت مرد از همسر خویش، بزرگ شمردن مال دنیا، عدم امنیت<ref>تفسیر قمی، ج۲، ص۳۰۷</ref>  

*ظهور فتنه‌های مختلف در میان عرب<ref>کتاب الفتن، ص۲۷</ref>  

*از بین رفتن حیا در زنان و کودکان<ref>تفسیر قمی، ج۲، ص۳۰۷</ref>  

*رواج [[ربا]]<ref>مشارق انوار الیقین، ص۷۲</ref>  

*وقوع قتلهای عظیم در دنیا و ظهور فتنه‌ها<ref>اصول الدین، ص۲۰۶</ref>  

*بی‌نیاز شدن مرد از زن و زن از مرد<ref>المستدرک، ج۴، ص۴۸۴</ref>  

*[[شرب خمر|نوشیدن شراب]] و پوشیدن لباس‌های حریر<ref>کتاب الفتن، ص۶۳</ref>  

در [[قرآن]]<ref>محمد:۸۱</ref> و [[روایات]] اسلامی، اصطلاح مشابه دیگری به نام [[اشراط الساعه]] وجود دارد که به معنای مجموعه حوادثی است که تحقق آنها نشانه وقوع [[قیامت]] است.<ref>المیزان، ج۸، ص۲۳۶</ref> از این رو،  صاحبان [[جوامع حدیثی]] بابی با عنوان «اشراط الساعة» گشوده‌اند<ref>بحار، ج۵۲، ص۱۸۱ ; صحیح مسلم، ج۴، ص۲۲۴۸</ref>

پس از ظهور این نشانه‌ها نوبت به ظهور منجی می‌رسد که از مهم‌ترین رویدادهای آخرالزمان می‌باشد.<ref>طباطبائی، المیزان، ج۷، ص۳۹۱، کتاب الفتن، ص۶۰</ref> از مهمترین رویدادهای پس از ظهور امام مهدی می‌توان به این موارد اشاره کرد:

*مبارزه با ظلم و فساد و ریشه‌کن کردن آن<ref>ینابیع المودة، ج۲، ص۵۲۸</ref>  

*نجات بشریت از تنگنای گناه و ظلم و جور و فساد یکی از آرمان‌های اوست که در این زمان تحقق می‌یابد، چنان که [[حضرت علی]](ع) می‌فرماید: «در عصر حکومت مهدی(عج) بساط [[زنا]]، شراب خواری و [[ربا]] برچیده خواهد شد».<ref>منتخب الأثر، ص۴۷۴</ref>  

*برقرار شدن و برپایی اسلام حقیقی و پرستش خداوند و [[توحید|یکتاپرستی]] در سراسر جهان<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۲۱</ref>  

*عمومیت و گستردگی دین<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۲۵</ref>  

*عمل به فضایل و ارزش‌های دینی و اهتمام به احکام و دستورهای دین به صورت دقیق<ref>منتخب الاثر، ص۴۷۵</ref>  

*برقراری عدالت و مساوات؛ به گونه‌ای که اموال در جامعه میان مردم به طور یکسان تقسیم می‌گردد<ref>نورالابصار، ص۳۴۷ ; بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۴</ref>  

*برقراری امنیت؛ به گونه‌ای که جان، مال و حیثیت افراد جامعه از تجاوز دیگران در امان می‌باشد<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱</ref> و به واسطه منجی راه‌ها امنیت می‌یابد<ref>مفید، الإرشاد، ج۲، ص۳۸۱ و کتاب الغیبة، ص۴۶۸</ref>  

*برقرار شدن آسایش و رفاه برای عموم مردم<ref>عقد الدرر، ص۲۱۱</ref> به گونه‌ای که همه خوردنی‌ها در اختیار بشر قرار می‌گیرد و افراد به سهولت می‌توانند از اموال استفاده کنند<ref>المستدرک، ج۴، ص۵۵۸</ref>  

