کاربر ناشناس
خطبه امام حسین در منا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Salvand جز (←متن خطبه) |
imported>Dayyani جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{روزشمار واقعه عاشورا}} | {{روزشمار واقعه عاشورا}} | ||
'''خطبه امام حسین(ع) در منا'''، | '''خطبه امام حسین(ع) در منا'''، [[خطبه]] مهیج و اعتراضی [[امام حسین(ع)]] در سال ۵۸ق، یعنی دو سال<ref>در برخی از نسخه‌های کتاب سلیم بن قیس آمده است یک سال.</ref> قبل از مرگ [[معاویة بن ابی سفیان|معاویه]] علیه انحرافات حکومت [[اموی]]. اهمیت این خطبه در منا و در ایام [[حج]] افشاگری امام علیه حکومت معاویه بود. برخی تحلیل گران این خطبه را که در حضور [[صحابه]] و [[تابعین]] قرائت شد نشانه برنامه امام حسین(ع) برای [[قیام امام حسین(ع)|قیام کربلا]] می دانند. بخش اول خطبه امام در منا را [[سلیم بن قیس هلالی]] در [[کتاب سلیم بن قیس|کتابش]] و بخش دوم و سوم را [[ابن شعبه حرانی|حسن بن شعبه حرانی]] در [[تحف العقول]] و [[علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار]] نقل کرده‌اند. | ||
==محتوای خطبه== | ==محتوای خطبه== | ||
در خطبه امام حسین در منا محورهای زیر به چشم می خورد: | |||
* | * فضائل [[امیرالمومنین|امیر مؤمنان]] و [[اهل بیت(ع)|خاندان عصمت]]. | ||
* | * دعوت به [[امر به معروف و نهی از منکر]] و اهمیت این وظیفه بزرگ [[اسلام]]ی. | ||
* | * یاد آوری وظیفه علما و لزوم قیام آنان در مقابل ستمگران و مفاسد و نیز گوشزد کردن مضرات سکوت [[روحانی|روحانیون]] در مقابل زورگویان و آثار زیانبار و خطرناک سهل‌انگاری آنان از انجام این وظیفه بزرگ [[الله|الهی]].<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۳۴۰-۳۴۱.</ref> | ||
از جمله موضوعاتی که [[امام حسین(ع)]] در این [[خطبه]] درباره آنها سخن می‌گوید چنین است: [[آیه|آیات]] و [[روایات]]ی که در شأن، منزلت و فضیلت اهل‌بیت مخصوصاً [[امام علی(ع)]] نازل و بیان شده است؛ [[سد ابواب]]؛ [[واقعه غدیر خم]]؛ [[مباهله]]؛ فتح [[خیبر]] به دست [[امیرالمؤمنین]]؛ [[حدیث ثقلین]]؛<ref>رجوع کنید به: بخش اول خطبه.</ref> وظیفه علما در ایستادگی در برابر ستمگران؛ [[امر به معروف و نهی از منکر]]؛ سازش بزرگان قوم با ظالمان و کوتاهی‌شان در مقابله با نقض پیمان [[خدا]] و [[رسول خدا(ص)|رسولش]]؛ نکوهش دل‌بستن به دنیا؛ فریبکاری حاکمان.<ref>رجوع کنید به: بخش دوم و سوم خطبه.</ref> | از جمله موضوعاتی که [[امام حسین(ع)]] در این [[خطبه]] درباره آنها سخن می‌گوید چنین است: [[آیه|آیات]] و [[روایات]]ی که در شأن، منزلت و فضیلت اهل‌بیت مخصوصاً [[امام علی(ع)]] نازل و بیان شده است؛ [[سد ابواب]]؛ [[واقعه غدیر خم]]؛ [[مباهله]]؛ فتح [[خیبر]] به دست [[امیرالمؤمنین]]؛ [[حدیث ثقلین]]؛<ref>رجوع کنید به: بخش اول خطبه.</ref> وظیفه علما در ایستادگی در برابر ستمگران؛ [[امر به معروف و نهی از منکر]]؛ سازش بزرگان قوم با ظالمان و کوتاهی‌شان در مقابله با نقض پیمان [[خدا]] و [[رسول خدا(ص)|رسولش]]؛ نکوهش دل‌بستن به دنیا؛ فریبکاری حاکمان.<ref>رجوع کنید به: بخش دوم و سوم خطبه.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
۳. [[احمد بن علی طبرسی]] (د ۵۸۸) ضمن اشاره به انگیزه ایراد این [[خطبه]] - که ظلم و فشار بیش از حد [[معاویه]] بوده - خلاصه‌ای از آن را در چند سطر نقل و تصریح می‌کند این خطبه دو سال قبل از مرگ معاویه و در [[منا|مِنا]] و در حضور بیش از هزار نفر از شخصیت‌های مذهبی آن روز ایراد گردیده است.<ref>نجمی، ص۳۴۱-۳۴۲؛ رجوع کنید به: طبرسی، الاحتجاج، ج۲، ص۱۷.</ref> | ۳. [[احمد بن علی طبرسی]] (د ۵۸۸) ضمن اشاره به انگیزه ایراد این [[خطبه]] - که ظلم و فشار بیش از حد [[معاویه]] بوده - خلاصه‌ای از آن را در چند سطر نقل و تصریح می‌کند این خطبه دو سال قبل از مرگ معاویه و در [[منا|مِنا]] و در حضور بیش از هزار نفر از شخصیت‌های مذهبی آن روز ایراد گردیده است.<ref>نجمی، ص۳۴۱-۳۴۲؛ رجوع کنید به: طبرسی، الاحتجاج، ج۲، ص۱۷.</ref> | ||
