کاربر ناشناس
جفر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Hrezaei جز (←منابع) |
imported>Hrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''جفر و جامعه''' عنوان دو كتاب حدیثی به املای [[محمد(ص)|پیامبر اكرم]] و نگارش [[علی(ع)|حضرت علی(ع)]] است كه محتوای آنها، همه [[احكام]] | '''جفر و جامعه''' عنوان دو كتاب حدیثی به املای [[محمد(ص)|پیامبر اكرم]] و نگارش [[علی(ع)|حضرت علی(ع)]] است كه محتوای آنها، همه [[احكام|احکامی]] است كه مردم به آن نیاز دارند و نیز ذكر حوادث آینده تا روز [[قیامت]] است. | ||
==كتاب جفر== | ==كتاب جفر== | ||
در پاره‌ای روایات وجود كتابی به نام «كتاب جفر» نزد [[امامان شیعه]] گزارش شده.<ref>صفار قمی، | در پاره‌ای روایات وجود كتابی به نام «كتاب جفر» نزد [[امامان شیعه]] گزارش شده.<ref>صفار قمی، ص158ـ159</ref> <ref>مجلسی، ج51، ص220</ref> كه محتوای آن ذكر حوادث آینده تا روز [[قیامت]] است<ref>مجلسی، ج51، ص220</ref> در برخی گزارشها نام این كتاب در كنار كتاب جامعه یاد شده است.<ref>ر.ک:حاجی خلیفه، ج1، ستون591</ref> بنا بر روایتی از [[امام کاظم]]، جز [[نبی]] و وصی نبی، كسی نمی‌تواند در آن بنگرد و نگریستن در آن از امتیازات اوصیای پیامبر است.<ref>صفار قمی، ص158ـ159</ref> | ||
===معنای اصطلاحی و لغوی=== | ===معنای اصطلاحی و لغوی=== | ||
جفر، واژه‌ای عربی است كه در فرهنگهای لغت بر گونه‌ای خاص از برّه یا بزغاله،<ref>جوهری؛ ابن‌منظور؛ فَیومی؛ مرتضی زبیدی، ذیل واژه</ref> چاهی با دهانه گشاد كه سنگ چین نشده،<ref>ابن‌اثیر؛ ابن‌فارس، ذیل واژه</ref> نوزاد انسان<ref>ابن‌منظور؛ مرتضی زبیدی، ذیل واژه</ref> و بچه شتر اطلاق شده است. استعمال واژه جفر در معنای پوست گوسفند یا گاو كه مُفاد بسیاری از روایات حاكی از آن است<ref>صفار قمی، | جفر، واژه‌ای عربی است كه در فرهنگهای لغت بر گونه‌ای خاص از برّه یا بزغاله،<ref>جوهری؛ ابن‌منظور؛ فَیومی؛ مرتضی زبیدی، ذیل واژه</ref> چاهی با دهانه گشاد كه سنگ چین نشده،<ref>ابن‌اثیر؛ ابن‌فارس، ذیل واژه</ref> نوزاد انسان<ref>ابن‌منظور؛ مرتضی زبیدی، ذیل واژه</ref> و بچه شتر اطلاق شده است. استعمال واژه جفر در معنای پوست گوسفند یا گاو كه مُفاد بسیاری از روایات حاكی از آن است<ref>صفار قمی، ص153ـ156</ref><ref>كلینی، ج1، ص241؛</ref> یا از باب حذف مضاف و توسع در لغت است یا از این باب كه واژه جفر برای گونه‌ای خاص از پوست گوسفند یا گاو، عَلَم (اسم‌خاص) گشته است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه ص32</ref> | ||
===جفر ابیض و احمر=== | ===جفر ابیض و احمر=== | ||
افزون بر كتاب جفر، در برخی روایات [[شیعه]] بر وجود دو جفر دیگر به نامهای جفر ابیض (سفید) و جفر احمر (سرخ) نزد امامان تأكید شده است.<ref>اربلی، | افزون بر كتاب جفر، در برخی روایات [[شیعه]] بر وجود دو جفر دیگر به نامهای جفر ابیض (سفید) و جفر احمر (سرخ) نزد امامان تأكید شده است.<ref>اربلی، ج2، ص382؛</ref><ref>كلینی، ج1، ص240</ref> [[امام صادق]] در روایتی<ref>مجلسی، ج26، ص37ـ 38</ref> این پندار را كه این دو جفر، پوستهایی‌اند كه بر روی آنها مطالبی نوشته شده، نفی و تأكید كرده كه جفر ابیض و احمر تنها دو انبان چرمین‌اند كه در اولی شماری كتاب و در دومی شمشیر [[محمد(ص)|رسول خدا]] قرار داشته است. بنا بر احتمالی، كه بعید به نظر می‌رسد، احمر و ابیض صفت احكامی است كه در این دو جفر آمده كه برخی برای جنگ و قتال و خونریزی و برخی دیگر برای مسالمت و سازش است.<ref>بونی ،ج3، ص335</ref> | ||
