پرش به محتوا

امام سجاد علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۸: خط ۷۸:
== واقعه کربلا و اسارت ==
== واقعه کربلا و اسارت ==
{{اصلی|واقعه کربلا}}
{{اصلی|واقعه کربلا}}
امام سجاد(ع) در واقعه [[کربلا]] و در روزی که [[امام حسین(ع)]] و یارانش به [[شهادت]] رسیدند، به شدت بیمار بود به گونه‌ای که در مواردی که می‌خواستند او را به قتل برسانند،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۳.</ref> حمید بن مسلم با گفتن این جمله که او کودک است و  (او را همین بیماری که دارد کفایت می‌کند.) مانع کشتنن امام توسط سپاهیان شمر پس از شهادت امام حسین(ع) شد. براساس گزارش حمیدبن مسلم او پیوسته در  خیمه از امام سجاد(ع) مراقبت کرده تا مانع کشتن او شده است.فلم أزل بهم حتّى دفعتُهم عنه<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۶۹.</ref>{{یادداشت| گزارش حمید بن مسلم از این حادثه این است: ما پس از کشته شدن امام حسین (ع) به خیمه‌ امام سجاد آمدیم در حالی که بیمار بود و بربسترش قرار گرفته بود و  همراه شمر گروهی از پیاده سواران بودند و می‌گفتند آیا این بیمار علیل را نکشیم؟ و من گفتم سبحان الله  آیا کودکان هم کشته می‌شوند؟!  این کودکی بیش نیست وه مین بیماری برای مرگ او کافی است.قال: ثمّ انتهينا إلى عليّ بن الحسين عليه السلام و هو منبسط على فراشه مريض، و مع شمر جماعة من الرجّالة، فقالوا: أ لا نقتل هذا العليل، فقلت: سبحان اللّه أ تقتل الصبيان! إنما هذا صبيّ، و إنّه لما به، فلم أزل بهم حتّى دفعتهم عنه. تعبیر به «صبیان» در باره امام سجاد(ع) که بیش از ۲۰ سال داشته یا بدین جهت است که  واژه صبیان درباره نوجوان و جوان هم بکار می‌رود و یا بدین جهت است که بیماری شدید امام سجاد باعث ضعف و لاغرشدن امام شده بود به گونه‌ای که به صورت نوجوانی ضعیف الجثه در آمده بود. البته برخی سن امام سجاد را در حادثه کربلا در حدی دانسته‌اند که اطلاق صبی بر او قابل قبول بوده است.عطاردی، مسند الإمام السجاد أبي محمد علي بن الحسين(ع)، الناشر : عطارد، ج۱، ص۹.}}
امام سجاد(ع) در واقعه [[کربلا]] و در روزی که [[امام حسین(ع)]] و یارانش به [[شهادت]] رسیدند، به شدت بیمار بود به گونه‌ای که در مواردی که می‌خواستند او را به قتل برسانند،<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۳.</ref> حمید بن مسلم با گفتن این جمله که او کودک است و  (او را همین بیماری که دارد کفایت می‌کند.) مانع کشتنن امام توسط سپاهیان شمر پس از شهادت امام حسین(ع) شد. براساس گزارش حمیدبن مسلم او پیوسته در  خیمه از امام سجاد(ع) مراقبت کرده تا مانع کشتن او شده است.فلم أزل بهم حتّى دفعتُهم عنه<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۴۶۹.</ref>
 
=== کوفه ===
=== کوفه ===
پس از [[واقعه کربلا]]، امام سجاد و اهل بیت [[امام حسین(ع)]] را به اسیری گرفتند و روانه [[کوفه]] و [[شام]] کردند. هنگام بردن اسیران از کربلا به کوفه، بر گردن [[امام سجاد(ع)]] غل و جامعه [جامعه، طوق مانندی است که دست‌ها و گردن را با آن به هم می‌بندند] نهادند و چون بیمار بود و نمی‌توانست خود را بر پشت شتر نگاهدارد هر دو پای او را بر شکم شتر بستند.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۵۱-۵۲.</ref>
پس از [[واقعه کربلا]]، امام سجاد و اهل بیت [[امام حسین(ع)]] را به اسیری گرفتند و روانه [[کوفه]] و [[شام]] کردند. هنگام بردن اسیران از کربلا به کوفه، بر گردن [[امام سجاد(ع)]] غل و جامعه [جامعه، طوق مانندی است که دست‌ها و گردن را با آن به هم می‌بندند] نهادند و چون بیمار بود و نمی‌توانست خود را بر پشت شتر نگاهدارد هر دو پای او را بر شکم شتر بستند.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۵۱-۵۲.</ref>
خط ۹۹: خط ۹۸:
پیکر او در کربلا به خاک و خون غلطیده و سر مقدسش بالاى نیزه، شهر به شهر گردانده شد).
پیکر او در کربلا به خاک و خون غلطیده و سر مقدسش بالاى نیزه، شهر به شهر گردانده شد).


