فاجعه منا (۱۳۹۴): تفاوت میان نسخه‌ها

  |علت        = بسته ماندن گذرگاه‌های فرعی

آیت الله [[سید علی خامنه ای|سید علی خامنه‌ای]] رهبر [[جمهوری اسلامی ایران]]، در اولین واکنش‌ها به فاجعه منا، با اعلام سه روز عزای عمومی، مدیریت غلط و اقدامات ناشایسته دولت [[عربستان سعودی]] را عامل این فاجعه دانست.<ref>[http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=30872  پیام به مسلمانان جهان به مناسبت فرارسیدن موسم حج، پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای، ۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref> رییس جمهوری [[سنگال]] هم سه روز عزای عمومی اعلام کرد.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81787041/  رییس جمهور سنگال برای قربانیان فاجعه منا سه روز عزای عمومی اعلام کرد، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، ۱۴ مهر ‍۱۳۹۴.]</ref>

صبح [[پنجشنبه]] [[۲ مهر]] ۱۳۹۴ ([[۱۰ ذی‌الحجه]] ۱۴۳۶هـ.ق/ ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵)، همزمان با [[عید قربان]]، حاجیان از [[منا]] به سوی [[جمرات]] حرکت کردند. ۵ گذرگاه طریق المشاه، شارع الجوهره، سوق العرب، ۲۰۴ و ۲۰۶، زائران را از [[منا]] به [[جمرات]] وصل می‌کند. فاجعه مرگبار [[منا]]، جایی در میانه گذرگاه ۲۰۴ رخ داد.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071207158  روایتی نزدیک از اتفاقات خیابان ۲۰۴ منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

۵ گذرگاه اصلی طریق المشاه، شارع الجوهره، سوق العرب، ۲۰۴ و ۲۰۶، سرزمین [[منا]] را به [[جمرات]] وصل می‌کند. گذرگاه ۲۰۶ یک جاده بن‌بست است و زائران برای ادامه حرکت باید با ورود به گذرگاه فرعی ۲۲۳، وارد ۲۰۴ شوند. گذرگاه ۲۱۵ هم مسیر فرعی دیگری است که گذرگاه ۲۰۴ را به سوق العرب وصل می‌کند و در سال‌های گذشته، با ورود زائران گذرگاه ۲۰۶ به ۲۰۴، بخشی از زائران می‌توانستند با استفاده از گذرگاه ۲۱۵، به سوق العرب بروند و مانع از تراکم و فشار جمعیت شوند.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071207158 روایتی نزدیک از اتفاقات خیابان ۲۰۴ منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

===دلیل اصلی: بسته ماندن گذرگاه‌های فرعی===

دلیل اصلی روی دادن فاجعه، بسته ماندن گذرگاه فرعی ۲۱۵ اعلام شده که موجب شلوغی شدید جمعیت از ساعت ۸:۳۰ صبح و قفل شدن حرکت در ساعت ۸:۴۵ شد. زائران در صورت باز بودن گذرگاه فرعی ۲۱۵ می‌توانستند به راحتی از محل فاجعه خارج شده و به گذرگاه سوق العرب وارد شوند. علاوه بر این، خروجی گذرگاه ۲۰۴ به سوی [[جمرات]] هم با خودروهای پلیس [[عربستان]] سعودی بسته شد. در این حال، زائرانی که در گذرگاه ۲۰۴ بودند، از یک سو با فشار ورود زائران گذرگاه ۲۰۶ مواجه شدند و از سوی دیگر، نه راهی به جلو داشتند و نه راهی برای ورود به گذرگاه سوق العرب.

