کوفه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (←شهر کوفه در روایات: اصلاح و ویکی‌سازی) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==اطلاعات کلی== | ==اطلاعات کلی== | ||
بنابر [[روایات]]، منطقه | بنابر [[روایات]]، منطقه کوفه، پیش از [[اسلام]]، آباد و مسکونی بوده و بعدها ویران شده است. طبق روایتی، [[حضرت نوح (ع)]] [[کشتی نوح|کشتی]] خود را در کوفه ساخت<ref>مقدسی، احسن التقاسیم، ۱۳۶۱ش، ج۱، ص۱۸۱.</ref> و قوم نوح در کوفه بت‌هایی گذاشته بودند.<ref>مجلسی، حياة القلوب، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۲۷۱.</ref> | ||
شهر کوفه در عصر اسلامی از نو بازسازی شد. این منطقه محل اردوی دائم سپاهیان مسلمان در جریان فتوحات اسلامی بود و طبق دستور [[عمر بن خطاب]] به [[سعد بن ابی وقاص]] در سال [[سال ۱۵ هجری قمری|۱۵]]، [[سال ۱۷ هجری قمری|۱۷]] یا [[سال ۱۹ هجری قمری|۱۹]] قمری، به جایی برای اقامت مسلمانان تبدیل شد.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۱۲۳-۱۲۴.</ref> بر این اساس، کوفه در نیم فرسخی غرب [[فرات]] و یک فرسخی شمال شرقی [[حیره]] (مرکز حکومت آل مَنذَر در آن زمان) بنا شد که در فاصله دو فرسخی شمال آن، نُخیله و در هشت فرسخی شمال غربی آن [[کربلا]] قرار داشت.<ref>صفری فروشانی، کوفه از پیدایش تا عاشورا، ۱۳۹۱ش، ص۳۴-۳۵.</ref> از اولین اقدامات سعد بن ابی وقاص، ساخت [[مسجد کوفه]] و [[دارالاماره کوفه|دارالاماره]] در بخش مرتفع کوفه بود.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۹.</ref> کوفه در دوره عمر که همراه با فتوحات اسلامی بود، به یک پایگاه نظامی تبدیل شد که بین مدینه، مرکز دولت اسلامی، و میدان جنگ قرار گرفته بود.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۷۰ش، ص۱۲۴.</ref> | شهر کوفه در عصر اسلامی از نو بازسازی شد. این منطقه محل اردوی دائم سپاهیان مسلمان در جریان فتوحات اسلامی بود و طبق دستور [[عمر بن خطاب]] به [[سعد بن ابی وقاص]] در سال [[سال ۱۵ هجری قمری|۱۵]]، [[سال ۱۷ هجری قمری|۱۷]] یا [[سال ۱۹ هجری قمری|۱۹]] قمری، به جایی برای اقامت مسلمانان تبدیل شد.<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۷۳ش، ص۱۲۳-۱۲۴.</ref> بر این اساس، کوفه در نیم فرسخی غرب [[فرات]] و یک فرسخی شمال شرقی [[حیره]] (مرکز حکومت آل مَنذَر در آن زمان) بنا شد که در فاصله دو فرسخی شمال آن، نُخیله و در هشت فرسخی شمال غربی آن [[کربلا]] قرار داشت.<ref>صفری فروشانی، کوفه از پیدایش تا عاشورا، ۱۳۹۱ش، ص۳۴-۳۵.</ref> از اولین اقدامات سعد بن ابی وقاص، ساخت [[مسجد کوفه]] و [[دارالاماره کوفه|دارالاماره]] در بخش مرتفع کوفه بود.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۹.</ref> کوفه در دوره عمر که همراه با فتوحات اسلامی بود، به یک پایگاه نظامی تبدیل شد که بین مدینه، مرکز دولت اسلامی، و میدان جنگ قرار گرفته بود.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۷۰ش، ص۱۲۴.</ref> | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
*'''دارالاماره کوفه''' | *'''دارالاماره کوفه''' | ||