امام سجاد(ع) هم در کنار دروازه شهر [[مدینه]] برای مرم خطبه خواند {{یادداشت|أَیُّهَا النّاسُ! أَیُّ قَلْب لا یَنْصَدِعُ لِقَتْلِهِ؟! أَمْ أَیُّ فُؤاد لا یَحِنُّ إِلَیْهِ؟! أَمْ أَیُّ سَمْع یَسْمَعُ هذِهِ الثُّلْمَةَ الَّتِی ثُلِمَتْ فِی الاِْسْلامِ وَلا یُصَمُّ...}}
امام سجاد(ع) هم در کنار دروازه شهر [[مدینه]] برای مرم خطبه خواند:


«حمد و سپاس مخصوص [[خدا|خدایى]] است که پروردگار جهانیان، بخشنده و مهربان، مالک [[روز قیامت |روز جزا]] و آفریننده همه مخلوقات است. همان خدایى که (از سویى شناخت حقیقت او) آن قدر از ما دور است که گویا در آسمان هاى رفیع جاى گرفته و (از سوى دیگر با علم و احاطه‌اش) آن قدر به ما نزدیک است که گواه و شنواى سخنان درِ گوشى ما است. او را بر حوادث بزرگ، آسیب‌هاى روزگار، فجایع دردناک، رنج‌هاى سوزان، بلاهاى سنگین و مصیبت‌هاى بزرگ، خشونت بار، متراکم، شکننده و ویرانگر [[حمد|ستایش]] مى‌کنم.
«حمد و سپاس مخصوص [[خدا|خدایى]] است که پروردگار جهانیان، بخشنده و مهربان، مالک [[روز قیامت |روز جزا]] و آفریننده همه مخلوقات است. همان خدایى که (از سویى شناخت حقیقت او) آن قدر از ما دور است که گویا در آسمان هاى رفیع جاى گرفته و (از سوى دیگر با علم و احاطه‌اش) آن قدر به ما نزدیک است که گواه و شنواى سخنان درِ گوشى ما است. او را بر حوادث بزرگ، آسیب‌هاى روزگار، فجایع دردناک، رنج‌هاى سوزان، بلاهاى سنگین و مصیبت‌هاى بزرگ، خشونت بار، متراکم، شکننده و ویرانگر [[حمد|ستایش]] مى‌کنم.
خط ۱۲۷: خط ۱۲۶:
برخی پژوهشگران ویژگی‌های منفی این قیام را دلیل کناره‌گیری امام از آن دانسته‌اند؛ برای نمونه انگیزه اهل مدینه را نزاع با شامیان و تلاش برای بازگرداندن موقعیت برتر مدینه می‌دانند که خود انحرافی از مسیر ارزش‌های دینی است. <ref>واسعی، «روی‌اورد سیاسی امام سجاد(ع) در شورش مردم مدینه، ص ۱۰۷»</ref> همچنین برخی این قیام را به طرفداری از زبیریان ارزیابی می‌کنند و یکی از دلایل کناره‌گیری امام را غیر شیعی بودن این قیام می‌دانند. <ref>پیشوایی، سیره پیشوایان، ص ۲۵۸؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص ۲۷۱</ref> برخی دیگر موضع امام را از زاویه تلاش او برای حفظ موجودیت شیعه در شرایط خطر قطعی تبیین می‌کنند. این گروه بر آنند که در زمانی که شیعه به شدت تضعیف شده و کم تعداد بودند، همراهی امام با قیامی که شکستش پیش‌بینی می‌شد، نتیجه‌ای جز نابودی شیعیان و امام آنان نداشت. <ref>امام سجاد جمال نیایشگران، ص ۱۵۶؛ حسینی جلالی، ص ۶۹</ref>
برخی پژوهشگران ویژگی‌های منفی این قیام را دلیل کناره‌گیری امام از آن دانسته‌اند؛ برای نمونه انگیزه اهل مدینه را نزاع با شامیان و تلاش برای بازگرداندن موقعیت برتر مدینه می‌دانند که خود انحرافی از مسیر ارزش‌های دینی است. <ref>واسعی، «روی‌اورد سیاسی امام سجاد(ع) در شورش مردم مدینه، ص ۱۰۷»</ref> همچنین برخی این قیام را به طرفداری از زبیریان ارزیابی می‌کنند و یکی از دلایل کناره‌گیری امام را غیر شیعی بودن این قیام می‌دانند. <ref>پیشوایی، سیره پیشوایان، ص ۲۵۸؛ جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص ۲۷۱</ref> برخی دیگر موضع امام را از زاویه تلاش او برای حفظ موجودیت شیعه در شرایط خطر قطعی تبیین می‌کنند. این گروه بر آنند که در زمانی که شیعه به شدت تضعیف شده و کم تعداد بودند، همراهی امام با قیامی که شکستش پیش‌بینی می‌شد، نتیجه‌ای جز نابودی شیعیان و امام آنان نداشت. <ref>امام سجاد جمال نیایشگران، ص ۱۵۶؛ حسینی جلالی، ص ۶۹</ref>


