کاربر ناشناس
شریک بن اعور: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (←پانویس) |
imported>Rabbani بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''شریک بن الاعور''' از شیعیان [[امام علی علیه السلام]] و از اشراف [[بصره]] در قرن اول هجری است. | '''شریک بن الاعور''' از شیعیان [[امام علی علیه السلام]] و از اشراف [[بصره]] در قرن اول هجری است كه با وجود تآكيد منابع شيعي و سني بر شيعه بودن وي سمتهایی را نیز از سوی [[امویان]] در اختیار داشته است. وی در جنگهای جمل و صفین از یاران امام علی علیه السلام بود و پیش از حادثه [[عاشورا]] نیز سعی داشت با ترور [[عبیدالله بن زیاد]] زمینه تسلط امام حسین بر حکومت را فراهم سازد. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
شریک پسر حارث مشهور به اعور فرزند عبد یغوث فرزند خلف پسر سلمه فرزند دَهی از تیره های کلان قبیله ی مذحج بود.<ref>ابن اثیر، ص521، ابن ماکولا، ج3، ص400؛ ابن حجر، ج2، ص573</ref> | شریک پسر حارث مشهور به اعور فرزند عبد یغوث فرزند خلف پسر سلمه فرزند دَهی از تیره های کلان قبیله ی مذحج بود.<ref>ابن اثیر، ص521، ابن ماکولا، ج3، ص400؛ ابن حجر، ج2، ص573</ref> | ||
==شناخت نامه== | ==شناخت نامه== | ||
با وجود شهرت شریک در منابع رجالی -تاریخی اطلاعات چندانی از زندگی وی در دست نیست.از نام مادر، محل تولد و بخشهای عمده ای از دوران زندگی وی در منابع نشانی نمی توان یافت و بیشتر منابع به شرح چند حادثه مهم تاریخی در زندگی وی پرداخته اند. برخی از منابع وی نام وی را در زمره شاعران بصره ذکر کرده اند.<ref>مرزبانی خراسانی، ص22</ref>. | با وجود شهرت شریک در منابع رجالی -تاریخی اطلاعات چندانی از زندگی وی در دست نیست.از نام مادر، محل تولد و بخشهای عمده ای از دوران زندگی وی در منابع نشانی نمی توان یافت و بیشتر منابع به شرح چند حادثه مهم تاریخی در زندگی وی پرداخته اند. برخی از منابع وی نام وی را در زمره شاعران بصره ذکر کرده اند.<ref>مرزبانی خراسانی، ص22</ref>. | ||
نام قبیله وی نیز در گروهی از منابع همدان ذکر شده<ref>ابن شهر آشوب، ج3، ص243؛ مامقانی، ج2، ص793</ref> که با توجه به آنچه در نسب وی ذکر شد و با در نظر گرفتن این نکته که همدانیان در کوفه ساکن بودند و بر اساس آن چه که در ادامه مقاله می آید مبنی بر این که شریک هنگام همراهی با عبیدالله بن زیاد در ورود به بصره میهمان هانی بن عروه شد نسب همدانی وی صحیح به نظر نمی رسد. | نام قبیله وی نیز در گروهی از منابع [[همدان]] ذکر شده<ref>ابن شهر آشوب، ج3، ص243؛ مامقانی، ج2، ص793</ref> که با توجه به آنچه در نسب وی ذکر شد و با در نظر گرفتن این نکته که همدانیان در کوفه ساکن بودند و بر اساس آن چه که در ادامه مقاله می آید مبنی بر این که شریک هنگام همراهی با عبیدالله بن زیاد در ورود به بصره میهمان [[هانی بن عروه]] شد نسب همدانی وی صحیح به نظر نمی رسد. | ||
==مذهب== | ==مذهب== | ||
