المقنعة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان               =المقنعة

| تصویر               =جلد کتاب المقنعه شیخ مفید.jpg

| اندازه تصویر         =

| توضیح_تصویر         =

| نام‌های دیگر         =

| نویسنده             =[[شیخ مفید]]

| تاریخ نگارش         =نیمه دوم [[قرن چهارم هجری قمری]]

| موضوع               =مسائل فقهی، [[اصول دین]]،‌ ادعیه مستحب

| سبک                 = [[فتوا|فتوایی]]

| زبان                 =عربی

| ویراستار             =

| به تصحیح             =

| به کوشش             =

| تصویرگر             =

| طراح جلد             =

| تعداد جلد           =

| تعداد صفحات         =۸۶۷

| قطع                 =

| مجموعه               =

| ناشر                 =دار المفید و نشر اسلامی

| محل نشر             =[[بیروت]] و [[قم]]

| تاریخ نشر           =

| نوبت چاپ             =

| شمارگان             =

| شابک                 =

| نوع رسانه           =

| وبسایت ناشر         =

| نام کتاب             = <!-- نام کتاب به زبان فارسی -->

| مترجم               = <!-- مترجم به فارسی -->

| مشخصات نشر           = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی -->

'''المُقنِعَة''' کتاب فقهی نوشته [[شیخ مفید]] ([[سال ۳۳۵ هجری قمری|۳۳۶]] ـ [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]]) است که در آن احکام ابواب فقهی مانند [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]] و [[ارث]] بدون بیان [[حدیث|روایت]] و استدلال و صرفا به شکل [[فتوا]] بیان شده است. در کتاب المقنعه بخش‌هایی درباره [[اصول دین]] و همچنین اعمال و ادعیه مستحب وجود دارد. در این کتاب آیاتی از [[قرآن]] تفسیر شده و باب‌هایی نیز به بیان نسب، ولادت، فوت و مدفن [[اهل بیت علیهم السلام]] اختصاص داده شده است.

[[شیخ طوسی]] ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]])، کتاب [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]] خود را براساس شرح المقنعه نوشته است. چند نسخه خطی از کتاب المقنعه در [[کتابخانه آستان قدس رضوی]] و [[کتابخانه مرعشی]] وجود دارد.

شیخ طوسی ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]])، [[فقیه]] شیعه، در ابتدای کتاب [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب الاحکام]] که شرحی بر این کتاب و از [[کتب اربعه|کتاب‌های چهارگانه شیعه]] است، نوشته: «به‌درخواست یکی از دوستانش، برای حل شبهات و رفع تعارض‌ها در منابع شیعی، المقنعه را برای منبع و شرح انتخاب کرده؛ زیرا این کتاب، دارای معنای شفابخش است و در بیشتر مواردی که احکام شرع به آن احتیاج دارد، کافی است و مطالب بی‌فایده در آن وجود ندارد.»<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۴ش، ص۳.</ref>

[[محمد بن محمد بن نعمان]] ([[سال ۳۳۵ هجری قمری|۳۳۶]] ـ [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]]) مشهور به [[شیخ مفید]]، [[فقیه]] و [[محدث]] شیعه در [[بغداد]]، هم‌زمان با خلافت [[بنی‌عباس]] ([[سال ۱۳۲ هجری قمری|۱۳۲]] تا [[سال ۶۵۶ هجری قمری|۶۵۶ق]]) و مرتبط با حکومت [[آل بویه]] ([[سال ۳۲۲ هجری قمری|۳۲۲]] تا [[سال ۴۴۸ هجری قمری|۴۴۸ق]]) بود.<ref>نجاشی، الرجال، ۱۴۰۷ق، ص۳۰۹تا۴۰۳.</ref> از سایر آثار این فقیه، [[اوائل المقالات (کتاب)|اوائل المقالات]] در علم کلام، و [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الاِرشاد]] در تاریخ [[امامان شیعه|امامان]] است.<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳-۱۴۴.</ref>