=== | ===تردید در پیوستگی خطبه=== | ||
برخی بر این باورند خطبه‌ای که در تحف العقول نقل شده خطبه مجزایی است که امام حسین(ع) در سالی دیگر قرائت کرده است. شاهد بر این مطلب را نیز محتوای دو خطبه و مخاطبان مختلفِ آن دو ذکر کرده‌اند.<ref>رجوع کنید به: گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۳۹۴، پاورقی ۱.</ref> | برخی بر این باورند خطبه‌ای که در تحف العقول نقل شده خطبه مجزایی است که امام حسین(ع) در سالی دیگر قرائت کرده است. شاهد بر این مطلب را نیز محتوای دو خطبه و مخاطبان مختلفِ آن دو ذکر کرده‌اند.<ref>رجوع کنید به: گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۳۹۴، پاورقی ۱.</ref> | ||
== | ==زمینه تاریخی خطبه== | ||
[[امام حسین(ع)]] این [[خطبه]] را در سال ۵۸ق، دو سال قبل از مرگ [[معاویه]] و در [[منا]] خواند؛<ref>نجمی، ص۳۴۰.</ref> | [[امام حسین(ع)]] این [[خطبه]] را در سال ۵۸ق، دو سال قبل از مرگ [[معاویه]] و در [[منا]] خواند؛<ref>نجمی، ص۳۴۰.</ref> در این زمان فشار معاویه بر [[شیعیان]] به اوج رسیده بود و در فضای اجتماعی سیاسی خفقان حاکم بود.<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۳۹۲.</ref> چنان که [[سلیم بن قیس]] برای نشان‌دادن انگیزه امام حسین(ع) از خواندن این خطبه و توضیح شرایط محیطی آن روزگار، پیش از نقل خطبه، چهار بخشنامه معاویه به کارگزارانش را می‌آورد و درباره پیامدهای آنها سخن می‌گوید.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۳۴۳.</ref> | ||
به گفته سلیم بن قیس معاویه در بخشنامه اول از کسانی که درباره [[امام علی(ع)]] و خاندانش فضیلتی نقل کنند، تبری می‌جوید و حمایتش را از آنان برمی‌دارد. او همچنین دستور می‌دهد شهادت [[شیعیان]] را نپذیرند و هر کس که برای [[عثمان]] فضیلتی نقل کرد، حقوق و مزایا معین کنند.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۳۴۳-۳۴۴.</ref> همچنین معاویه در بخشنامه دوم دستور داد درباره فضائل [[صحابه]] و دو خلیفه ([[عمر]] و [[ابوبکر]]) [[حدیث]] نقل کنند و مشابه [[فضائل امام علی(ع)]] را برای صحابه بیاورند و این کار را باعث چشم‌روشنی خودش و کوبیدن ابوتراب خواند.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۳۴۴.</ref> | |||
بنا به نقل سلیم بن قیس او در بخشنامه سوم نوشت مراقب مردم باشند و هر کس متهم به دوستی با [[علی(ع)]] و خاندانش بود، اسمش را از دیوان و دفتر حقوق و مزایا محو کنند و سهمیه‌اش را از [[بیت المال]] قطع کنند.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۳۴۵.</ref> در بخشنامه چهارم آمده بود: هر کسی را که متهم به دوستی خاندان علی باشد تحت فشار شدید قرار بدهید و خانه او را بر سرش خراب کنید تا برای دیگران عبرت باشد.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۳۴۶.</ref> | |||
او در بخشنامه سوم نوشت مراقب مردم باشند و هر کس متهم به دوستی با [[علی(ع)]] و خاندانش بود، اسمش را از دیوان و دفتر حقوق و مزایا محو کنند و سهمیه‌اش را از [[بیت المال]] قطع کنند.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۳۴۵.</ref> | |||
در بخشنامه چهارم آمده بود: هر کسی را که متهم به دوستی خاندان علی باشد تحت فشار شدید قرار بدهید و خانه او را بر سرش خراب کنید تا برای دیگران عبرت باشد.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، ص۳۴۶.</ref> | |||
==اهمیت خطبه== | ==اهمیت خطبه== | ||