هنگامی که کوفه به فرمان [[سعد بن ابی وقاص]] ساخته می‌شد، قصری در جنوب شرقی مسجد کوفه بنا نهاده شد که قصر طمار (جای بلند) خوانده شد و ابتدا اقامتگاه سعد و پس از آن محل زندگی خلفا و حاکمان کوفه بود.<ref> کریمان، «کوفه»، ج۱۴، ص۲۴۵.</ref> | هنگامی که کوفه به فرمان [[سعد بن ابی وقاص]] ساخته می‌شد، قصری در جنوب شرقی مسجد کوفه بنا نهاده شد که قصر طمار (جای بلند) خوانده شد و ابتدا اقامتگاه سعد و پس از آن محل زندگی خلفا و حاکمان کوفه بود.<ref>کریمان، «کوفه»، ج۱۴، ص۲۴۵.</ref> | ||
این قصر که دار الاماره هم خوانده می‌شود، محور رخدادهای مهمی بوده است؛ از جمله اینکه [[مسلم بن عقیل]] را به فرمان [[عبیدالله بن زیاد]] از بالای همین قصر به زیر انداختند،<ref>کریمان، «کوفه»، ج۱۴، ص۲۴۵.</ref>، کاروان اسرای [[کربلا]] و سر [[امام حسین]] (ع) را در این قصر نزد [[عبیدالله بن زیاد]] بردند و [[حضرت زینب]] (س) و [[امام سجاد]] (ع) در این مکان با [[عبیدالله بن زیاد]] گفتگو کردند.<ref>سید بن طاووس، لهوف، ۱۳۷۷ش، ص۱۹۰-۱۹۳.</ref> این مکان همچنین محل اقامت [[مختار ثقفی]] بود و در همین | این قصر که دار الاماره هم خوانده می‌شود، محور رخدادهای مهمی بوده است؛ از جمله اینکه [[مسلم بن عقیل]] را به فرمان [[عبیدالله بن زیاد]] از بالای همین قصر به زیر انداختند، <ref>کریمان، «کوفه»، ج۱۴، ص۲۴۵.</ref>، کاروان اسرای [[کربلا]] و سر [[امام حسین]] (ع) را در این قصر نزد [[عبیدالله بن زیاد]] بردند و [[حضرت زینب]] (س) و [[امام سجاد]] (ع) در این مکان با [[عبیدالله بن زیاد]] گفتگو کردند.<ref>سید بن طاووس، لهوف، ۱۳۷۷ش، ص۱۹۰-۱۹۳.</ref> این مکان همچنین محل اقامت [[مختار ثقفی]] بود و در همین قصر، سرِ قاتلان واقعه عاشورا به نزد مختار آورده شد. | ||
دارالاماره در [[سال ۷۱ هجری قمری|سال ۷۱ق]] به فرمان [[عبدالملک بن مروان]]تخریب شد.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۰.</ref> | دارالاماره در [[سال ۷۱ هجری قمری|سال ۷۱ق]] به فرمان [[عبدالملک بن مروان]]تخریب شد.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۰.</ref> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
کوفه در این دوره، به تدریج اهمیت سیاسى، نظامى و به دنبال آن، اقتصادى خود را از دست داد. در عصر عباسى دوم با تضعیف قدرت سیاسى بنى عباس، شهر کوفه در پی حملات قبایل بدوى و غارتگر [[عربستان]]، بویژه [[قرامطه]] و طوایف شمر و خفاجه، به شدت آسیب دید و تخریب گردید. ابن جبیر سفرنامه نویس مسلمان که در سال ۵۸۰ق، شهر کوفه را از نزدیک مشاهده کرده، درباره آن گفته است: | کوفه در این دوره، به تدریج اهمیت سیاسى، نظامى و به دنبال آن، اقتصادى خود را از دست داد. در عصر عباسى دوم با تضعیف قدرت سیاسى بنى عباس، شهر کوفه در پی حملات قبایل بدوى و غارتگر [[عربستان]]، بویژه [[قرامطه]] و طوایف شمر و خفاجه، به شدت آسیب دید و تخریب گردید. ابن جبیر سفرنامه نویس مسلمان که در سال ۵۸۰ق، شهر کوفه را از نزدیک مشاهده کرده، درباره آن گفته است: | ||