*توسعه عمران و آبادی در سراسر جهان<ref>امالی، ص۲۳۱ ; منتخب الأثر، ص۱۶۸</ref>  

*ایجاد محبت و دوستی و صمیمیت در میان مردم؛ به گونه‌ای که فردی از اندوخته برادر دینی‌اش آنچه که نیاز دارد بدون اینکه منعی در کار باشد برمی‌دارد<ref>بحارالانوار ج۵۲، ص۳۷۲</ref>  

*متکامل شدن عقول و آمادگی بشر برای بهره‌مندی از تعالیم الهی<ref>منتخب الاثر، ص۴۸۳</ref>  

*تکامل و گسترش یافتن علم و دانش در همه ابعاد و برخوردار شدن افراد جامعه از کامل‌ترین مواهب علمی<ref>الخرائج والجرائح، ج۲، ص۸۴۱</ref>  

*عمل به کتاب خدا و سنت رسول خدا(ص)<ref>کلینی، الکافی، ج۸، ص۳۹۶، عقد الدرر، ص۷۴</ref>  

طبق روایات اسلامی یکی از رویدادهای مهم عصر ظهور، نزول حضرت عیسی از آسمان می‌باشد.<ref>مشارق انوار الیقین، ص۷۴</ref> از این روایات برمی‌آید که وی در انقلاب جهانی آخرالزمان شرکت و حضور دارد و برای اقامه قسط و عدل از آسمان فرود می‌آید، اما زیر لوای امام مهدی است و مستقل عمل نمی‌کند. [[عیسی]](ع) در سرزمین [[فلسطین]] فرود می‌آید و بر مهدی(عج) سلام می‌کند و پشت سر آن حضرت [[نماز]] می‌گزارد و به او در کشتن [[دجال]] کمک می‌کند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۴۸۵</ref>  

در میان مسیحیان از دورانی سخن گفته می‌شود که در آن بازگشت حضرت عیسی(ع) روی خواهد داد. رجعت مسیح در [[کتاب مقدس]] بیش از سیصد بار ذکر شده است و چندین باب کامل به این موضوع اختصاص دارد.<ref>انجیل متی۲۴ و ۲۵، انجیل مرقس ۱۳، انجیل لوقا ۲۱</ref>  

حتی بعضی ادعا کرده‌اند که درک صحیح رجعت مسیح، کلید کتاب مقدس است.<ref>الاهیات مسیحی، ص۳۲۷</ref> طبق عقیده ایشان، مسیح دوباره در آخرالزمان می‌آید و برنامه نجات را کامل خواهد کرد<ref>یوحنا ۴: ۴۲؛ عبرانیان۹: ۲۸</ref> آنان بر این باورند که در بازگشت مسیح، جهان روی سعادت را خواهد دید و جهان پس از ظهور آن منجی در صلح و صفای کامل به سر خواهد برد<ref>اشعیا۲: ۷</ref> و جنگ و خون‌ریزی از جهان رخت برمی‌بندد و امتی بر امتی شمشیر نخواهد کشید.<ref>اشعیا۲: ۴</ref> در فرهنگ مسیحی و کتاب مقدس اعتقاد غلبه حق بر باطل در این دوران روشن است<ref>یوحنا۴: ۴۲</ref> و از دیدگاه ایشان منجی کل، مسیح می‌باشد.<ref>اشعیا۲: ۷ مرقس۹: ۱۱-۱۳</ref>  

#مسیح زمانی ظهور می‌کند که مردم مجرم‌اند و ظلم دنیا را فرا گرفته است.<ref>اشعیا ۴۸: ۱۱</ref>  

#قوم‌ها و ممالک جهان با یکدیگر به ستیز برخواهند خاست و در جاهای مختلف، قحطی و زمین لرزه روی خواهد داد.<ref>متی۲۴: ۷ به بعد</ref>  

#بعد از آن مصیبت‌ها، خورشید تیره و تار شده و ماه دیگر نور نخواهد داشت.<ref>متی۲۴: ۲۹؛ لوقا۲۱: ۲۳-۲۵</ref>  

#بر اساس کتاب مقدس، ظهور [[دجال]] (ضد مسیح) نیز از وقایعی است که قبل از ظهور عیسی به وقوع می‌انجامد.<ref>یوحنا۲: ۱۸؛ تسالونیکیان۱: ۷-۸</ref>  

