خواجه نصیرالدین طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

خواجه نصیرالدین طوسی، پس از حمله مغولان به [[ایران]] و بروز ناآرامی خصوصاً در منطقه خراسان، مدتی در شهرهای مختلف سرگردان بود تا آنکه به دعوت ناصرالدین، فرمانروای قلعه‌های اسماعیلیان در [[خراسان بزرگ|خراسان]]، به [[قهستان]] رفت<ref>نصیرالدین طوسى، تنسوخ نامه ایلخانى، ۱۳۶۳ش، ص۱۷.</ref> و در آنجا به درخواست ناصرالدین، کتاب [[تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق (کتاب)|تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق]] نوشته [[احمد بن محمد رازی|ابوعلی مسکویه رازی]] را به فارسی ترجمه کرد، مطالبی به آن افزود و آن را به نام ناصر الدین، [[اخلاق ناصری (کتاب)|اخلاق ناصری]] نامید. تاریخ تألیف این کتاب، ۶۳۰ تا ۶۳۲ق بوده است.<ref>مدرسی رضوی، احوال و آثار خواجه نصیرالدین، ۱۳۵۴ش، ص۹.</ref> وی همچنین در آنجا کتابی در علم [[علم هیئت|هیئت]] به‌نام [[الرسالة المعینیة]]، به نام معین الدین، فرزند ناصرالدین، تألیف کرد.<ref>مدرسی رضوی، احوال و آثار خواجه نصیرالدین، ۱۳۵۴ش، ص۹.</ref> قلعه‌های اسماعیلیان، تنها نیروی مقاوم در برابر حملات مغولان دانسته شده است. در وضعیتی که شهرهای خراسان و [[نیشابور]] به‌طور کامل به‌دست مغولان افتاده بود، این قلعه‌ها سال‌های طولانی مقاومت کردند و تسلیم مغولان نشدند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۹۸۶م، ج۹، ص۴۱۵.</ref>  

[[علاءالدین محمد]]،‌ رهبر اسماعیلیان، پس از آنکه خبر حضور خواجه نصیر طوسی نزد ناصرالدین را دریافت کرد، خواجه نصیر را به پیش خود خواند و او به همراه ناصرالدین، به قلعه [[میمون دز]] رفت و رهبر اسماعیلیان استقبال ویژه‌ای از او کرد. خواجه نصیرالدین طوسی تا هنگامی که فرزند علاءالدین محمد، [[رکن الدین خورشاه|رکن الدین]] در حمله دوم مغول تسلیم آنها شد، در [[قلعه الموت|قلعه اَلَموت]] نزد او ماند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۹۸۶م، ج۹، ص۴۱۵.</ref>  

برخی از مورخان بر این باورند که حضور خواجه نصیر و اقامت او در قلعه‌های اسماعیلیان از روی اختیار نبوده، بلکه او را مجبور به این کار کرده‌اند؛<ref>رجوع کنید: «خواجه نصیرالدین طوسی و نقش او در گسترش تشیع و حفظ آثار اسلامی»، ص۷۱</ref> با این حال، [[آق سرائی]] در [[مسامرة الاخبار]] بر این باور است که خواجه طوسی نزد [[اسماعیلیه|اسماعیلیان]] وزارت مطلق داشته و به چنان جایگاهی دست پیدا کرده که به او لقب خواجه کائنات داده بوده‌اند.<ref>آق سرائی، مسامرة الاخبار، ۱۳۶۲ش، ص۴۷</ref> کسانی که معتقدند خواجه نصیر طوسی مجبور به حضور نزد اسماعیلیان شده و در قلعه‌های آنان زندانی بوده، به جملات شکوه‌آمیز او در پایان [[شرح اشارات]] استناد می‌کنند که از وضعیت روزگار و زندگی خود نالیده است.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۹۸۶م، ج۹، ص۴۱۵-۴۱۶.</ref>

خواجه نصیر، پس از حمله دوم مغولان به فرماندهی [[هلاکو]] و تسلیم‌شدن قلعه‌های اسماعیلیان، به دربار هلاکو راه یافت.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۹۸۶م، ج۹، ص۴۱۶.</ref> به گفته [[سید محسن امین]]، خواجه طوسی بدون آنکه قدرت انتخاب داشته باشد، با هلاکو همراه شد و در حالتی که مقاومت در برابر نیروی مهاجم، نه از سوی مردم و نه از سوی حکومت امکان‌پذیر نبود، تلاش کرد از میراث اسلامی که در معرض نابودی بود‌ محافظت کند و به سبب اقدامات او بود که در نهایت پس از مدتی مغولان به [[اسلام]] گرویدند.<ref>امین، اعیان الشیعة، ۱۹۸۶م، ج۹، ص۴۱۶-۴۱۷.</ref> خواجه طوسی در حمله هلاکو به بغداد در سال ۶۵۵ قمری همراه او بوده است.<ref>نعمة، فلاسفة‌ الشیعة، ۱۹۸۷م، ص۵۴۰.</ref>