کاربر ناشناس
نرجس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mgolpayegani جز (←وفات) |
imported>Mgolpayegani جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== نامها و هویت== | == نامها و هویت== | ||
[[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] قدیم‌ترین مورخی است كه درباره مادر [[امام دوازدهم]] (عج) خبر داده است. بنا به گزارش او، مادر [[امام مهدی]] (عج) كنیزی به نام نرجس بوده است.<ref>إثبات الوصیه، | [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] قدیم‌ترین مورخی است كه درباره مادر [[امام دوازدهم]] (عج) خبر داده است. بنا به گزارش او، مادر [[امام مهدی]] (عج) كنیزی به نام نرجس بوده است.<ref>مسعودی، إثبات الوصیه، ص۲۵۸</ref> | ||
در [[حدیث|روایتی]]، از مادر آن بزرگوار به نام ریحانه نام برده شده، ولی افزوده شده كه به او، نرجس، صیقل و سوسن نیز میگفتند.<ref>طوسی، الغیبه، | در [[حدیث|روایتی]]، از مادر آن بزرگوار به نام ریحانه نام برده شده، ولی افزوده شده كه به او، نرجس، صیقل و سوسن نیز میگفتند.<ref>طوسی، الغیبه، ص۲۳۱</ref> | ||
بنابر قولی، كه [[شهید ثانی]] از آن با عبارت «قیل»(عبارتی که برای اقوال ضعیف به کار می‌برند) یاد کرده، مادر آن حضرت، مریم بنت زید العلویه بوده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، | بنابر قولی، كه [[شهید ثانی]] از آن با عبارت «قیل»(عبارتی که برای اقوال ضعیف به کار می‌برند) یاد کرده، مادر آن حضرت، مریم بنت زید العلویه بوده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۵۱، ص۲۸</ref> | ||
در روایت [[حكیمه]] خاتون كه مشهورترین و مستندترین روایت درباره تولد حضرت مهدی(ع) است، همان نام نرجس آمده است.<ref> | در روایت [[حكیمه]] خاتون كه مشهورترین و مستندترین روایت درباره تولد حضرت مهدی(ع) است، همان نام نرجس آمده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۵۱، ص۲</ref> | ||
== ملیت مادر امام دوازدهم (ع) == | == ملیت مادر امام دوازدهم (ع) == | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== نقد روایت صدوق درباره مادر امام زمان == | == نقد روایت صدوق درباره مادر امام زمان == | ||
توثیق این روایت از جنبه‌های گوناگون مورد سؤال قرار گرفته است. شک‌آورترین نكته در بخش آخر روایت ملاحظه میشود. | توثیق این روایت از جنبه‌های گوناگون مورد سؤال قرار گرفته است. شک‌آورترین نكته در بخش آخر روایت ملاحظه میشود. | ||
اولاً پس از سال ۲۴۲/ ۸۵۶ جنگ عمدهای بین [[عباسیان]] و [[روم|رومیان]] وجود نداشته و هیچ دلیلی هم در مآخذ دیده نمیشود كه امپراطور روم از عباسیان تقاضای آزادی نواده دختری خود را كرده باشد.<ref> طبری، تاریخ | اولاً پس از سال ۲۴۲/ ۸۵۶ جنگ عمدهای بین [[عباسیان]] و [[روم|رومیان]] وجود نداشته و هیچ دلیلی هم در مآخذ دیده نمیشود كه امپراطور روم از عباسیان تقاضای آزادی نواده دختری خود را كرده باشد.<ref> طبری، تاریخ طبری، ج۹، ص۲۰۸</ref> | ||
ثانیاً، نویسندگان متقدم [[امامیه|امامی]] به ویژه [[علی بن ابراهیم قمی|قمی]]، [[حسن بن موسی نوبختی|نوبختی]]، [[کلینی]] و [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] كه معاصر [[محمد بن بحر شیبانی|شیبانی]] (راوی حدیث) بوده‌اند در آثار خود به این روایت رجوع نكردهاند. | ثانیاً، نویسندگان متقدم [[امامیه|امامی]] به ویژه [[علی بن ابراهیم قمی|قمی]]، [[حسن بن موسی نوبختی|نوبختی]]، [[کلینی]] و [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] كه معاصر [[محمد بن بحر شیبانی|شیبانی]] (راوی حدیث) بوده‌اند در آثار خود به این روایت رجوع نكردهاند. | ||
به علاوه [[محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی|كشّی]] كه از یاران شیبانی است ،مدعی است كه وی از [[غلات]] بوده است. <ref>طوسی، اختیار معرفه الرجال (رجال الكشی)، ص۱۴۹</ref> | به علاوه [[محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی|كشّی]] كه از یاران شیبانی است ،مدعی است كه وی از [[غلات]] بوده است. <ref>طوسی، اختیار معرفه الرجال (رجال الكشی)، ص۱۴۹</ref> | ||
ثالثا، كلینی میگوید كه مادر قائم [[كنیز|كنیزی]] از [[نوبه]]، استان شمالی [[سودان]] بوده است. <ref> | ثالثا، كلینی میگوید كه مادر قائم [[كنیز|كنیزی]] از [[نوبه]]، استان شمالی [[سودان]] بوده است. <ref>کلینی، ج۱، ص۳۲۳</ref> | ||