در دین [[یهود]] هم بارها به «روزهای آخر» یا «روز خداوند» (یوم یهوه) اشاره شده که دورانی است که در آن عظمت ملی یهود به آخرین حدّ اعتلای خود خواهد رسید و گناه‌کاران نابود خواهند شد<ref>عاموس۵: ۱۸-۲۰، ۲: ۱۲-۱۷</ref> و پادشاهی از نسل یسی (پدر داود) که روح خداوند بر او قرار گرفته و حکیم و خداترس است ظهور خواهد کرد و جهان را از عدل و خیر و برکت پُر خواهد نمود؛ چنان که گرگ با برّه سکونت خواهد داشت و پلنگ با بزغاله خواهد خوابید.<ref>عاموس ۱۱: ۱۸؛ هوشع ۲: ۲۰-۲۵؛ میکاه ۵: ۲۶؛ ارمیا ۲۳: ۵۶؛ حزقیال ۱۱:۱۷-۲۰، ملاکی ۳: ۱۶ و ۴: ۵</ref> روز خداوند روزی است که سیر تاریخ جهان به نقطه غایت و کمال خود می‌رسد.<ref>اشعیاء ۵۲: ۱۳ و ۵۳: ۱۲</ref>  

این آینده درخشان در اطراف شخصیت «ماشیح» که از جانب خداوند مأموریت خواهد داشت تا این دوران تازه و پر از شگفتی‌ها را آغاز کند تمرکز خواهد یافت. تلمود صدها بار به «ماشیح» و مأموریت او اشاره کرده است.<ref>خدا، جهان، انسان و ماشیح در آموزه‌های یهود، ص۲۵۷</ref> اعتقاد عموم بر این است که «ماشیح» از نسل پادشاه [[حضرت داوود|داوود]] خواهد بود و در ادبیات دانشمندان یهود ملقب به فرزند داود است.<ref>خدا، جهان، انسان و ماشیح در آموزه‌های یهود، ص۲۵۹</ref> ماشیح به نام‌های گوناگونی خوانده شده و آیاتی از کتاب مقدس که طبق تفسیر علمای یهود به ماشیح اشاره می‌کند این نام‌های گوناگون را مشخص ساخته است همچون شیلو،<ref>پیدایش ۴۹:۱۰</ref> بینون،<ref>مزامیر داود ۷۲: ۱۷</ref> حنینا<ref>ارمیاء ۱۶: ۱۳</ref> و منحم بن حیزقیا.<ref>ارمیاء ۱: ۱۶</ref>  

زمان ظهور ماشیح جنگ‌های سختی بین دولت‌ها در جریان است: هر وقت ببینی که دولت‌ها با هم به جنگ می‌پردازند منتظر قدوم «ماشیح» باش، چون در دوره [[حضرت ابراهیم]](ع) نیز چنین شد و هنگامی که دولت‌ها با هم به جنگ پرداختند برای ابراهیم نجات حاصل گردید.»<ref>پیدایش۱۴</ref> ظهور «ماشیح» با سختی‌ها و مشقت‌های طاقت فرسا همراه خواهد بود و پیش از ظهور او آشفتگی و فساد در جهان به بالاترین درجه خود خواهد رسید و مشکلات و سختی‌های زندگی غیرقابل تحمل خواهد شد.<ref>اشعیاء ۶۰: ۲۱، حزقیال ۳۸ و ۳۹</ref> این کشمکش‌ها و جنگ‌های میان دولت‌ها، جنگ‌های گوگ و ماگوگ ([[یأجوج و مأجوج]]) نام دارد.<ref>اشعیاء ۶۰: ۲۱، حزقیال ۳۸ و ۳۹</ref>  