<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071207158 روایتی نزدیک از اتفاقات خیابان ۲۰۴ منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۹ صبح''': فشار جمعیت در ساعت ۹ صبح، دمای ۴۷ درجه، بسته ماندن گذرگاه فرعی ۲۱۵، بسته شدن گذرگاه اصلی ۲۰۴، همگی به تراکم شدید جمعیت، تلاش برای بالا رفتن از دیواره‌های فلزی کنار گذرگاه، از هوش رفتن زائران، افتادن زیر پای جمعیت، و در نهایت فوت برخی از زائران در ساعات اولیه انجامید.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071207158 روایتی نزدیک از اتفاقات خیابان ۲۰۴ منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۰ صبح''': تا ساعت ۱۰ صبح، بسیاری از زائران از هوش رفته بودند، برخی درگذشتند و هنوز هیچ اقدامی از سوی نیروهای نظامی و امدادی برای حل این مسئله مشاهده نشد.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071207158 روایتی نزدیک از اتفاقات خیابان ۲۰۴ منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۱ صبح''': امدادگران داوطلب از کشورهای مختلف از جمله [[جمهوری اسلامی ایران]]، بالاخره در ساعت ۱۱ صبح با گذشتن از جمعیت متراکم توانستند خود را به قربانیان برسانند و برخی از مجروحان را نجات دهند. ساعت ۱۲، گروهی از امدادگران [[عربستان|سعودی]] به منطقه می‌رسند، اما همچنان اعزام مجروحین به بیمارستان به کندی پیش می‌رود.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071207158 روایتی نزدیک از اتفاقات خیابان ۲۰۴ منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۳ تا ۱۷ عصر''': تعداد نیروهای پلیس تا ساعت ۱۳ به تدریج افزایش می‌یابد و فضای [[منا]] امنیتی می‌شود. از ورود پزشکان و امدادگران داوطلب کشورها جلوگیری می‌شود. مجروحان زیادی همچنان روی زمین رها شده‌اند. مجروحان به همراه جانباختگان و گاه بدون امدادرسانی، به کانتینرها منتقل می‌شوند. برخی از اجساد زائران، تا ساعت ۱۷ همچنان روی زمین رها شده‌اند.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071207158 روایتی نزدیک از اتفاقات خیابان ۲۰۴ منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی مراجع رسمی کشورهایی که زائران آنها در فاجعه [[منا]] کشته یا زخمی شده‌اند، تا ۱۳ مهر ۱۳۹۴(۵ اکتوبر ۲۰۱۵)، در این حادثه مرگبار، ۲۹۴۷ تن کشته یا مفقود شده‌اند. بر این اساس، ۱۱ کشور [[ایران]]، [[مالی]]، [[نیجریه]]، [[مصر]]، [[بنگلادش]]، [[اندونزی]]، [[اتیوپی]]، [[هند]]، [[پاکستان]]، [[نیجر]] و [[بنین]] با تعداد کشته و مفقود بیشتر از ۱۰۰ نفر، در صدر ۳۹ کشوری هستند که از این واقعه دچار آسیب انسانی شده‌اند.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071308787 آمار کشته‌های کشورها در منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

[[جمهوری اسلامی ایران]]، با مجموع ۴۶۴ کشته و مفقود، و همچنین ۱۵۹ مجروح، بیشترین آسیب را از این فاجعه دیده است.<ref>[http://www.farsnews.com/13940713001451 آخرین آمار جانباختگان فاجعه منا به تفکیک کشورها، خبرگزاری فارس، ۱۳ مهر ۱۳۹۴.] [http://www.isna.ir/fa/news/94071308787 آمار کشته‌های کشورها در منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''اولین آمارهای رسمی''' دولت [[عربستان سعودی]]، کشته‌شدگان را ۷۱۷ و زخمی‌ها را ۸۶۳ تن اعلام کرد.<ref>[http://www.presstv.ir/DetailFa/2015/09/26/430824/Mina-Saudi-Arabia- آمار جدید وزیر بهداشت سعودی از قربانیان فاجعه منا، پرس‌تی‌وی، ۴ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''[[۴ مهر]] ۱۳۹۴ (۲۶ سپتامبر ۲۰۱۵)'''، خالد بن عبدالعزیز الفالح، وزیر بهداشت [[عربستان]]، آخرین آمار رسمی را ۷۶۹ کشته و ۹۳۴ مجروح اعلام کرد.<ref>[http://www.presstv.ir/DetailFa/2015/09/26/430824/Mina-Saudi-Arabia- آمار جدید وزیر بهداشت سعودی از قربانیان فاجعه منا، پرس‌تی‌وی، ۴ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''[[۷ مهر]] ۱۳۹۴ (۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵)'''، حمد بن محمد الضویلع، معاون وزیر بهداشت [[عربستان]]، کشته‌شدگان فاجعه منا را ۴۱۷۳ تن اعلام کرد و خبر آن در [http://www.moh.gov.sa/ پایگاه اینترنتی وزارت بهداشت عربستان] منتشر شد. این خبر پس از چند ساعت از سوی مقامات [[عربستان سعودی]] تکذیب و از پایگاه اینترنتی مذکور هم برداشته شد.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071308787 آمار کشته‌های کشورها در منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''[[۲۴ مهر]] ۱۳۹۴ (۱۶ اکتبر ۲۰۱۵)'''، برخی خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری، از پایان تحقیقات وزارت بهداشت عربستان درباره کشته‌شدگان و مفقودان فاجعه منا خبر دادند. بر اساس این آمار، ۷۴۷۷ تن در این فاجعه کشته شده‌اند. یکی از موارد عجیب در این آمار، اعلام ۱۵۰۷ عربستانی کشته شده است که تا آن زمان در هیچ منبعی دیده نشده بود. هیچ منبع مستقلی، درستی این آمارها را تایید نکرده است.<ref>[http://www.mizanonline.ir/fa/news/88228 آمار قابل تامل وزارت بهداشت عربستان از تعداد جانباختگان فاجعه منا، خبرگزاری میزان، ۲۴ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده از سوی کشورهای آسیب‌دیده<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071308787 آمار کشته‌های کشورها در منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>، [[جمهوری اسلامی ایران]] با ۴۶۴ کشته، بیشترین تلفات را در این فاجعه متحمل شده است. رتبه دوم تعداد تلفات، مربوط به کشور [[مالی]]، با مجموع کشته و مفقود ۳۴۱ تن است.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071308787 آمار کشته‌های کشورها در منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