در شورش اهل مدینه بر امویان در واقعه حره، [[مروان بن حکم]] (از دشمنان [[اهل بیت(ع)]]) از امام درخواست کرد که به خانواده او پناه دهد. امام پذیرفت و خانواده مروان را همراه با زن و فرزند خود به [[ینبع]] (چشمه‌ساری نزدیک [[مدینه]] از جانب راست [[کوه رضوی|کوه رَضْویٰ]]) فرستاد.<ref>تاریخ طبری، ج۵، ص ۴۸۵</ref>{{یادداشت|[[طبری (ابهام‌زدایی)|طبری]] نوشته است که امام سجاد(ع) با مروان دوستی قدیمی داشت. ولی این سخنی بی‌اساس است؛ زیرا مروان هیچگاه به [[بنی هاشم]] روی خوش نشان نداده است. بنابراین جایی برای دوستی او با امام(ع) نبوده است. طبری می‌خواهد جوانمردی را که [[بنی‌هاشم]] از حد اعلای آن برخوردار بوده‌اند، نادیده بگیرد و آن را به حساب دوستی شخصی بگذارد. (شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۸۳)}}
در شورش اهل مدینه بر امویان در واقعه حره، [[مروان بن حکم]] (از دشمنان [[اهل بیت(ع)]]) از امام درخواست کرد که به خانواده او پناه دهد. امام پذیرفت و خانواده مروان را همراه با زن و فرزند خود به [[ینبع]] (چشمه‌ساری نزدیک [[مدینه]] از جانب راست [[کوه رضوی|کوه رَضْویٰ]]) فرستاد.<ref>تاریخ طبری، ج۵، ص ۴۸۵</ref>


امام در این حادثه، ۴۰۰ خانواده را تحت [[کفالت]]  خود گرفت و تا وقتی که لشکر [[مسلم بن عقبه]] (فرمانده لشکر [[یزید]] در واقعه حَرّه) در مدینه بود هزینه آنان را می‌پرداخت.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۸۶.</ref>
امام در این حادثه، ۴۰۰ خانواده را تحت [[کفالت]]  خود گرفت و تا وقتی که لشکر [[مسلم بن عقبه]] (فرمانده لشکر [[یزید]] در واقعه حَرّه) در مدینه بود هزینه آنان را می‌پرداخت.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۸۶.</ref>
خط ۱۴۸: خط ۱۴۷:


=== کمک به فقرا ===
=== کمک به فقرا ===
امام سجاد(ع) بسیار به فقرا و مستمندان کمک می‌کرد و به آنها شبانه و مخفیانه غذا می‌داد. در این باره موارد مختلفی گزارش شده است.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص ۱۴۷-۱۴۸.</ref> از [[ابو حمزه ثمالی]] نقل شده است علی بن حسین(ع) شبانه مقداری غذا بر دوش خود می‌گذاشت و در تاریکی شب به صورت مخفیانه به فقرا می‌رساند و می‌فرمود: «[[صدقه|صدقه‌ای]] که در تاریکی شب داده شود، غضب [[خداوند]] را خاموش می‌کند.»<ref>ذهبی، سیراعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۹۳.</ref> برداشتن کیسه‌های غذا بر پشت او اثر نهاده بود و چون به جوار پروردگار رفت به هنگام [[غسل میت|غسل]]، آن نشانه‌ها را بر پشت او دیدند.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص ۱۴۷-۱۴۸.</ref>{{یادداشت|  لَمَّا وُضِعَ (ع) عَلَى الْمُغْتَسَلِ نَظَرُوا إِلَى ظَهْرِهِ وَ عَلَيْهِ مِثْلُ رُكَبِ الْإِبِلِ مِمَّا كَانَ يَحْمِلُ عَلَى ظَهْرِهِ إِلَى مَنَازِلِ الْفُقَرَاءِ وَ الْمَسَاكِينِ. شیخ صدوق، خصال، ج۲، ص ۵۱۷. زخمِ حاصل از کمک به نیازمندان بر بدن امام سجاد(ع) در کنار پینه‌های بسته شده بر مواضع سجده او که سالی دو بار آنها را از بدنش جدا می کرد و زخم به جا مانده از زنجیر برگردن در سفر اسارت،(قمی، نفس المهموم) نشانه بهره‌مندی او از خصلت‌های  یک انسان کامل و حجت خداست.در حیرتم که سلسله آهنین مگر
امام سجاد(ع) بسیار به فقرا و مستمندان کمک می‌کرد و به آنها شبانه و مخفیانه غذا می‌داد. در این باره موارد مختلفی گزارش شده است.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص ۱۴۷-۱۴۸.</ref> از [[ابو حمزه ثمالی]] نقل شده است علی بن حسین(ع) شبانه مقداری غذا بر دوش خود می‌گذاشت و در تاریکی شب به صورت مخفیانه به فقرا می‌رساند و می‌فرمود: «[[صدقه|صدقه‌ای]] که در تاریکی شب داده شود، غضب [[خداوند]] را خاموش می‌کند.»<ref>ذهبی، سیراعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۹۳.</ref> برداشتن کیسه‌های غذا بر پشت او اثر نهاده بود و چون به جوار پروردگار رفت به هنگام [[غسل میت|غسل]]، آن نشانه‌ها را بر پشت او دیدند.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص ۱۴۷-۱۴۸.</ref>
 