بیشتر منابع شریک را از شیعیان امام علی علیه السلام بر شمرده اند.<ref>ابن کلبی، ص281؛ بلاذری، ج2، ص79؛ طبری، ج5، ص193، ابن مسکویه، ج2، ص43</ref>. شریک همچنین در برخی از منابع باعبارتهایی چون:از خواص امام علی <ref>مامقانی،ج2، ص793 </ref>، از بزرگان تشیع <ref>سید بحر العلوم، ج4، ص34</ref>، شدید التشیع <ref>ابومخنف، ص33</ref>، دوست دار امام علی و شیعه وی و عظیم المنزله و جلیل القدر <ref>ابن نما، ص20؛ محسن امین، ص45</ref> توصیف شده است. | بیشتر منابع شریک را از شیعیان امام علی علیه السلام بر شمرده اند.<ref>ابن کلبی، ص281؛ بلاذری، ج2، ص79؛ طبری، ج5، ص193، ابن مسکویه، ج2، ص43</ref>. شریک همچنین در برخی از منابع باعبارتهایی چون:از خواص امام علی <ref>مامقانی،ج2، ص793 </ref>، از بزرگان تشیع <ref>سید بحر العلوم، ج4، ص34</ref>، شدید التشیع <ref>ابومخنف، ص33</ref>، دوست دار امام علی و شیعه وی و عظیم المنزله و جلیل القدر <ref>ابن نما، ص20؛ محسن امین، ص45</ref> توصیف شده است. | ||
نکته قابل توجه در باره شریک عدم سازگاری برخی از فعالیتهای سیاسی وی با توصیفات یاد شده است.رفاقت وی باعبیدالله بن زیاد<ref>ابوالفرج اصفهانی، ص65</ref>، والی بودن وی در دوره عثمان <ref>طبری، ج3، ص349</ref>، و ولایت کرمان در دوره معاویه با دستور عبیدالله بن زیاد <ref>بلاذری، ج2، ص483؛ الطبری، ج4، ص273</ref> از جمله این فعالیتها است. | نکته قابل توجه در باره شریک عدم سازگاری برخی از فعالیتهای سیاسی وی با توصیفات یاد شده است.رفاقت وی باعبیدالله بن زیاد<ref>ابوالفرج اصفهانی، ص65</ref>، والی بودن وی در دوره عثمان <ref>طبری، ج3، ص349</ref>، و ولایت کرمان در دوره معاویه با دستور عبیدالله بن زیاد <ref>بلاذری، ج2، ص483؛ الطبری، ج4، ص273</ref> از جمله این فعالیتها است. | ||
==فعالیتهای سیاسی== | ==فعالیتهای سیاسی== | ||
برخی از منابع از دیدار شریک | برخی از منابع از دیدار شریک با[[عمر بن خطاب]] سخن رانده اند بدون این که به جزئیات این دیدار اشاره ای کنند.<ref>ابن منظور، ج3، ص456</ref> | ||
===کارگزار امویان=== | ===کارگزار امویان=== | ||
شریک در دوره عثمان و به سال 31 ق از سوی عبدالله بن عامر برای مدتی والی اصطخر در ایالت فارس شد و مسجدی نیز در آنجا بنا نهاد.<ref>طبری، ج3، ص349</ref> | شریک در دوره [[عثمان]] و به سال 31 ق از سوی عبدالله بن عامر برای مدتی والی اصطخر در ایالت فارس شد و مسجدی نیز در آنجا بنا نهاد.<ref>طبری، ج3، ص349</ref> | ||
آنچنان که پیش تر اشاره رفت گویا شریک با عبیدالله بن زیاد رفاقت داشته است و به همین سبب در سال 59ق از سوی وی به ولایت ناحیه کرمان منصوب شده بود.<ref>بلاذری، ص380؛ طبری، ج4، ص273</ref> | آنچنان که پیش تر اشاره رفت گویا شریک با عبیدالله بن زیاد رفاقت داشته است و به همین سبب در سال 59ق از سوی وی به ولایت ناحیه [[کرمان]] منصوب شده بود.<ref>بلاذری، ص380؛ طبری، ج4، ص273</ref> | ||
===شریک در دوران امام علی علیه السلام=== | ===شریک در دوران امام علی علیه السلام=== | ||