در کتاب المقنعه، اشاره‌ای به نام خود کتاب نشده است.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۲۷.</ref> [[احمد بن علی نجاشی|احمدبن‌علی نجاشی]]، [[علم رجال|عالم رجالی]] شیعه و شاگرد [[شیخ مفید]]، کتابی را بنام رسالة المقنعة جزء آثار او نوشته است.<ref>نجاشی، الرجال، ۱۴۰۷ق، ص۳۹۹تا۴۰۳.</ref> مفید در ابتدای کتاب، انگیزه نوشتن آن را درخواستِ سید امیر جلیل{{یادداشت|مشخص نیست سیدامیرجلیل، نام یا صفت چه کسی است. مفید دعا کرده قدرت و دولتش پایدار باشد}} برای گردآمدن نوشته مختصری از احکام شرعی گفته است.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۲۷.</ref> او اهداف خود را پدیدآوردن اثر قابل اعتماد برای جویندگان در دین، وسیله افزایش معرفت و یقین، راهنمایی برای هدایت‌جویان، نشانه‌ای برای علم‌آموزان، پناهی برای عابدان و دست‌آویزی برای دادگری علیه خلاف‌کاران اعلام کرده است.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۲۷.</ref>

کتاب المقنعه با بخش کوچکی به‌عنوان اعتقادات واجب در [[توحید]]، [[نبوت]]، [[امامت]]، [[تولی]] و [[تبری]]، [[معاد]] و معارف اسلامی شروع شده،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۲۹تا۳۷.</ref> در ابتدای بخش بعدی، احکام شرعی، باب کوچکی بنام فرض [[نماز]] (وجوب نماز) نوشته شده و ۱۲ باب بعدی مربوط به [[طهارت]] است.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۳۸تا۷۲.</ref> و دوباره باب‌های احکام نماز آمده است.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۹۰تا۲۳۴.</ref> آخرین موضوعات فقهی این کتاب که به اختصار نیز مورد بررسی قرار گرفته، [[مزارعة]]،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۸۴۲و۸۴۳.</ref> [[مساقاة]]،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۸۴۳و۸۴۴.</ref> [[ضمان]]<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۸۴۴تا۸۴۶.</ref> و [[وکالت]]<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۸۴۶.</ref> است. عناوین [[صلاة]] (۳۵ باب)،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۹۰تا۲۳۴.</ref> [[صوم]] (۳۸باب)،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۲۹۴تا۳۸۳.</ref> [[حج]] (۲۹ باب)<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۳۸۴تا۴۵۵.</ref> و [[ارث]] (۲۶ باب)،<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۶۸۰تا۷۲۱.</ref> بیشترین باب‌ها را به‌خود اختصاص داده‌اند. در المقنعه، باب‌های [[جهاد]]، [[قرض]] و دَین، [[جعاله|جُعاله]]، [[محجور|حجر]] و [[تفلیس]]، [[صلح]]، [[غصب]] و [[احیای موات]] وجود ندارد.<ref>گریوانی، نشریه فقه اهل‌بیت(ع)، ۱۳۹۰ش،، ص۴۱۱تا۴۵۷.</ref>

*نویسنده پس از باب‌های مربوط به [[حج]]، ۴۷ باب را در نسب، ولادت، فوت و مدفن [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان(ع)]] و فضیلت [[زیارت]] و [[زیارت‌نامه|متن زیارت]] مختصر و وداع آنان آورده و آخرین باب را به [[غسل زیارت]] ویژه کرده است.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۴۵۴تا۴۹۵.</ref>

*او هم‌چنین در باب‌های ۱۳ تا ۱۶ [[نماز]]، اعمال شب و روز [[جمعه]]، نمازهای مخصوص [[رمضان]] و [[دعا|دعای]] این نمازها، دعاهای ده شب آخر رمضان و دعای وداع این ماه را ذکر کرده است.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۳ق، ص۱۵۳تا۱۹۳.</ref>

سال نگارش المقنعه مشخص نیست. نسخه‌های خطی از این کتاب در جاهای مختلف وجود دارد. به سال‌های ۱۲۷۴ق و ۱۲۹۴ق در [[تبریز]] چاپ سنگی شده و سپس از همین چاپ، ۲ بار در [[قم]] نشر شد. در ۱۴۱۰ق نشر اسلامی در قم، متن کتاب را با مقابله و حروف‌چینی و اندکی تحقیق، چاپ کرد. همین چاپ از سوی [[کنگره جهانی هزاره شیخ مفید]] در ۱۳۷۲ش/۱۴۱۳ق به عنوان دفتر چهاردهم از مجموعه مصنّفات مفید، دوباره منتشر شد.<ref>حسینی جلالی، آینه میراث، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۵.</ref><br>