جایی ز زخم گردن تو خوب‌تر نداشت }}
 
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = امام سجاد(ع):{{سخ}}'''«'''حق خواهنده، دادن بدو بمقدار نیاز است. حق کسی که چیزی از او خواسته شده اینست که اگر داد، از او با سپاس و قدردانی از فضل او، پذیری. و اگر نداد عذر او را قبول کنی.'''»'''|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[سید جعفر شهیدی|شهیدی]]، [[زندگانی علی بن الحسین (کتاب)|زندگانی علی بن الحسین(ع)]]، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۷.</small>| تراز = راست| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه=#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = امام سجاد(ع):{{سخ}}'''«'''حق خواهنده، دادن بدو بمقدار نیاز است. حق کسی که چیزی از او خواسته شده اینست که اگر داد، از او با سپاس و قدردانی از فضل او، پذیری. و اگر نداد عذر او را قبول کنی.'''»'''|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[سید جعفر شهیدی|شهیدی]]، [[زندگانی علی بن الحسین (کتاب)|زندگانی علی بن الحسین(ع)]]، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۷.</small>| تراز = راست| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه=#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
گفته شده هنگامی که مستمندی نزد او می‌آمد، برمی‌خواست و حاجت او را روا می‌کرد و می‌گفت: صدقه پیش از آنکه به دست خواهنده برسد، به دست خدا می‌رسد.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref> نقل شده امام سالی، قصد [[حج]] کرد. خواهرش [[سکینه]] توشه‌ای به ارزش هزار درهم برای وی آماده ساخت. چون به حَرّه{{یادداشت| سنگستانی در شرق مدینه به نام «حرّه واقم»}}رسید، آن توشه را نزد او بردند. امام همه آن را میان مستمندان تقسیم کرد.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref>
گفته شده هنگامی که مستمندی نزد او می‌آمد، برمی‌خواست و حاجت او را روا می‌کرد و می‌گفت: صدقه پیش از آنکه به دست خواهنده برسد، به دست خدا می‌رسد.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref> نقل شده امام سالی، قصد [[حج]] کرد. خواهرش [[سکینه]] توشه‌ای به ارزش هزار درهم برای وی آماده ساخت. چون به حَرّه رسید، آن توشه را نزد او بردند. امام همه آن را میان مستمندان تقسیم کرد.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref>


[[محمد بن اسحاق]] می‌گوید: مردمی در [[مدینه]] زندگی می‌کردند و نمی‌دانستند معاش آنها از کجا تأمین می‌شود؛ با درگذشت علی بن حسین غذای شبانه آنان قطع شد.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۹۳.</ref> همچنین آمده است که مردم او را [[بخل|بخیل]] می‌دانستند و چون به جوار حق رفت دانستند که هزینه صد خانوار را عهده‌دار بوده است.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ق، ص۱۴۸.</ref>
[[محمد بن اسحاق]] می‌گوید: مردمی در [[مدینه]] زندگی می‌کردند و نمی‌دانستند معاش آنها از کجا تأمین می‌شود؛ با درگذشت علی بن حسین غذای شبانه آنان قطع شد.<ref>ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۹۳.</ref> همچنین آمده است که مردم او را [[بخل|بخیل]] می‌دانستند و چون به جوار حق رفت دانستند که هزینه صد خانوار را عهده‌دار بوده است.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۵ق، ص۱۴۸.</ref>
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۵٬۰۷۲

ویرایش