بعلاوه [[ابن ابی زینب نعمانی|نعمانی]] و صدوق احادیث دیگری را روایت میكنند كه حاكی از آن است كه مادر قائم كنیزی سیاه بوده است.<ref>طوسی، الغیبه، ص ۸۴</ref> | بعلاوه [[ابن ابی زینب نعمانی|نعمانی]] و صدوق احادیث دیگری را روایت میكنند كه حاكی از آن است كه مادر قائم كنیزی سیاه بوده است.<ref>طوسی، الغیبه، ص ۸۴</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
امكان دارد علت آنكه متأخرین امامیه این روایات را نادیده انگاشته و روایت شیبانی را موثق پنداشتهاند، آن باشد كه روایت مذكور مادر امام قائم (عج) را از نسلی شریف و طبقه ممتاز اجتماعی میداند. | امكان دارد علت آنكه متأخرین امامیه این روایات را نادیده انگاشته و روایت شیبانی را موثق پنداشتهاند، آن باشد كه روایت مذكور مادر امام قائم (عج) را از نسلی شریف و طبقه ممتاز اجتماعی میداند. | ||
به ویژه وجود رابطهای بین امام دوازدهم (عج) و عیسی (ع) در این حدیث، آنها را مجذوب كرده است. زیرا احادیث نبوی حكایت از آن دارد كه هر دو با هم قیام كرده و دنیا را از شر ظلم و جور رهایی میبخشند.<ref> | به ویژه وجود رابطهای بین امام دوازدهم (عج) و عیسی (ع) در این حدیث، آنها را مجذوب كرده است. زیرا احادیث نبوی حكایت از آن دارد كه هر دو با هم قیام كرده و دنیا را از شر ظلم و جور رهایی میبخشند.<ref>صدوق، كمال الدین، ص ۲۸۰</ref> | ||
با ملاحظه این سه نكته روایت محمد بن بحر شیبانی را میتوان رد كرد، با وجود آنكه [[شیخ طوسی|طوسی]] و [[ابن رستم طبری]] آن را موثق میدانند<ref>طوسی، الغیبه، | با ملاحظه این سه نكته روایت محمد بن بحر شیبانی را میتوان رد كرد، با وجود آنكه [[شیخ طوسی|طوسی]] و [[ابن رستم طبری]] آن را موثق میدانند<ref>طوسی، الغیبه، ص۹-۱۳۴؛ طبری، دلائل الإمامه، ص۴۹۰</ref> | ||
احتمالا [[شیخ مفید]] خبر صحیحی از منشأ مادر امام قائم (عج) ارائه داده باشد. وی میگوید: آن بانو كنیزی بود كه در خانه حكیمه، خواهر امام دهم، بزرگ شد. بنا به گفته او چون امام سیمای او را دید پیش بینی كرد كه از وی فرزندی با عنایت خاص الهی به دنیا خواهد آمد.<ref> | احتمالا [[شیخ مفید]] خبر صحیحی از منشأ مادر امام قائم (عج) ارائه داده باشد. وی میگوید: آن بانو كنیزی بود كه در خانه حكیمه، خواهر امام دهم، بزرگ شد. بنا به گفته او چون امام سیمای او را دید پیش بینی كرد كه از وی فرزندی با عنایت خاص الهی به دنیا خواهد آمد.<ref>مفید، الارشاد، ج۱، ص۳۹۰</ref> | ||
== وفات == | == وفات == | ||
طبق نظر صدوق مادر امام زمان (ع) قبل از [[شهادت امامان شیعه|شهادت]] شوهرش [[امام عسکری (ع)]] (ع) به سال ۲۶۰/ ۸۷۴، در گذشته است.<ref>صدوق، كمال الدین، | طبق نظر صدوق مادر امام زمان (ع) قبل از [[شهادت امامان شیعه|شهادت]] شوهرش [[امام عسکری (ع)]] (ع) به سال ۲۶۰/ ۸۷۴، در گذشته است.<ref>صدوق، كمال الدین، ص۴۳۱</ref> ولی بنا به روایت [[نجاشی]] پس از این سال نیز در قید حیات بوده و در خانه [[محمد بن علی بن حمزه]]، پنهان شده بود.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، ص۲۶۸</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
*صدوق، کمال الدین وتمام النعمه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۹ق. | *صدوق، کمال الدین وتمام النعمه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۹ق. | ||
*طبری، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامه، قم، | *طبری، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامه، قم، بعثت، ۱۴۱۳ق. | ||
*طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوك، تاریخ | *طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوك، تاریخ طبری، تحقیق، محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، روائع التراث العربی، ۱۳۸۷ق. | ||
*طوسی،الغیبه، قم، دارالمعارف الإسلامیه، ۱۴۱۱ق. | *طوسی،الغیبه، قم، دارالمعارف الإسلامیه، ۱۴۱۱ق. | ||
*طوسی، محمد بن حسن، رجال الكشی (اختیار معرفه الرجال)، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش. | *طوسی، محمد بن حسن، رجال الكشی (اختیار معرفه الرجال)، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش. | ||