شریک در جنگهای جمل و صفین در سپاه علی علیه السلام می جنگید.<ref>ابن هشام، ص281؛ طبری، ج4، ص273</ref>. وی بعد از جنگ جمل و بیعت مردم بصره باامام علی همراه برخی از اشراف بصره حضرت را بدرقه کرد.<ref>بلاذری، ج2، ص271</ref> در ادامه وی در حالی که سرکردگی اشراف بصره را عهده دار بود همراه با ابن عباس به نخیله - محل تجمع سپاهیان امام علی- رفت.<ref>ابومخنف، ص117</ref>. شریک در این مکان رابط بین امام و مردم بصره بود و آنها را برای شنیدن سخنان امام گرد آورد. <ref>همو، ص121</ref>. از دیگر اقدامات شریک بعد از جنگ جمل همراهی با جاریه بن قدامه سعدی در سرکوب ابن حضرمی بود که از سوی معاویه به بهانه خونخواهی عثمان بخشی از بصره را به تصرف خویش درآورده بود. در این نبرد ابن حضرمی شکست خورده و کشته شد.<ref>ثقفی کوفی، ج2، 404؛ طبری، ج4، ص148 </ref>همراهی با معقل بن قیس الریاحی در سرکوب خوارج کوفه نیز از دیگر فعالیتهای شریک در این دوران بود. <ref>طبری، ج4، ص148</ref>. شریک در نبرد صفین نیز حضوری فعال داشت و در سخنانی حماسی مردم را به نبرد با معاویه و پرهیز از صلح با او تشویق کرد.<ref>ابن اعثم کوفی، ج4، ص203</ref>. | شریک در جنگهای [[جمل]] و [[صفین]] در سپاه علی علیه السلام می جنگید.<ref>ابن هشام، ص281؛ طبری، ج4، ص273</ref>. وی بعد از جنگ جمل و بیعت مردم بصره باامام علی همراه برخی از اشراف بصره حضرت را بدرقه کرد.<ref>بلاذری، ج2، ص271</ref> در ادامه وی در حالی که سرکردگی اشراف بصره را عهده دار بود همراه با ابن عباس به [[نخیله]] - محل تجمع سپاهیان امام علی- رفت.<ref>ابومخنف، ص117</ref>. شریک در این مکان رابط بین امام و مردم بصره بود و آنها را برای شنیدن سخنان امام گرد آورد. <ref>همو، ص121</ref>. از دیگر اقدامات شریک بعد از جنگ جمل همراهی با [[جاریه بن قدامه سعدی]] در سرکوب ابن حضرمی بود که از سوی معاویه به بهانه خونخواهی عثمان بخشی از بصره را به تصرف خویش درآورده بود. در این نبرد ابن حضرمی شکست خورده و کشته شد.<ref>ثقفی کوفی، ج2، 404؛ طبری، ج4، ص148 </ref>همراهی با معقل بن قیس الریاحی در سرکوب [[خوارج]] [[کوفه]] نیز از دیگر فعالیتهای شریک در این دوران بود. <ref>طبری، ج4، ص148</ref>. شریک در نبرد صفین نیز حضوری فعال داشت و در سخنانی حماسی مردم را به نبرد با [[معاویه]] و پرهیز از صلح با او تشویق کرد.<ref>ابن اعثم کوفی، ج4، ص203</ref>. | ||
از فعالیتهای شریک در دوران امام حسن علیه السلام خبری در دست نیست. | از فعالیتهای شریک در دوران [[امام حسن علیه السلام]] خبری در دست نیست. | ||
===دیدار با معاویه=== | ===دیدار با معاویه=== | ||
از جمله حوادث زندگی شریک که بازتاب گسترده ای در منابع مختلف داشته است دیدار وی با معاویه پسر ابوسفیان است. منابع به زمان این دیدار که گویا در کاخ معاویه روی داده اشاره ای نکرده اند. ابن جوزی در ذکر حوادث سال 59ق از دیدار ابن زیاد با معاویه در این سال با همراهی جمعی از اشراف بصره خبر داده <ref>ابن جوزی،ج5، ص305</ref> که ممکن است جریان دیدار شریک با معاویه در همین زمان روی داده باشد. | از جمله حوادث زندگی شریک که بازتاب گسترده ای در منابع مختلف داشته است دیدار وی با معاویه پسر [[ابوسفیان]] است. منابع به زمان این دیدار که گویا در کاخ معاویه روی داده اشاره ای نکرده اند. ابن جوزی در ذکر حوادث سال 59ق از دیدار ابن زیاد با معاویه در این سال با همراهی جمعی از اشراف بصره خبر داده <ref>ابن جوزی،ج5، ص305</ref> که ممکن است جریان دیدار شریک با معاویه در همین زمان روی داده باشد. | ||