بر اساس برخی روایات كه محتوای این دو جفر را گزارش كرده‌اند<ref>مجلسی، | بر اساس برخی روایات كه محتوای این دو جفر را گزارش كرده‌اند<ref>مجلسی، ج26، ص42ـ43، 46، 49</ref> و از مقایسه آنها با روایت های كتاب جامعه، روشن می‌شود كه در جفر ابیض علاوه بر برخی كتابهای آسمانی پیشین و [[مصحف فاطمه]]، كتاب جامعه نیز وجود داشته است. | ||
اكرم احمد بركات عاملی،<ref>عاملی، | اكرم احمد بركات عاملی،<ref>عاملی، ص49ـ50</ref> با استناد به روایتی از [[امام صادق]]،<ref>صفار قمی، بصائر الدرجات،ص 160</ref> از جفری دیگر نیز یاد كرده كه از چرم گاو بوده است. وی با بررسی روایات به این نتیجه می‌رسد كه این جفر، انبانی چرمین و بزرگ بوده است كه جفر ابیض و احمر را درون آن نهاده بودند. | ||
مفاد برخی از روایات [[اهل بیت]](ع) حاكی است كه این كتابها و شمشیر [[محمد(ص)|رسول خدا]] میان [[امامان شیعه]] دست به دست می‌گشته و اكنون نیز نزد امام [[امام مهدی|حجت بن الحسن]](عج) است.<ref>عاملی، | مفاد برخی از روایات [[اهل بیت]](ع) حاكی است كه این كتابها و شمشیر [[محمد(ص)|رسول خدا]] میان [[امامان شیعه]] دست به دست می‌گشته و اكنون نیز نزد امام [[امام مهدی|حجت بن الحسن]](عج) است.<ref>عاملی، ص125ـ133</ref><ref>باجگیران، ص47ـ 48</ref> بر اساس برخی روایات [[شیعه]]، شمشیر رسول خدا و این كتابها نزد هر كس باشد، نشانه [[امامت]] اوست،<ref>ابن بابویه، معانی‌الاخبار،ص102ـ 103</ref><ref>ابن بابویه، عیون اخبارالرضا، ص192ـ193</ref> مانند تابوت [[بنی‌اسرائیل]] كه نزد هر كس بود، نشانه [[نبوت]] و [[رسالت]] او بود.<ref>عیاشی، ج1، ص249</ref> امامان شیعه نیز در روایاتی، با به كارگیری تعابیری مثل «عندی» یا «عندنا»، بر این امر تأكید كرده‌اند.<ref>صفار قمی، ص150ـ152</ref><ref>مجلسی، ج26، ص22، 24</ref> | ||
===در نوشته‌های اهل سنّت=== | ===در نوشته‌های اهل سنّت=== | ||
در نوشته‌های [[اهل سنت]]، كتاب جفر بیشتر به [[امام صادق]] نسبت داده شده است. [[ابن خلدون]]<ref>ابن خلدون، مقدمه، ج 1، ص 415ـ416</ref> اصل كتاب جفر را از [[امام صادق|امام جعفر صادق]] دانسته كه [[هارون بن سعید]] (سعد) عجلی، پیشوای [[زیدیه|زیدیان]]، از وی روایت كرده و در آن حوادثی ذكر شده است كه در آینده برای [[ امامان شیعه|اهل بیت]] [[محمد(ص)|پیامبر اكرم]] اتفاق خواهد افتاد و كتاب را به اعتبار پوستی كه مطالب روی آن نوشته شده بوده، جفر نامیده‌اند. به نظر ابن خلدون<ref>ابن خلدون، مقدمه، ج 1، ص 415ـ416</ref> اگر چه امام جعفر صادق(ع) برخی نزدیكانش را از رخدادهای ناگوار آینده بر حذر می‌داشت و رخدادها درست همانگونه كه او پیش بینی كرده بود، به وقوع می‌پیوست، اما در وجود چنین كتابی كه تنها