:::کوفه شهرى است بزرگ و کهنساز که ویرانى بسیارى بر آن دست یافته و ویرانههایش بیش از آبادىهاى آن است. یکى از اسباب ویرانى کوفه وجود قبیله خفاجه در همسایگى شهر است که همواره بدان گزند رسانند.<ref>ابن جبیر، سفرنامه ابن جبیر، ۱۳۷۰ش، ص۲۵۹.</ref> | :::کوفه شهرى است بزرگ و کهنساز که ویرانى بسیارى بر آن دست یافته و ویرانههایش بیش از آبادىهاى آن است. یکى از اسباب ویرانى کوفه وجود قبیله خفاجه در همسایگى شهر است که همواره بدان گزند رسانند.<ref>ابن جبیر، سفرنامه ابن جبیر، ۱۳۷۰ش، ص۲۵۹.</ref> | ||
حکومتهایى مانند [[آل بویه]] و [[سلجوقیان]] نیز تمایلى به بازسازى و توسعه شهر کوفه نداشتند، بویژه آنکه اهمیت سیاسى، نظامى، اقتصادى و حتى مذهبى کوفه در مقیاس بسیار وسیعتر به شهر [[بغداد]] که در سال ۱۴۵ق به وسیله [[منصور عباسی]] ساخته شده بود منتقل گردید.<ref> ایزدی، «جغرافیای تاریخی کوفه»، ص۸۲.</ref> | حکومتهایى مانند [[آل بویه]] و [[سلجوقیان]] نیز تمایلى به بازسازى و توسعه شهر کوفه نداشتند، بویژه آنکه اهمیت سیاسى، نظامى، اقتصادى و حتى مذهبى کوفه در مقیاس بسیار وسیعتر به شهر [[بغداد]] که در سال ۱۴۵ق به وسیله [[منصور عباسی]] ساخته شده بود منتقل گردید.<ref>ایزدی، «جغرافیای تاریخی کوفه»، ص۸۲.</ref> | ||
==مرکز خلافت اسلامی== | ==مرکز خلافت اسلامی== | ||
کوفه پس از تأسیس به علّت آب و هوای خوش و نزدیکی به فرات و وضعیت اقتصادی مناسبی که از راه غنایم و خراج سرزمین‌های فتح شده کسب نموده بود، پذیرای مهاجرت اقوام و گروه‌های مختلف از قلمرو اسلامی آن روز شد. این مهاجرت‌ها به‌خصوص در [[سال ۳۶ قمری]] که حضرت علی(ع) کوفه را پایتخت خلافت اسلامی قرار داد شدّت بیشتری گرفت و تنها تعداد سپاهیان کوفی در [[جنگ صفین]]، بالغ بر ۶۵ هزار نفر ذکر شده است<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوك، بیروت، ج۵، ص۸۰.</ref> که برخی محققان با احتساب خانواده آنان و نیز افرادی که در جنگ شرکت | کوفه پس از تأسیس به علّت آب و هوای خوش و نزدیکی به فرات و وضعیت اقتصادی مناسبی که از راه غنایم و خراج سرزمین‌های فتح شده کسب نموده بود، پذیرای مهاجرت اقوام و گروه‌های مختلف از قلمرو اسلامی آن روز شد. این مهاجرت‌ها به‌خصوص در [[سال ۳۶ قمری]] که حضرت علی(ع) کوفه را پایتخت خلافت اسلامی قرار داد شدّت بیشتری گرفت و تنها تعداد سپاهیان کوفی در [[جنگ صفین]]، بالغ بر ۶۵ هزار نفر ذکر شده است<ref>طبری، تاريخ الأمم و الملوك، بیروت، ج۵، ص۸۰.</ref> که برخی محققان با احتساب خانواده آنان و نیز افرادی که در جنگ شرکت نکرده‌اند، شمار اینان را ۱۵۰ هزار نفر دانسته‌اند. با این حال برخی گزارش‌های تاریخی، شمار لشکریان امام علی در جنگ صفین را ۹۰ هزار نفر گزارش کرده‌اند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۳۷۱.</ref> | ||
پس از حرکت اصحاب [[جنگ جمل|جمل]] به سوی [[بصره]]، [[امام علی(ع)]] در [[سال ۳۶ هجری قمری|سال ۳۶ق]] با هزار مرد جنگی اهل [[مدینه]]، به سوی [[عراق]] حرکت کرد. ده یا دوازده هزار نفر از اهالی کوفه نیز برای مقابله با پیمان‌شکنان، به سپاه امام علی(ع) پیوستند.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۳۵.</ref> امام علی(ع) پس از پیروزی در برابر اصحاب جمل، به کوفه رفت<ref>جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۷.</ref> و آنجا را مرکز [[خلافت]] اسلامی قرار داد.