محمدکاظم خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ملا محمدکاظم خراسانی''' ([[سال ۱۲۵۵ هجری قمری|۱۲۵۵]]-[[سال ۱۳۲۹ هجری قمری|۱۳۲۹ق]])، معروف به '''آخوند خراسانی''' از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] و [[اصول|اصولیان]] [[امامیه|امامی]] [[قرن چهاردهم]] قمری، مؤلف کتاب مهم [[کفایة الاصول]] و از حامیان اصلی نهضت ''[[مشروطه]]'' [[ایران]] بود. او مشروطه را وسیله‌ای برای جلوگیری از ظلم و ستم به مردم می‌دانست و شرکت در این جنبش را بر همه [[مسلمانان]] [[واجب]] می‌شمرد. آخوند پس از به توپ بسته شدن مجلس در [[۲۳ جمادی‌الاول]] ۱۳۲۶ق توسط [[محمدعلی شاه]]، حکم به [[جهاد]] و مبارزه داد.

آخوند خراسانی در سال [[سال ۱۲۵۵ هجری قمری|۱۲۵۵ق]] در [[مشهد]] به دنیا آمد. پدرش، [[ملا حسین هروی خراسانی]]، اهل [[هرات]] و روحانی  بود. او قبل از ولادت آخوند به [[مشهد]] هجرت کرد.<ref>کفائی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی،۱۳۵۹ش، ص۷۸.</ref>

ملا محمدکاظم خراسانی در سحرگاه سه‌شنبه [[۲۰ ذی‌الحجه|۲۰]] [[سال ۱۳۲۹ هجری قمری|۱۳۲۹ق]]، در منزل خود، پس از اقامه [[نماز]] صبح در ۷۴ سالگی درگذشت.<ref>عاقلی، روزشمار تاریخ ایران، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۶۰.</ref> برخی مرگ او را بر اثر مسمومیت دانسته‌اند.<ref>کفائی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۲۷۸ـ۲۸۱.</ref>

قبل از سفر به نجف، آخوند خراسانی حدود سه ماه در [[سبزوار]] در درس ''[[فلسفه]]'' [[حاج ملا هادی سبزواری]] شرکت کرد. پس از رسیدن به [[تهران]]، مدتی در [[مدرسه صدر]] ماند و نزد [[ابوالحسن جلوه|میرزاابوالحسن جلوه]] و [[ملا حسین خوئی]]، [[فلسفه]] و [[حکمت]] آموخت.<ref>کفائی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۳۵- ۳۸.</ref>

آخوند خراسانی بیش از دو سال شاگرد [[شیخ مرتضی انصاری]] بود.<ref>حرزالدین، ''معارف الرجال''، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۲۴.</ref> استاد دیگر او، [[میرزای شیرازی]] بود که آخوند خراسانی در درس‌های عمومی و نیز در درس‌های خصوصی او شرکت می‌کرد. خراسانی چند سال نیز در درس [[فقه]] [[سیدعلی شوشتری]]، که استاد [[اخلاق]] او نیز بود<ref>کفائی، عبدالرضا، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۱۵، ۳۰.</ref> شرکت کرد. [[شیخ راضی نجفی]] از دیگر اساتید آخوند در فقه و [[اصول]] بود.<ref>نجفی قوچانی، برگی از تاریخ معاصر،  ۱۳۷۸ش، ص۱۱.</ref>

وقتی [[میرزای شیرازی]] به [[سامراء]] هجرت کرد، آخوند خراسانی در نجف مدرّسی مشهور بود.<ref>آقابزرگ طهرانی، ''طبقات‌اعلام الشیعة''، ۱۳۸۸ش، قسم۵، ص ۶۵.</ref> بسیاری از شاگردان میرزا که در [[نجف]] مانده بودند، به سفارش او، در درس خراسانی که جانشین میرزای شیرازی شناخته می‌شد شرکت می‌کردند.<ref>کفائی، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۷۲-۷۳.</ref>

آخوند خراسانی در برگزاری جلسات درس، بسیار جدّی بود و با هیچ عذری درس خود را تعطیل نمی‌کرد؛ حتی در ماجرای شیوع وبا در نجف، که بیشتر درس‌های [[حوزه]] تعطیل شد، درس خود را حتی در روز درگذشت سه تن از نزدیکانش، تعطیل نکرد.<ref>کفائی،  «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۲۹.</ref>

در برخی از سال‌ها که در نیمه نخست رجب برای [[زیارت]] به [[کربلا]] می‌رفت، در همانجا نیز درس دایر می‌کرد و در ماه [[رمضان]] نیز که درس‌های متداول حوزه تعطیل بود، مباحثی مانند اصول [[عقاید]] یا [[اخلاق]] تدریس می‌کرد.<ref>کفائی، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۱۹.</ref>