برخی اشارات عاری از هرگونه دلیل در اعتبار آن رسیده باید تردید كرد. | در نوشته‌های [[اهل سنت]]، كتاب جفر بیشتر به [[امام صادق]] نسبت داده شده است. [[ابن خلدون]]<ref>ابن خلدون، مقدمه، ج 1، ص 415ـ416</ref> اصل كتاب جفر را از [[امام صادق|امام جعفر صادق]] دانسته كه [[هارون بن سعید]] (سعد) عجلی، پیشوای [[زیدیه|زیدیان]]، از وی روایت كرده و در آن حوادثی ذكر شده است كه در آینده برای [[ امامان شیعه|اهل بیت]] [[محمد(ص)|پیامبر اكرم]] اتفاق خواهد افتاد و كتاب را به اعتبار پوستی كه مطالب روی آن نوشته شده بوده، جفر نامیده‌اند. به نظر ابن خلدون<ref>ابن خلدون، مقدمه، ج 1، ص 415ـ416</ref> اگر چه امام جعفر صادق(ع) برخی نزدیكانش را از رخدادهای ناگوار آینده بر حذر می‌داشت و رخدادها درست همانگونه كه او پیش بینی كرده بود، به وقوع می‌پیوست، اما در وجود چنین كتابی كه تنها برخی اشارات عاری از هرگونه دلیل در اعتبار آن رسیده باید تردید كرد. | ||
[[ابن‌قتیبه]]<ref>ابن‌قتیبه، كتاب تأویل مختلف الحدیث،ص 48ـ49</ref> نیز به [[رافضیان]] در باره ادعای علم باطنی و وجود كتاب جفر نزد آنان خرده گرفته؛ چه، همان هارون بن سعید كه این كتاب را روایت كرده، در یكی از سروده‌های خود از جفر و هر كه به جفر می‌پردازد، بیزاری جُسته است. همچنین [[بشر بن معتمر هلالی]] (متوفی 226)، رئیس معتزلیان [[بغداد]]، در شعری به [[رافضیان]] طعنه زده كه جفر آنان را غَرّه ساخته است.<ref>جاحظ، كتاب‌الحیوان،ج6، ص289</ref> به عقیده [[ابوزهره]]،<ref>ابوزهره، الامام الصادق: حیاته و عصره،ص 29، 98</ref> فرقه [[خطابیه]] اندیشه‌های راجع به جفر را در میان [[شیعیان]] دوازده امامی رواج داد<ref>مقریزی، كتاب الخطط المقریزیة،ج 4، ص 174ـ 175</ref> ولی، با توجه به گرایش های غلوآمیز [[ابوالخطاب اسدی]]، داعیه‌دار این فرقه، و برائت جستن [[امام صادق]] از وی در حضور اصحاب،<ref> قاضی نعمان، دعائم الاسلام و ذكر الحلال و الحرام، و القضایا و الاحكام،ج 1، ص 49ـ 50</ref> قطعاً قرائت خطابیه از جفر را [[امامان شیعه]] تأیید نكرده‌اند. | [[ابن‌قتیبه]]<ref>ابن‌قتیبه، كتاب تأویل مختلف الحدیث،ص 48ـ49</ref> نیز به [[رافضیان]] در باره ادعای علم باطنی و وجود كتاب جفر نزد آنان خرده گرفته؛ چه، همان هارون بن سعید كه این كتاب را روایت كرده، در یكی از سروده‌های خود از جفر و هر كه به جفر می‌پردازد، بیزاری جُسته است. همچنین [[بشر بن معتمر هلالی]] (متوفی 226)، رئیس معتزلیان [[بغداد]]، در شعری به [[رافضیان]] طعنه زده كه جفر آنان را غَرّه ساخته است.<ref>جاحظ، كتاب‌الحیوان،ج6، ص289</ref> به عقیده [[ابوزهره]]،<ref>ابوزهره، الامام الصادق: حیاته و عصره،ص 29، 98</ref> فرقه [[خطابیه]] اندیشه‌های راجع به جفر را در میان [[شیعیان]] دوازده امامی رواج داد<ref>مقریزی، كتاب الخطط المقریزیة،ج 4، ص 174ـ 175</ref> ولی، با توجه به گرایش های غلوآمیز [[ابوالخطاب اسدی]]، داعیه‌دار این فرقه، و برائت جستن [[امام صادق]] از وی در حضور اصحاب،<ref> قاضی نعمان، دعائم الاسلام و ذكر الحلال و الحرام، و القضایا و الاحكام،ج 1، ص 49ـ 50</ref> قطعاً قرائت خطابیه از جفر را [[امامان شیعه]] تأیید نكرده‌اند. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