<ref>یوسف خلیف، حياة الشعر فی الکوفه، ص۵۴.</ref> | پس از حرکت اصحاب [[جنگ جمل|جمل]] به سوی [[بصره]]، [[امام علی(ع)]] در [[سال ۳۶ هجری قمری|سال ۳۶ق]] با هزار مرد جنگی اهل [[مدینه]]، به سوی [[عراق]] حرکت کرد. ده یا دوازده هزار نفر از اهالی کوفه نیز برای مقابله با پیمان‌شکنان، به سپاه امام علی(ع) پیوستند.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۳۵.</ref> امام علی(ع) پس از پیروزی در برابر اصحاب جمل، به کوفه رفت<ref>جعفری، تشیع در مسیر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۷.</ref> و آنجا را مرکز [[خلافت]] اسلامی قرار داد.<ref>یوسف خلیف، حياة الشعر فی الکوفه، ص۵۴.</ref> | ||
برخی محققان، دلایل انتخاب کوفه به عنوان مرکز خلافت اسلامی از سوی امام علی(ع) را توانایی کوفه در مقابله با تجاوزها، برتری‌های اقتصادی نسبت به مدینه و حجاز، و همچنین اطاعت بیشتر مردم کوفه از امام علی(ع) دانسته‌اند. روحیه رفاه‌طلبی مردم مدینه و دور شدن از روحیات معنوی، و همچنین سکونت یاران پیامبر در کوه، و نیز اشراف کوفه به | برخی محققان، دلایل انتخاب کوفه به عنوان مرکز خلافت اسلامی از سوی امام علی(ع) را توانایی کوفه در مقابله با تجاوزها، برتری‌های اقتصادی نسبت به مدینه و حجاز، و همچنین اطاعت بیشتر مردم کوفه از امام علی(ع) دانسته‌اند. روحیه رفاه‌طلبی مردم مدینه و دور شدن از روحیات معنوی، و همچنین سکونت یاران پیامبر در کوه، و نیز اشراف کوفه به حجاز، شام و مصر، برخی دیگر از این دلایل دانسته شده است.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/magazine/view/6440/7046/85445 ناصح ستوده، «علل انتخاب کوفه به عنوان مرکز خلافت از سوی حضرت علی(ع)».]</ref> | ||
{{وسط چین}}'''فرمانداران کوفه از ابتدای تاسیس تا شهادت امام علی(ع)'''.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۳۰۸-۳۰۹.</ref>{{پایان}} | {{وسط چین}}'''فرمانداران کوفه از ابتدای تاسیس تا شهادت امام علی(ع)'''.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص۳۰۸-۳۰۹.</ref>{{پایان}} | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
شهر کوفه، یکی از مهمترین و اثرگذارترین شهرها در واقعه کربلا بوده است. پس از مرگ [[معاویه]] در [[سال ۶۰ هجری قمری]]، بسیاری از مردم و بزرگان کوفه نامه‌هایی به [[امام حسین]](ع) نوشته و امام سوم شیعیان را به کوفه دعوت کردند تا حکومت این شهر را در دست گیرد.<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۳۷-۳۹.</ref> با افزایش تعداد نامه‌ها، امام حسین به طرف کوفه حرکت کرد ولی [[ابن زیاد]] که والی کوفه شده بود، با تهدید و تطمیع، مردم را از گرد [[مسلم بن عقیل]] نماینده امام حسین پراکنده کرد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۸۰-۸۱.</ref> و از سوی دیگر سپاه کوفه را به فرماندهی [[عمر بن سعد]] برای مقابله با امام فرستاد و بدین ترتیب [[واقعه کربلا]] رخ داد. | شهر کوفه، یکی از مهمترین و اثرگذارترین شهرها در واقعه کربلا بوده است. پس از مرگ [[معاویه]] در [[سال ۶۰ هجری قمری]]، بسیاری از مردم و بزرگان کوفه نامه‌هایی به [[امام حسین]](ع) نوشته و امام سوم شیعیان را به کوفه دعوت کردند تا حکومت این شهر را در دست گیرد.