خراسانی درس فقه را به زبان فارسی و درس [[اصول فقه]] را به زبان عربی می‌گفت.<ref>کفائی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۱۰۳-۱۰۴.</ref>

پس از درگذشت میرزای شیرازی و رجوع برخی از مقلدان او به آخوند خراسانی، وی برای پاسخگویی به [[استفتاء|استفتائات]] با حضور شاگردانش، از جمله [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[محمد حسین غروی اصفهانی]]، [[سید حسین طباطبائی بروجردی]]، [[عبد الکریم حائری|عبدالکریم حائری یزدی]]، [[آقا ضیا عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]]، [[آقا حسین قمی]]، [[محمدحسین نائینی|ميرزا محمدحسین نائینی]] مجلس مشورتی می‌گذاشتند.<ref>کفائی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۱۰۴.</ref>

*بزرگ‌ترین و مشهوترین آن‌ها [[کفایة الاصول]] است که در ظرف دو سال (از ۱۳۲۱ به بعد) تألیف شده<ref>مختاری، نقد تصحیح فوائد الاصول آخوند خراسانی،  ۱۳۶۷ش، ص۱۵۳.</ref> و از زمان تألیف تاکنون، مهم‌ترین متن درسی سطوح عالی و نیز محور مباحث بیشتر درس‌های دوره عالی(خارج) اصول در حوزه‌های علوم دینی بوده و شرح‌ها و حاشیه‌های بسیاری بر آن نوشته شده است. خراسانی از آن پس به صاحب کفایه نیز شهرت یافت و فرزندانش به کفائی مشهور شدند یا خود، این لقب را برگزیدند.<ref>بامداد، ''شرح حال رجال ایران''، ۱۳۵۷ش، ج۴، ص۱.</ref>

آخوند خراسانی مشروطه را به خوبی می‌شناخت ولی چون انقلاب را در حال شکل‌گیری و وقوع آن را حتمی می‌دید برای آنکه آن را در مسیر آموزه‌های دینی هدایت کند تا مانند جنبش‌های انقلابی پس از [[رنسانس]] در اروپا گرایش ضددینی نیابد، با هوشمندی و درایت وارد آن شد.<ref>کفائی، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، ۱۳۸۶ش، ص۴۱۴۵.</ref>

زندگی خراسانی در دوره تحصیل، همراه با سختی معیشت و پس از آن نیز زاهدانه گزارش شده و گفته‌اند با اینکه او برای دیگران، حتی مخالفانش، بسیار باسخاوت و گشاده‌دست بود ولی درباره معیشت خود و فرزندانش سختگیر بود و از [[وجوهات شرعی]] نیز استفاده نمی‌کرد.<ref>کفائی، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، ۱۳۵۹ش، ص۳۷۶ـ ۴۰۱.</ref>

# [[مهدی کفائی خراسانی]]: اولین فرزند آخوند بود که در اداره شئون اجتماعی وی نقش مؤثر داشت.

# [[محمد کفائی خراسانی]]: معروف به آقازاده دومین فرزند آخوند بود. او که از علمای [[نجف]] بود در [[محرم]] ۱۳۲۵ق از نجف به مشهد مهاجرت کرد و در رأس حوزه علمیه [[خراسان]] قرار گرفت. وی سرانجام در [[واقعه مسجد گوهرشاد]] دستگیر شد و به طرز مشکوکی در [[تهران]] درگذشت.

# [[احمد کفائی خراسانی]]: سومین پسر آخوند بود او از نزدیک‌ترین مشاوران [[محمد تقی شیرازی]] و از مبارزان علیه استعمار [[انگلیس]] در [[عراق]] بود و به همین خاطر دو بار به اعدام محکوم شد. احمد کفائی خراسانی در سال ۱۳۴۲ق به مشهد هجرت کرد و پس از درگذشت برادرش محمد کفائی، زعامت حوزه علمیه خراسان را برعهده گرفت.

# حسین کفائی خراسانی: چهارمین فرزند آخوند بود که پس از رحلت برادر بزرگش مهدی خراسانی متصدی مدارس سه گانه آخوند خراسانی در نجف شد.

# حسن کفائی خراسانی: پنجمین فرزند آخوند بود که در مجلس مؤسسان اول حضور داشت، شش دوره نماینده مردم مشهد در مجلس شورای ملی بود و به عنوان سناتور خراسان به مجلس سنا رفت.<ref>رجوع کنید به: کفایی، سیری در سیره علمی و عملی آخوند خراسانی، ۱۳۹۰ش، ص ۷۳، ۱۰۰</ref>

* کفائی، عبدالحسین، مرگی در نور زندگانی آخوند خراسانی، تهران، زوار، ۱۳۵۹ش.

* کفائی، عبدالرضا، «شرح و بیانی مختصر و موجز از حیات و شخصیت آخوند ملامحمدکاظم خراسانی»، نشریه دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، مشهد، ۱۳۸۶ش.