#شمس‌الدین محمدبن محمود آملی، نفائس‌الفنون فی عرایس العیون، ج 2، چاپ ابراهیم میانجی، تهران 1379. | |||
# | |||
#ابن‌ابی‌اصیبعه، عیون الانباء فی طبقات الاطباء، چاپ نزار رضا، بیروت 1965. | #ابن‌ابی‌اصیبعه، عیون الانباء فی طبقات الاطباء، چاپ نزار رضا، بیروت 1965. | ||
#ابن‌اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر ، چاپ محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاوی، بیروت 1383/1963، چاپ افست قم 1364 ش. | #ابن‌اثیر، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر ، چاپ محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاوی، بیروت 1383/1963، چاپ افست قم 1364 ش. | ||
# | #[[ابن‌بابویه]]، الامالی ، قم 1417. | ||
#ابن‌بابویه، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ، نجف 1972، چاپ افست قم 1364 ش. | #ابن‌بابویه، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ، نجف 1972، چاپ افست قم 1364 ش. | ||
#ابن‌بابویه، علل الشرایع ، نجف 1386/1966، چاپ افست قم، بی‌تا. | #ابن‌بابویه، علل الشرایع ، نجف 1386/1966، چاپ افست قم، بی‌تا. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۶: | ||
#ابن‌حنبل، مسند الامام احمدبن حنبل، بیروت: دارصادر، بی‌تا. | #ابن‌حنبل، مسند الامام احمدبن حنبل، بیروت: دارصادر، بی‌تا. | ||
#ابن‌سینا، كنوز المعزّمین، چاپ جلال‌الدین همائی، تهران 1331 ش. | #ابن‌سینا، كنوز المعزّمین، چاپ جلال‌الدین همائی، تهران 1331 ش. | ||
#کلینی، | #محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، چاپ علی اکبر غفاری، بیروت 1401. | ||
#مجلسی، | #محمدباقربن محمدتقی مجلسی، [[بحارالانوار]]، بیروت 1403/ 1983، ج 29ـ30، چاپ عبدالزهراء علویه، بیروت، بی تا. | ||
#ابن‌طقطقی، الفخری فی الا´داب السلطانیة و الدول الاسلامیة، چاپ و. آلوارت، گریفزولت 1858. | #ابن‌طقطقی، الفخری فی الا´داب السلطانیة و الدول الاسلامیة، چاپ و. آلوارت، گریفزولت 1858. | ||
#ابن‌قتیبه، كتاب تأویل مختلف الحدیث، قاهره: مكتبة المثنی، بی‌تا. | #ابن‌قتیبه، كتاب تأویل مختلف الحدیث، قاهره: مكتبة المثنی، بی‌تا. | ||
#ابن‌منظور؛ محمد ابوزهره، الامام الصادق: حیاته و عصره، آراؤه و فقهه، قاهره 1993. | #ابن‌منظور؛ محمد ابوزهره، الامام الصادق: حیاته و عصره، آراؤه و فقهه، قاهره 1993. | ||
#اربلی، | #علی‌بن حسین اربلی، كشف‌الغمة فی معرفة الائمة، چاپ هاشم رسولی محلاتی، بیروت 1401/1981. | ||
#بخاری، | #محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح‌البخاری، [ چاپ محمد ذهنی‌افندی ]، استانبول 1401/1981. | ||
#برقی، | #احمدبن محمد برقی، كتاب‌المحاسن، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، قم، 1331 ش | ||
#بونی، | #احمدبن علی بونی، شمس‌المعارف الكبری و لطائف‌العوارف، قم 1400/1980. | ||
#جاحظ، | #عمروبن بحر جاحظ، كتاب‌الحیوان، چاپ عبدالسلام محمد هارون، مصر، 1385ـ1389/ 1965ـ1969، چاپ افست بیروت 1388/1969. | ||