یکی از دلایل اصلی این تفاوت آشکار، نزدیکی محل اسکان زائران [[ایران|ایرانی]] در [[منا]]، با ورودی گذرگاه ۲۰۴ است؛ گذرگاهی که محل وقوع فاجعه مناست.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/94071207158 روایتی نزدیک از اتفاقات خیابان ۲۰۴ منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۲ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''[[۹ مرداد]] ۱۳۶۶ (۳۱ جولای ۱۹۸۷)''': کشته شدن ۴۰۲ تن که ۲۷۵ نفر آنان ایرانی بودند و زخمی شدن ۶۴۹ نفر که ۳۰۳ ایرانی در میان آنان بودند. این واقعه در حالی رخ داد که حجاج مشغول سر دادن شعار برائت از مشرکین بودند و با هجوم مسلحانه نیروهای سعودی روبرو شدند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۳۶۹''': دست‌کم ۱۴۲۶ تن از حجاج، در پی ازدحام در تونل منتهی به محل رمی جمرات کشته شدند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۳۷۳''': ۲۷۰ نفر از حجاج، در پی ازدحام جمعیت برای رمی جمرات کشته شدند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۳۷۴''': در پی آتش‌سوزی در خیمه‌های نصب شده در سرزمین منا، ۳۴۳ تن از حجاج کشته و ۱۵۰۰ نفر زخمی شدند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۳۷۵''': دست‌کم ۱۱۸ نفر بر اثر ازدحام جمعیت کشته شدند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۳۷۸''': عربستان سعودی مرگ ۳۵ تن از حجاج به دلیل ازدحام جمعیت را تایید کرد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۳۸۱''': دست‌کم ۲۵۱ تن به دلیل ازدحام کشته شدند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''۱۳۸۳''': ۳۴۵ نفر بر اثر ازدحام در مراسم رمی جمرات، کشته شدند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

* '''[[۲۰ شهریور]] ۱۳۹۴ (۱۱ سپتامبر ۲۰۱۵)''': دست‌کم ۱۱۸ تن در حادثه سقوط بالابر کشته شدند که ۱۱ تن از آنها ایرانی بودند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/419177 مروری بر حوادث مرگبار حج؛ فجایعی که عربستان از آن درس نمی‌گیرد، پایگاه خبری عصر ایران، ۳ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