<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۳۷-۳۹.</ref> با افزایش تعداد نامه‌ها، امام حسین به طرف کوفه حرکت کرد ولی [[ابن زیاد]] که والی کوفه شده بود، با تهدید و تطمیع، مردم را از گرد [[مسلم بن عقیل]] نماینده امام حسین پراکنده کرد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۸۰-۸۱.</ref> و از سوی دیگر سپاه کوفه را به فرماندهی [[عمر بن سعد]] برای مقابله با امام فرستاد و بدین ترتیب [[واقعه کربلا]] رخ داد. | ||
شهر کوفه در سال‌های منتهی به واقعه کربلا، محل زندگی گروه‌ها و قبایل مختلفی بود؛ تعداد قابل توجهی از کوفیان، شیعه و علاقمند به اهل بیت بودند، هواداران بنی‌امیه به رهبری | شهر کوفه در سال‌های منتهی به واقعه کربلا، محل زندگی گروه‌ها و قبایل مختلفی بود؛ تعداد قابل توجهی از کوفیان، شیعه و علاقمند به اهل بیت بودند، هواداران بنی‌امیه به رهبری افرادی مانند [[عمرو بن حجاج]]، [[یزید بن حارث بن رویم شیبانی|یزید بن حرث]]، [[عمرو بن حریث]]، عبدالله بن مسلم، و [[عمر بن سعد]]، بخش دیگری از ساکنان کوفه بودند. بخش مهم دیگری از ساکنان کوفه، گروه‌هایی از نسل بردگان و [[موالی]] بودند که بر اساس منابع تاریخی، ۲۰ هزار جنگجو داشته‌اند و «الحمراء» خوانده می‌شده‌اند. بخش دیگری از مردم کوفه، «بی‌تفاوت‌ها» خوانده شده‌اند که ابتدا امام حسین(ع) را به کوفه دعوت کردند اما پس از سخت شدن شرایط، به سپاه یزید پیوستند.<ref>شیخیان، «رفتار شناسی مردم کوفه در نهضت حسینی»، ص۴۵۶-۴۵۸.</ref> | ||
شهر کوفه در دوره [[اموی]]، پس از فتوحات در ایران و ماوراءالنهر، تبدیل به پایگاه سیاسى - نظامى حکومت اموی در بینالنهرین و همچنین مرکزى براى کنترل و نظارت بر این سرزمین‌ها شد و حاکم عراقین، یعنی بصره و کوفه، حاکم اصلى ایران به شمار می‌آمد. به همین دلیل اهمیت نظامى - سیاسى و در نتیجه رونق اقتصادى کوفه در این دوره با توجه به فتوحات افزایش یافت. تاثیر این رونق اقتصادى در دوران حکومت خالد بن عبدالله قسرى بر عراق نمایان شد، به دستور او بازارهاى زیادى ساخته و براى هر صنفى از بازرگانان، غرفه‌هایی در نظر گرفته شد و اجاره این اماکن تجارى، صرف ده هزار نیروی جنگی می‌شد که در کوفه به سر می‌بردند.<ref> یعقوبی، البلدان، ۱۴۲۲ق، ص۱۴۹.</ref> | شهر کوفه در دوره [[اموی]]، پس از فتوحات در ایران و ماوراءالنهر، تبدیل به پایگاه سیاسى - نظامى حکومت اموی در بینالنهرین و همچنین مرکزى براى کنترل و نظارت بر این سرزمین‌ها شد و حاکم عراقین، یعنی بصره و کوفه، حاکم اصلى ایران به شمار می‌آمد. به همین دلیل اهمیت نظامى - سیاسى و در نتیجه رونق اقتصادى کوفه در این دوره با توجه به فتوحات افزایش یافت. تاثیر این رونق اقتصادى در دوران حکومت خالد بن عبدالله قسرى بر عراق نمایان شد، به دستور او بازارهاى زیادى ساخته و براى هر صنفى از بازرگانان، غرفه‌هایی در نظر گرفته شد و اجاره این اماکن تجارى، صرف ده هزار نیروی جنگی می‌شد که در کوفه به سر می‌بردند.<ref>یعقوبی، البلدان، ۱۴۲۲ق، ص۱۴۹.</ref> | ||
==قیام‌های شیعی== | ==قیام‌های شیعی== | ||
| خط ۱۳۲: | خط ۱۳۲: | ||