#شفای بیماران<ref>حزقیال ۴۷: ۹</ref>  

#پر ثمر شدن میوه‌های درختان<ref>حزقیال ۴۷: ۹</ref>  

#آباد شدن ویرانی‌ها<ref> حزقیال۱۶: ۵۵ </ref>  

#تجدید بنای اورشلیم<ref>اشعیا ۵۴: ۱۱ و ۱۲</ref>  

#برقراری صلح در سراسر طبیعت<ref>اشعیاء ۱۱: ۶، ۷، ۸</ref>  

#محو شدن گریه و زاری و شیون در جهان<ref>اشعیا ۶۵: ۱۹</ref>  

#نبود مرگ در جهان<ref>اشعیاء ۲۵: ۸</ref> <ref>و نیز پسیقتارباتی، ۱۵۲ ب، یروشلمی تعنیت ۶ دال، سنهدرین۹۷ الف، برشیت ربا۴۳: ۴، عوودازارا ۳ ب، تنحوماعقو۷، پساجیم۸۸الف به نقل از: خدا، جهان، انسان و ماشیح در آموزه‌های یهود</ref>  

درباره طول مدت این دوران نیز توسط علمای یهود نظریه‌های گوناگونی اظهار شده است و به صورت چهل سال، هفتاد سال، یکصد سال، ششصد سال، چهارصد سال، یک هزار سال، دو هزار سال و هفت هزار سال پیش‌بینی شده است.<ref> خدا، جهان، انسان و ماشیح در آموزه‌های یهود، ص۲۷۳ </ref>  

در [[آیین زرتشت]] نیز به ظهور مصلح و منجی آخرالزمان تأکید شده است. در این آیین، یک قدرت کیهانی یا «روح خیر» به نام «اهورامزدا» و یک قدرت کیهانی متضاد یا «روح بزرگ شر» به نام «اهریمن» خودنمایی می‌کند. در طول تاریخ، این دو نیرو با هم تا آخرالزمان در ستیز هستند و در آن زمان، خوبی بر شرّ غلبه می‌کند و دوره صلح و پاکی و اعتلای «اهورامزدا» فرا می‌رسد و با ظهور سوشیانس (یا سوشیانت)، آخرالزمان آغاز می‌شود.<ref>تاریخ جامع ادیان، ص۳۱۸</ref>  

در یک بند از گات‌ها یا گاهان نیز که سروده‌های [[زردشت]] است سخن از مردی است که در آینده می‌آید و راه نجات را می‌یابد.<ref>گات‌ها یسن۴۳، بند۳</ref> همچنین در گات‌ها چند بار به واژه سوشیانت (سودرسان) برمی‌خوریم که همان منجی زردشت است<ref>همان، یسن۴۵ بند۱۱</ref> واژه فرشوکرتی (کامل سازی جهان) یکی دیگر از اصطلاحاتی است که در گاهان<ref>سین۳۰ بند۹</ref> آمده است و اشاره به موضوع آخرالزمان دارد، زمانی که پس از ضعف و سرانجام نابودی اهریمن و نیروهای اهریمنی، جهان به کمال نخستین خویش بازمی‌گردد (گات‌ها یسناوهات). بنابراین سوشیانس یا سوشیانت همان کسی است که در پایان جهان ظهور خواهد کرد و سوشیانت پیروزگر نام دارد و استوت ارت (کسی که از فیض زندگانی او، همۀ انسان‌ها فناناپذیر می‌شوند<ref>پورداود، فروهر، ص۱۵</ref> ) هم نامیده خواهد شد.<ref>اوستا، ج۱، ص۴۰۵ ۴۳۰</ref> در اوستا کلمه «سوشیانت» حداقل هشت بار و «استوت ارت» حداقل دوبار آمده است.

از جمله اقدامات این مصلح موعود پس از ظهور، نوکردن جهان و از بین بردن پلیدی و ظلمت می‌باشد.<ref>اوستا، ج۱، ص۴۸۷</ref> در مورد یاوران این مصلح موعود هم آمده است که آنان نیک اندیش، نیک گفتار، نیک کردار و نیک دین‌اند و هرگز سخن [[دروغ]] بر زبان نمی‌آورند.<ref>اوستا زامیاد یشت، بند ۹۵</ref>

* قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، محقق السید طیب موسوی، مؤسسة دارالکتب للطباعة والنشر، قم.