بر اساس این گزارشها معاویه که به جهت حمایت شریک از امام علی کینه وی را به دل داشت با سخره گرفتن نام شریک و لقب پدرش سعی کرد او را تحقیر کند. شریک نیز با جسارت خاصی مقابله به مثل کرده و نام معاویه و پدر و مادرش را به استهزاء گرفت و قطعه شعری نیز در مذمت معاویه سرود. | بر اساس این گزارشها معاویه که به جهت حمایت شریک از امام علی کینه وی را به دل داشت با سخره گرفتن نام شریک و لقب پدرش سعی کرد او را تحقیر کند. شریک نیز با جسارت خاصی مقابله به مثل کرده و نام معاویه و پدر و مادرش را به استهزاء گرفت و قطعه شعری نیز در مذمت معاویه سرود. | ||
جملات رد و بدل شده بین آن دو به گونه های مختلفی نقل شده که برخی از آنها بیشتر نشانگر تمایلات سیاسی-اعتقادی نویسندگان این کتابها می باشند.<ref>نک:بلاذری، ج5، ص114؛ محسن امین، ج7، ص334</ref>. | جملات رد و بدل شده بین آن دو به گونه های مختلفی نقل شده که برخی از آنها بیشتر نشانگر تمایلات سیاسی-اعتقادی نویسندگان این کتابها می باشند.<ref>نک:بلاذری، ج5، ص114؛ محسن امین، ج7، ص334</ref>. | ||
نکته قابل توجه وجود نقلهای کلیشه ای و مشابه در منابع تاریخی باعنوان حلم معاویه است که بر اساس این حکایتها دشمنان معاویه دیدارهایی با وی داشته اند و سخنان تندی را در مقام مذمت و انتقاد ایراد کرده اند و معاویه با تساهل و تسامح با آنها برخورد کرده است. با توجه به شکل گیری منابع در دوره | نکته قابل توجه وجود نقلهای کلیشه ای و مشابه در منابع تاریخی باعنوان حلم معاویه است که بر اساس این حکایتها دشمنان معاویه دیدارهایی با وی داشته اند و سخنان تندی را در مقام مذمت و انتقاد ایراد کرده اند و معاویه با تساهل و تسامح با آنها برخورد کرده است. با توجه به شکل گیری منابع در دوره [[عباسیان]] گزارشهای این چنینی باید با دقت بیشتری بررسی شوند. | ||
===نقشه ترور عبیدالله بن زیاد=== | ===نقشه ترور عبیدالله بن زیاد=== | ||
حادثه مهم دیگر در زندگی شریک که مورد توجه بیشتر منابع قرار گرفته است طرح ترور عبید الله بن زیاد است. رفاقت عبیدالله با شریک باعث شد تا زمانی که عبیدالله ولایت کوفه را عهده دار شد شریک با جمعی از اشراف همراه وی عازم آن شهر شود.<ref>دینوری، ص232</ref>.شریک و همراهانش با این تصور که امام حسین علیه السلام راهی کوفه است سعی داشتند با ایجاد تأخیر در حرکت ابن ریاد امام زودتر وارد کوفه شود ولی ابن زیاد بی توجه به آنها با عجله وارد کوفه شد. | حادثه مهم دیگر در زندگی شریک که مورد توجه بیشتر منابع قرار گرفته است طرح ترور عبید الله بن زیاد است. رفاقت عبیدالله با شریک باعث شد تا زمانی که عبیدالله ولایت کوفه را عهده دار شد شریک با جمعی از اشراف همراه وی عازم آن شهر شود.<ref>دینوری، ص232</ref>.شریک و همراهانش با این تصور که امام حسین علیه السلام راهی کوفه است سعی داشتند با ایجاد تأخیر در حرکت ابن ریاد امام زودتر وارد کوفه شود ولی ابن زیاد بی توجه به آنها با عجله وارد کوفه شد.<ref> سماوی، ص80.</ref> | ||