*'''قیام زید بن علی''' | *'''قیام زید بن علی''' | ||
{{اصلی|قیام زید بن علی}} | {{اصلی|قیام زید بن علی}} | ||
[[زید بن علی|زید]] فرزند [[امام سجاد]](ع)، با هدف [[امر به معروف]] و [[نهی از منکر]] و خونخواهی [[امام حسین]](ع) و با شعار [[یا منصور امت|یا منصور أمت]] قیام کرد<ref> | [[زید بن علی|زید]] فرزند [[امام سجاد]](ع)، با هدف [[امر به معروف]] و [[نهی از منکر]] و خونخواهی [[امام حسین]](ع) و با شعار [[یا منصور امت|یا منصور أمت]] قیام کرد<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۱۷۱.</ref>.در حدود پانزده هزار نفر اطراف او را گرفتند و او را به قیام بر ضد [[بنی امیه]] تشویق کردند ولی در نهایت او را یاری نکردند و زید با اصابت کردن تیری به پیشانی‌اش به [[شهادت]] رسید.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۱۲۹-۱۳۶.</ref> | ||
'''در دوران عباسیان''' هم قیام‌هایی در کوفه رخ داد؛ از جمله: | '''در دوران عباسیان''' هم قیام‌هایی در کوفه رخ داد؛ از جمله: | ||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۴۶: | ||
در سال ۳۱۷ق قرامطه با حمله به [[مکه]]، [[حجرالاسود]] را همراه خود بردند. در سال ۳۳۹ق در جریان بازگرداندن [[حجرالاسود]] به [[مکه]]، ابتدا آن را به کوفه آوردند و به ستون هفتم [[مسجد کوفه]] آویختند تا مردم آن را ببینند.<ref>ابن كثير، البداية و النهاية، دارالفکر، ج۱۱، ص۲۲۳.</ref> | در سال ۳۱۷ق قرامطه با حمله به [[مکه]]، [[حجرالاسود]] را همراه خود بردند. در سال ۳۳۹ق در جریان بازگرداندن [[حجرالاسود]] به [[مکه]]، ابتدا آن را به کوفه آوردند و به ستون هفتم [[مسجد کوفه]] آویختند تا مردم آن را ببینند.<ref>ابن كثير، البداية و النهاية، دارالفکر، ج۱۱، ص۲۲۳.</ref> | ||
{{وسط چین}}'''فرمانداران کوفه از شهادت امام علی(ع) تا قیام مختار'''.<ref>براقی، تاریخ کوفه، | {{وسط چین}}'''فرمانداران کوفه از شهادت امام علی(ع) تا قیام مختار'''.<ref>براقی، تاریخ کوفه، ۱۳۸۱ش، ص ۳۰۹-۳۱۱.</ref>{{پایان}} | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| خط ۲۷۶: | خط ۲۷۶: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن الاثير، الكامل في التاريخ، بيروت، دار الصادر، ۱۳۸۵ق. | * ابن الاثير، الكامل في التاريخ، بيروت، دار الصادر، ۱۳۸۵ق. | ||
* ابن جبیر، سفرنامه ابن جبیر، ترجمه پرویز اتابکی، | * ابن جبیر، سفرنامه ابن جبیر، ترجمه پرویز اتابکی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۰ش. | ||
* ابن كثير، البداية و النهاية، بيروت، دار الفكر، بى تا. | * ابن كثير، البداية و النهاية، بيروت، دار الفكر، بى تا. | ||
* ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، محقق السید احمد صقر، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۹ق. | * ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، محقق السید احمد صقر، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۹ق. | ||
* ایزدی، حسین، «جغرافیای تاریخی کوفه»، در مجله تاریخ اسلام، قم، دانشگاه باقرالعلوم، زمستان ۱۳۷۹ - شماره ۴. | * ایزدی، حسین، «جغرافیای تاریخی کوفه»، در مجله تاریخ اسلام، قم، دانشگاه باقرالعلوم، زمستان ۱۳۷۹ - شماره ۴. | ||
