مأمون عباسی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[فضل بن سهل]] وزیر ایرانی مأمون بود که برای دست‌یابی او به خلافت و تثبیت حکومتش تلاش بسیاری کرد. این تلاش‌ها موجب شد مأمون پس از رسیدن به خلافت، لقب ذوالریاستین به فضل بن سهل داد. اعطای این لقب به این معنا بود که فضل همزمان دو مقام مهم رئیس کشوری و لشکری را در اختیار داشت.<ref>جهشیاری، کتاب الوزارء و الکتاب، تحقیق مصطفی السقا و آخرون، چاپ اول، ۱۹۳۸م، ص۳۰۵ و ۳۰۶؛طقوش، دولت عباسیان، ۱۳۹۰ش، ص۱۳۲.</ref>

به اعتقاد برخی مورخان، مشاوره و کمک ابن‌سهل به مأمون برای آن بود که [[مرو]] به جای [[بغداد]] پایتخت خلافت شود، [[خراسان]] در برابر [[عراق]] و دیگر مناطق از جایگاه بالاتری برخوردار گردد و منزلت ایرانیان که پس از تحقیر برمکیان ایرانی در ساختار حکومت عباسی از دست رفته بود به آنان برگردد.<ref>محمود و الشریف،ص۱۱۰.</ref> بر همین اساس فضل بن سهل تلاش می‌کرد هر مسأله‌ و چالشی که تهدیدی برای عظمت مرو، خراسان و ایرانیان بود از چشم خلیفه دور بماند. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها ظهور آشوب و ناآرامی‌های بغداد بود. هرج و مرج بغداد به دنبال برکناری طاهر بن حسین، حاکم عربی بغداد، و سپردن این منصب به حسن بن سهل ایرانی بود. این جایگزینی به دنبال سیاست برتری نژاد ایرانی در برابر نژاد عربی دربار مأمون صورت گرفته بود. وزیر ایرانی تلاش بسیاری کرد تا اخبار ناآرامی‌های بغداد به خلیفه نرسد.<ref>طقوش، دولت عباسیان، ۱۳۹۰ش، ۱۴۸؛ طبری، تاریخ الرسل و الملوک، ۱۹۶۰م، ج۸، ص۵۴۶.</ref>  

 

پس از آنکه مأمون توسط امام رضا (ع) از آشوب‌های بغداد مطلع شد تصمیم گرفت مرو را ترک کرده و عازم بغداد، پایتخت مرکزی بنی‌عباس شود. خلیفه متوجه شد بازگشتش به بغداد با ممانعت جدی وزیر ایرانی‌اش مواجه خواهد شد؛ همچنانکه برخی اقدامات وزیر نظیر مخفی‌ کردن اخبار بغداد بدبینی خلیفه را نسبت به فضل بن سهل تشدید کرد. از این رو مأمون در ابتدای سفر خود به بغداد وزیر ایرانی را در شهر سرخس توسط عوامل مخفی خود به قتل رساند.<ref>دوری، العصرالعباسی الاول، ۱۹۸۸م، ص۱۶۵.</ref>