#جرجانی، | #علی‌بن محمد جرجانی، شرح‌المواقف، چاپ محمد بدرالدین نعسانی‌حلبی، مصر 1325/1907، چاپ افست قم 1370 ش. | ||
#جندی، | #عبدالحلیم جندی، الامام جعفرالصادق ، قاهره 1397/1977. | ||
#جوهری، | #اسماعیل‌بن حماد جوهری، الصحاح: تاج‌اللغة و صحاح العربیة، چاپ احمد عبدالغفور عطار، بیروت، بی‌تا. چاپ افست تهران 1368 ش. | ||
#محسن حسین‌زاده باجگیران، «پژوهشی در باره كتاب جامعه»، نشریه دانشكده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد، ش 51 و 52، بهار و تابستان 1380. | |||
#حسین‌زاده باجگیران، | #محمدرضا حسینی جلالی، تدوین السنة الشریفة، قم 1371 ش. | ||
#حسینی جلالی، | #حسن صدر، تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام ، [ بغداد 1370 ]، چاپ افست تهران، بی‌تا. | ||
#صدر، | #محمدبن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد « ص »، چاپ محسن كوچه باغی تبریزی، قم، 1404. | ||
#صفار قمی، | #احمدبن مصطفی طاشكوپری‌زاده، كتاب مفتاح السعادة و مصباح السیادة، ج 2، حیدرآباد دكن 1400/1980. | ||
#طاشكوپری‌زاده، | #احمدبن علی طبرسی، [[الاحتجاج]]، چاپ محمدباقر موسوی خرسان، نجف 1386/1966، چاپ افست قم، بی‌تا. | ||
#طبرسی، | #محمدبن حسن طوسی، [[الاستبصار]] ، چاپ حسن موسوی خرسان، تهران 1390. | ||
#طوسی، | #محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت 1401/1981. | ||
#طوسی، | #اكرم احمد بركات عاملی، حقیقة الجفرعند الشیعة، بیروت 1416/1995. | ||
# | #محمدبن مسعود عیاشی، كتاب‌التفسیر ، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم 1380ـ1381، چاپ افست تهران، بی‌تا. | ||
#عیاشی، | #احمدبن محمد فیومی، المصباح‌المنیر، بیروت 1987. | ||
#فیومی، | #نعمان‌بن محمد قاضی نعمان، دعائم الاسلام و ذكر الحلال و الحرام، و القضایا و الاحكام ، چاپ آصف‌بن علی‌اصغر فیضی، قاهره [ 1963ـ 1965 ]، چاپ افست، قم، بی‌تا. | ||
#قاضی نعمان، | #سعیدبن هبه اللّه قطب راوندی، الخرائج و الجرائح ، قم، 1409. | ||
#قطب راوندی، | #علی‌بن ابراهیم قمی، تفسیرالقمی، چاپ طیب موسوی جزائری، قم، 1404. | ||
#قمی، | #محمدبن عمركشّی، اختیار معرفة الرجال ، تلخیص، محمدبن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد، 1348 ش. | ||
# | #كاظم مدیرشانه‌چی، علم‌الحدیث، مشهد، 1354 ش. | ||
#مدیرشانه‌چی، | #عبدالواحدبن علی مراكشی، المعجب فی تلخیص اخبار المغرب، چاپ محمد سعید عریان، قاهره، 1368/1949. | ||
#مراكشی، | #محمدبن محمد مرتضی زبیدی، تاج‌العروس من جواهرالقاموس، ج 10، چاپ ابراهیم ترزی، كویت، 1392/1972. | ||
# | #مجید معارف، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه ، تهران، 1374 ش. | ||
#معارف، | #محمدبن محمد مفید، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی‌العباد، قم، 1413. | ||
#مفید، | #احمدبن علی مقریزی، كتاب الخطط المقریزیة، ج 4، مصر، 1326. | ||
#مقریزی، | #احمدبن علی نسائی، سنن النسائی ، بشرح جلال‌الدین سیوطی و حاشیه نورالدین‌بن عبدالهادی سندی، استانبول، 1401/1981. | ||
#نسائی، | |||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||