* | * براقی، سید حسین، تاریخ کوفه، ترجمه سعید راد رحیمی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۱ش. | ||
* بلاذرى، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، بیروت، دار الفكر، ۱۴۱۷ق. | * بلاذرى، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، بیروت، دار الفكر، ۱۴۱۷ق. | ||
* ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، محقق جلال الدین محدث، تهران، انجمن آثار ملی، بی تا. | * ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، محقق جلال الدین محدث، تهران، انجمن آثار ملی، بی تا. | ||
* جباری، محمد رضا، «نگاهی به مکاتب حدیثی شیعه در سده های اولیه»، در مجله شیعه شناسی، قم، موسسه شیعه شناسی، پاییز و زمستان ۱۳۸۲-شماره ۳-۴. | * جباری، محمد رضا، «نگاهی به مکاتب حدیثی شیعه در سده های اولیه»، در مجله شیعه شناسی، قم، موسسه شیعه شناسی، پاییز و زمستان ۱۳۸۲-شماره ۳-۴. | ||
* جعفری، سید حسین محمد ، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه محمد تقی آیت اللهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ | * جعفری، سید حسین محمد ، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه محمد تقی آیت اللهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۶ش. | ||
* جعفریان، رسول، اطلس شیعه، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، چاپ پنجم، ۱۳۹۱ش. | * جعفریان، رسول، اطلس شیعه، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، چاپ پنجم، ۱۳۹۱ش. | ||
* دینوری، احمد بن داود، الأخبار الطوال، قم، الشریف | * دینوری، احمد بن داود، الأخبار الطوال، قم، الشریف الرضی، ۱۳۷۰ش. | ||
* دینوری، احمد بن داود، الأخبار الطوال، قم، الشریف | * دینوری، احمد بن داود، الأخبار الطوال، قم، الشریف الرضی، ۱۳۷۳ش. | ||
* رجبی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی، تهران، دانشگاه امام حسین(ع) ۱۳۷۸ش. | * رجبی، محمد حسین، کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی، تهران، دانشگاه امام حسین(ع) ۱۳۷۸ش. | ||
* سید بن طاووس، علی بن موسی ، لهوف، ترجمه بخشایشی، قم، نوید اسلام، ۱۳۷۷ش. | * سید بن طاووس، علی بن موسی ، لهوف، ترجمه بخشایشی، قم، نوید اسلام، ۱۳۷۷ش. | ||
| خط ۲۹۹: | خط ۲۹۹: | ||
* کریمی نیا، محمد مهدی، «تاریخ فقه و حقوق»، در مجله معرفت، فم، موسسه امام خمینی (ره)، شهریور ۱۳۸۴-شماره ۹۳. | * کریمی نیا، محمد مهدی، «تاریخ فقه و حقوق»، در مجله معرفت، فم، موسسه امام خمینی (ره)، شهریور ۱۳۸۴-شماره ۹۳. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق. | ||
* مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، | * مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | ||
* مجلسی، محمد باقر، حیاة القلوب، محقق علی امامیان، قم، سرور، ۱۳۸۴ش. | * مجلسی، محمد باقر، حیاة القلوب، محقق علی امامیان، قم، سرور، ۱۳۸۴ش. | ||
* مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، بیروت، دارالفکر، ۱۴۲۱ق. | * مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، بیروت، دارالفکر، ۱۴۲۱ق. | ||