شریک در کوفه مریض شده و وارد خانه هانی بن عروه شد و چون عبیدالله قصد عیادت وی را داشت پیشنهاد داد ترور عبیدالله توسط مسلم بن عقیل دیگر میهمان هانی به قتل رسد،اما این کار به انجام نرسید. | شریک در کوفه مریض شده و وارد خانه هانی بن عروه شد و چون عبیدالله قصد عیادت وی را داشت پیشنهاد داد ترور عبیدالله توسط <ref>مسلم بن عقیل</ref> دیگر میهمان هانی به قتل رسد،اما این کار به انجام نرسید. | ||
علت عدم انجام ترور به گونه های متفاوتی نقل شده است: عدم رضایت هانی به کشته شدن ابن زیاد در خانه وی،<ref>دینوری، ص234؛ بلاذری، ج2، ص79؛ مجلسی،ج44، ص343</ref> ممانعت زنی از زنهای خانه هانی از این امر و تأسف شدید هانی از این اتفاق، <ref>ابن نما، ص20</ref> استناد مسلم بر حدیثی از پیامبر در نهی از قتل و ترور،<ref>دینوری، ص235 </ref>پی بردن غلام ابن زیاد به نقشه ترور <ref>ابن حجر، ج6، ص455 </ref>از دلایل اجرا نشدن این نقشه بیان شده است. | علت عدم انجام ترور به گونه های متفاوتی نقل شده است: عدم رضایت هانی به کشته شدن ابن زیاد در خانه وی،<ref>دینوری، ص234؛ بلاذری، ج2، ص79؛ مجلسی،ج44، ص343</ref> ممانعت زنی از زنهای خانه هانی از این امر و تأسف شدید هانی از این اتفاق، <ref>ابن نما، ص20</ref> استناد مسلم بر حدیثی از پیامبر در نهی از قتل و ترور،<ref>دینوری، ص235 </ref>پی بردن غلام ابن زیاد به نقشه ترور <ref>ابن حجر، ج6، ص455 </ref>از دلایل اجرا نشدن این نقشه بیان شده است. | ||
ابن کثیر علت عدم انجام نقشه را ترسو بودن مسلم بیان می کند<ref>ابن کثیر، ج8، ص153 </ref>که این امر با شجاعت ذاتی بنی هاشم و وقایع هنگام شهادت مسلم سازگار نیست و به نظر می رسد این تحلیل رگه هایی از تعصب ضد شیعی نویسنده را به نمایش گذاشته است. | ابن کثیر علت عدم انجام نقشه را ترسو بودن مسلم بیان می کند<ref>ابن کثیر، ج8، ص153 </ref>که این امر با شجاعت ذاتی بنی هاشم و وقایع هنگام شهادت مسلم سازگار نیست و به نظر می رسد این تحلیل رگه هایی از تعصب ضد شیعی نویسنده را به نمایش گذاشته است. | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۳: | ||
گفته شده بعد از شهادت مسلم بن عقیل و هانی بن عروه ابن زیاد از نقشه شریک برای ترور خود آگاه شد و علت عدم تخریب گورسنان کوفه و نبش قبر شریک را دفن پدرش زیاد در آن جا بیان کرد. <ref>همو</ref> | گفته شده بعد از شهادت مسلم بن عقیل و هانی بن عروه ابن زیاد از نقشه شریک برای ترور خود آگاه شد و علت عدم تخریب گورسنان کوفه و نبش قبر شریک را دفن پدرش زیاد در آن جا بیان کرد. <ref>همو</ref> | ||
== فرزندان شریک== | == فرزندان شریک== | ||
منابع اطلاعات چندانی در مورد خانواده شریک ارائه نداده اند. تنهابه نام دو فرزند وی به نامهای حوی <ref>رازی، ج3، ص317</ref> و عبدالله <ref>ابن عساکر، ج21، ص271</ref> اشاره شده است.عبدالله در قیام ابن اشعث شرکت داشت و به دست حجاج بن یوسف ثقفی کارگزار امویان کشته شد.<ref>بلاذری، ج7، ص391</ref> | منابع اطلاعات چندانی در مورد خانواده شریک ارائه نداده اند. تنهابه نام دو فرزند وی به نامهای حوی <ref>رازی، ج3، ص317</ref> و عبدالله <ref>ابن عساکر، ج21، ص271</ref> اشاره شده است.عبدالله در قیام ابن اشعث شرکت داشت و به دست [[حجاج بن یوسف ثقفی]] کارگزار امویان کشته شد.<ref>بلاذری، ج7، ص391</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|3}} | {{پانویس|3}} | ||