در میان کشته‌شدگان فاجعه منا، برخی از روحانیان و چهره‌های شناخته‌شده سیاسی ایران و دیگر کشورها دیده می‌شود. غضنفر رکن‌آبادی، سفیر پیشین ایران در [[بیروت]]، محمدرحیم آقایی‌پور، سفیر پیشین ایران در اسلونی، احمد فهیما، معاون اداره تشریفات وزارت خارجه، مهدی صفری، سفیر پیشین ایران در [[چین]]، مرجان نازقلیچ، فرماندار بندر ترکمن، روحانیانی از جمله  محمدصادق اخوان، معاون مرکز شورای حل اختلاف قوه قضاییه، سید حسین حسینی، ارزیاب روحانیان بعثه آیت الله خامنه‌ای، مسلم قلی‌پور گیلانی از اساتید حوزه علمیه قم، و محمدرضا مویدی قمی، عضو بعثه [[سید سعید حکیم|آیت الله حکیم]]<ref>[http://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/07/29/894636/ مراسم بزرگداشت آیت الله مویدی در قم برگزار شد، خبرگزاری تسنیم، ۲۹ مهر ۱۳۹۴.]</ref>، و همچنین ۵ تن از اعضای کاروان فعالان قرآنی، از جمله قاری بین المللی زاده مشهد محسن حاجی‌حسنی کارگر، از این دست هستند.<ref>[http://www.farsnews.com/13940711001156 اسامی روحانیان شهید در فاجعه منا اعلام شد، خبرگزاری فارس، ۱۱ مهر ۱۳۹۴.]</ref><ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/5335144/ ۸ چهره سرشناس ایرانی مفقود شده در منا، باشگاه خبرنگاران جوان، ۴ مهر ۱۳۹۴.]</ref><ref>[http://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/07/09/874078/ آمار نهایی جانباختگان فاجعه خونین منا به تفکیک استان‌ها، خبرگزاری تسنیم، ۹ مهر ۱۳۹۴.]</ref><ref>[http://www.isna.ir/news/94071107052/ درگذشت یکی از مسئولان قضایی در فاجعه منا، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ۱۱ مهر ۱۳۹۴.]</ref><ref>[http://www.mehrnews.com/news/2925045/ دیپلمات‌های مفقودی و مجروح وزارت خارجه در حادثه منا، خبرگزاری مهر، ۴ مهر ۱۳۹۴.]</ref>

[[آیت الله خامنه‌ای]] رهبر [[جمهوری اسلامی ایران]]، حدود یک سال پس از فاجعه منا، [[۱۵ شهریور]] ۱۳۹۵، در پیامی به مسلمانان جهان به مناسبت فرارسیدن موسم حج، حادثه منا را مُدهش و هراس‌آور خواند و حکام سعودی را مقصر آن دانست و تعلل و کوتاهی در نجات مجروحان نیمه‌جان را قطعی و مسلم قلمداد کرد. وی در این پیام، مسئولان عربستان سعودی را حاکمان بی‌دین و بی‌وجدانی دانست که «فاجعه منا را پدید آورده و با نام خادمین حرمین، حریم حرم امن الهی را شکسته و میهمانان خدای رحمان را در روز عید در منا و پیش از آن در مسجدالحرام قربانی کرده‌اند.» آیت الله خامنه‌ای در این پیام از مسلمانان خواست واقعیت هتاک، بی‌ایمان، وابسته و مادی حاکمان سعودی را بشناسند و به خاطر جنایاتی که در جهان اسلام به بار آورده‌اند، گریبان آنها را رها نکنند و فکری برای مدیریت [[حرمین شریفین]] و مسئله حج کنند. وی همچنین از جای خالی حجاج ایرانی در حج امسال سخن گفت و تاکید کرد که آنان دعا می‌کنند که «شجره ملعونه طواغیت نتوانند گزندی به آنان برسانند.»<ref>[http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=34269 پیام به مسلمانان جهان به مناسبت فرارسیدن موسم حج، پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه‌ای، ۱۵ شهریور ۱۳۹۵ش.]</ref>{{سخ}} این پیام مورد توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر قرار گرفت و بخش‌هایی از عبارات آیت الله خامنه‌ای با هشتگ «الشجرة الملعونة» در شبکه توییتر و برخی شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد.<ref>[http://www8.irna.ir/fa/News/82221234/ «شجره ملعونه» شبکه‌های اجتماعی را درنوردید، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، ۱۷ شهریور ۱۳۹۵.]</ref> در همین زمینه، تعدادی بیلبورد با اشاره به عبارت «شجره ملعونه» در بغداد نصب شد.<ref>[http://fa.alalam.ir/news/1858961 تصاویر: پس از پیام رهبری؛ خروش ضد سعودی در بغداد، شبکه العالم، ۱۶ شهریور ۱۳۹۵.]</ref>